© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November AFM Consumentenmonitor najaar 2014 Beleggingsobligaties November 2014

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Advertenties obligatieaanbiedingen

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Bijna de helft zou (misschien) gaan beleggen in de obligatieaanbieding ‘Duurzaam investeren’ Bijna de helft (46%) zou (misschien) gaan beleggen in de obligatieaanbieding ‘Duurzaam investeren’ Significant meer ambitieuzen (53%) zouden (misschien) ingaan op deze obligatieaanbieding, adviesgevoeligen zouden er minder vaak (38%) op in gaan. Jongeren (tot 34 jaar) zeggen vaker zeker te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding (10%) dan beleggers in andere leeftijdscategorieën. ‘Duurzaam investeren’ Zou u op basis van deze advertentie besluiten om te gaan beleggen in deze obligatie- aanbieding? Plaatje van de advertentie wordt hier niet getoond. Alle beleggers, n = 618 Zou u op basis van deze advertentie besluiten om te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Duurzaam investeren in een windmolenpark Rente: 6% per jaar Frequentie rentebetaling is per maand of per jaar Inleg vanaf euro Looptijd 5 jaar Aanbieder is Nederlandse B.V. Kosten 3% van de inleg

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte inlegkosten belangrijkste reden om niet te gaan beleggen in ‘Duurzaam investeren’ Hoogte inlegkosten belangrijkste reden (25%) om niet te gaan beleggen in ‘Duurzaam investeren’. Niet willen beleggen in obligaties (25%) en geen goed gevoel bij de aanbieding (24%) zijn andere belangrijke redenen. Voor risicozoekenden is de belangrijkste reden (43%) dat men niet wil beleggen in obligaties, voor beleggers met een hoog vermogen is deze reden significant minder belangrijk (17%). Bij de categorie ‘Anders, namelijk…’ wordt vaak genoemd dat men meer informatie wil hebben. Wat zijn voor u de belangrijkste redenen om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die niet op de obligatieaanbieding 'Duurzaam investeren' zouden ingaan n = 351

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte van rente spreekt het meest aan in de obligatieaanbieding ‘Duurzaam investeren’ Hoogte van rente spreekt het meest aan (53%) in de obligatieaanbieding ‘Duurzaam investeren’. Het aspect duurzaamheid (41%) en de hoogte van de startinleg (35%) spreken ook aan. Voor beleggers die beleggen via vermogensbeheer is de looptijd van de obligatie significant belangrijker (41%). Voor risicozoekenden (23%) en ambitieuzen (18%) spreken de kosten op basis van de inleg meer aan. Welke aspecten spreken u het meest aan in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die (misschien) wel op de obligatieaanbieding 'Duurzaam investeren' zouden ingaan n = 267

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte rente spreekt het meest aan, hoogte inlegkosten belangrijkste reden tegen Hoogte van rente spreekt het meest aan (53%) in de obligatieaanbieding ‘Duurzaam investeren’. Het aspect duurzaamheid (41%) en de hoogte van de startinleg (35%) spreken ook aan. Hoogte inlegkosten belangrijkste reden (25%) om niet te gaan beleggen in ‘Duurzaam investeren’. Niet willen beleggen in obligaties (25%) en geen goed gevoel bij de aanbieding (24%) zijn andere belangrijke redenen. Welke aspecten spreken u het meest aan / wat zijn voor u de belangrijkste redenen om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die (misschien) wel / niet op de obligatieaanbieding 'Duurzaam investeren' zouden ingaan n = 267 / n = 351

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Drie vijfde (59%) denkt maximaal 25% van hun inleg te kunnen verliezen bij belegging in deze obligatie. Gemiddeld denkt men maximaal 40,4% van hun inleg te kunnen verliezen. Voor zelfstandige beleggers is dit 43,5% en voor de groep die belegt met een beleggingsadviseur 32,8%. Beleggers van 25 tot 34 jaar denken maximaal 61,3% te kunnen verliezen, voor 55-plussers is dit 36%. 16% van alle beleggers denkt 0% te kunnen verliezen, 31% denkt maximaal 100% te kunnen verliezen. * 53% van de respondenten weet niet welk deel zij maximaal kunnen verliezen. In bovenstaande grafiek is deze groep buiten beschouwing gelaten en de grafiek is daarmee gebaseerd op 272 respondenten Drie vijfde denkt maximaal 25% van hun inleg te kunnen verliezen bij belegging in deze obligatie Welk deel van uw inleg denkt u maximaal te kunnen verliezen bij een belegging in deze obligatie?* Alle beleggers n = 618 Gemiddeld maximale verlies: 40,4%

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Bijna geen bezit van eigen vermogen verkleint de kans op belegging in deze obligatie het sterkst Wanneer de aanbieder van de obligaties (bijna) geen eigen vermogen bezit, verkleint dit voor 57% de kans dat zij gaan beleggen in deze obligatie. Ook als de aanbieder geen onderpand heeft om terugbetaling (deels) te kunnen garanderen (57%) verkleint deze kans sterk. Voor adviesgevoeligen zou deze informatie de kans op beleggen het minst verkleinen. In hoeverre zou deze informatie de kans dat u in deze obligatieaanbieding gaat beleggen vergroten of verkleinen? Alle beleggers n = 618

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Extra informatie heeft meer impact op personen die zeker/misschien gaan beleggen in aanbieding Extra informatie heeft meer impact op personen die zeker/misschien gaan beleggen in ‘Duurzaam investeren’ dan op personen die in eerste instantie aan hebben gegeven niet gaan beleggen in de obligatieaanbieding. In hoeverre zou deze informatie de kans dat u in deze obligatieaanbieding gaat beleggen vergroten of verkleinen? Beleggers uitgesplitst naar: Ja, zeker/misschien beleggen in ‘Duurzaam investeren’ (n = 267) en Niet beleggen in ‘Duurzaam investeren’ (n= 351) De aanbieder van deze obligaties bezit (bijna) geen eigen vermogen De aanbieder van deze obligaties belegt mijn inleg niet zelf, maar leent deze door aan een derde partij die de belegging De aanbieder van deze obligaties heeft geen onderpand om de terugbetaling van de obligaties (deels) te kunnen garanderen

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Bijna één op de zeven zou (misschien) gaan beleggen in de obligatieaanbieding ‘Bank’ Bijna één op de zeven (14%) zou (misschien) gaan beleggen in de obligatieaanbieding ‘bank’. Relatief meer risicozoekende beleggers (20%), doelbeleggers (21%) en jongeren tot 34 jaar (28%) zouden ingaan op deze obligatieaanbieding. Voorzichtige beleggers (7%), adviesgevoeligen (7%) en funbeleggers (8%) zouden hier minder vaak op ingaan. ‘Bank’ Zou u op basis van deze advertentie besluiten om te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Plaatje van de advertentie wordt hier niet getoond. Alle beleggers n = 618 Zou u op basis van deze advertentie besluiten om te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Beleg in Europese Bank met Hypotheekconcept Rente 1% per maand Inleg vanaf euro Looptijd maximaal 1 jaar Aanbieder is Europese rechtspersoon Geen kosten

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte startbedrag belangrijkste reden om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding De hoogte van het startbedrag van de inleg is de belangrijkste reden om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding (44%). Ruim een kwart (26%) heeft geen goed gevoel bij deze aanbieding. Significant meer ambitieuzen vinden het startbedrag van de inleg te hoog (54%), gemaksgeoriënteerden vinden dit minder vaak een belangrijke reden (22%). Relatief meer risicozoekenden vinden de rente te laag (25%) Wat zijn voor u de belangrijkste redenen om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die niet op de obligatieaanbieding ‘bank' zouden ingaan n = Het startbedrag van de inleg is te hoog Ik heb gewoon geen goed gevoel bij deze aanbieding Ik wil niet beleggen in obligaties Soort aanbieder Rente is te laag Risicoprofiel van de obligatie Soort belegging (hypotheken) Veiligheid van de belegging (financiële buffers aanbieder) Rente is te hoog Looptijd van de obligatie Frequentie van de rentebetaling (per maand) Anders

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte van rente spreekt ook het meest aan in de obligatieaanbieding ‘bank’ De hoogte van de rente spreekt het meest aan in de obligatieaanbieding ‘bank’ (53%). Daarnaast spreekt bijna een derde de looptijd (32%) en de kosten (30%) aan. Beleggers die via vermogensbeheer beleggen, spreekt de looptijd van de obligatie het meest aan (59%). Voor beleggers die beleggen via een financieel adviseur is de veiligheid van de belegging een belangrijk aspect (45%). Gemaksgeoriënteerden spreekt het gegeven dat er geen kosten aan de belegging verbonden zijn meer aan (68%). Welke aspecten spreken u het meest aan in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die (misschien) wel op de obligatieaanbieding ‘bank' zouden ingaan n = Hoogte van de rente Looptijd van de obligatie Geen kosten Frequentie van de rentebetaling (per maand) Soort aanbieder Veiligheid van de belegging (financiële buffers aanbieder) Soort belegging (hypotheken) Hoogte van de startinleg Risicoprofiel van de obligatie Ik beleg graag in obligaties Mooie advertentie Ik heb gewoon een goed gevoel bij de aanbieding Anders

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte rente spreekt het meest aan, hoogte van de startinleg belangrijkste reden tegen De hoogte van de rente spreekt het meest aan in de obligatieaanbieding ‘bank’ (53%). Daarnaast spreekt bijna een derde de looptijd (32%) en de kosten (30%) aan. De hoogte van het startbedrag van de inleg is de belangrijkste reden om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding (44%). Ruim een kwart (26%) heeft geen goed gevoel bij deze aanbieding. Welke aspecten spreken u het meest aan / wat zijn voor u de belangrijkste redenen om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die (misschien) wel / niet op de obligatieaanbieding ‘bank' zouden ingaan n = 71 / n = Hoogte van de rente Looptijd van de obligatie Geen kosten Frequentie van de rentebetaling (per maand) Soort aanbieder Veiligheid van de belegging (financiële buffers aanbieder) Soort belegging (hypotheken) Hoogte van de startinleg Risicoprofiel van de obligatie Bereidheid te beleggen in obligaties Mooie advertentie Gevoel bij de aanbieding Anders Redenen voorRedenen tegen

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Bijna de helft denkt maximaal 25% van hun inleg te kunnen verliezen bij belegging in deze obligatie Bijna de helft (48%) denkt maximaal 25% van hun inleg te kunnen verliezen bij belegging in deze obligatie. Gemiddeld denkt men 50,4% te kunnen verliezen. Zelfstandige beleggers denken gemiddeld 54,5% te kunnen verliezen, bij beleggers die beleggen via een financieel adviseur is dit 42,3%. Beleggers van 25 tot 34 jaar denken gemiddeld maximaal 73,8% te kunnen verliezen, voor 55-plussers is dit 43,3%. 14% van alle beleggers denkt 0% te kunnen verliezen, 39% denkt maximaal 100% te kunnen verliezen. * 60% van de respondenten weet niet welk deel zij maximaal kunnen verliezen. In bovenstaande grafiek is deze groep buiten beschouwing gelaten en de grafiek is daarmee gebaseerd op 228 respondenten Welk deel van uw inleg denkt u maximaal te kunnen verliezen bij een belegging in deze obligatie?* Alle beleggers n = 618 Gemiddeld maximale verlies : 50,4%

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Bijna geen bezit van eigen vermogen verkleint de kans op belegging in deze obligatie het sterkst Wanneer de aanbieder van de obligaties (bijna) geen eigen vermogen bezit, verkleint dit voor 56% de kans dat zij gaan beleggen in deze obligatie. Ook als de aanbieder geen onderpand heeft om terugbetaling (deels) te kunnen garanderen (54%) verkleint deze kans sterk. Voor adviesgevoeligen zou deze informatie de kans op beleggen het minst verkleinen. In hoeverre zou deze informatie de kans dat u in deze obligatieaanbieding gaat beleggen vergroten of verkleinen? Alle beleggers n = 618

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Extra informatie heeft meer impact op personen die zeker/misschien gaan beleggen in aanbieding Extra informatie heeft meer impact op personen die zeker/misschien gaan beleggen in ‘bank’ dan op personen die in eerste instantie aan hebben gegeven niet gaan beleggen in de obligatieaanbieding. In hoeverre zou deze informatie de kans dat u in deze obligatieaanbieding gaat beleggen vergroten of verkleinen? Beleggers uitgesplitst naar: Ja, zeker/misschien beleggen in ‘bank’ (n = 267) en Niet beleggen in ‘bank’ (n= 351) De aanbieder van deze obligaties bezit (bijna) geen eigen vermogen De aanbieder van deze obligaties belegt mijn inleg niet zelf, maar leent deze door aan een derde partij die de belegging De aanbieder van deze obligaties heeft geen onderpand om de terugbetaling van de obligaties (deels) te kunnen garanderen

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Obligatieaanbieding ‘duurzaam investeren’ aantrekkelijker dan ‘bank’ Bijna de helft (46%) zou (misschien) gaan beleggen in de obligatieaanbieding ‘duurzaam investeren’. Bijna één op de zeven (14%) zou (misschien) gaan beleggen in de obligatieaanbieding ‘bank’. De advertentie van deze obligatieaanbieding is daarmee minder populair dan de advertentie ‘Duurzaam investeren’. Zou u op basis van deze advertentie besluiten om te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers n = 618 Duurzaam investeren in een windmolenparkBeleg in Europese bank

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Kosten op basis van inleg en hoogte startbedrag redenen om niet te beleggen in aanbiedingen Hoogte inlegkosten is de belangrijkste reden (25%) om niet te gaan beleggen in ‘Duurzaam investeren’. Niet willen beleggen in obligaties (25%) en geen goed gevoel bij de aanbieding (24%) zijn andere belangrijke redenen. Voor de obligatieaanbieding ‘Bank’ is de hoogte van het startbedrag van de inleg de belangrijkste reden om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding (44%). Ruim een kwart (26%) heeft geen goed gevoel bij deze aanbieding. Wat zijn voor u de belangrijkste redenen om niet te gaan beleggen in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die niet op de obligatieaanbieding ‘duurzaam investeren’ / ‘bank‘ zouden ingaan n = 267 / n = 547 * * Bij Bank zijn er geen kosten Kosten op basis van de inleg zijn te hoog Ik wil niet beleggen in obligaties Ik heb gewoon geen goed gevoel bij deze aanbieding Risicoprofiel van de obligatie Looptijd van de obligatie Rente is te laag Veiligheid van de belegging (financiële buffers aanbieder) Soort belegging Soort aanbieder Startbedrag van de inleg is te hoog Rente is te hoog Frequentie van de rentebetaling Anders Duurzaam investerenEuropese bank

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Hoogte van de rente voor beide aanbiedingen aspect dat het meeste aanspreekt Hoogte van rente spreekt het meest aan (53%) in de obligatieaanbieding ‘duurzaam investeren’. Het aspect duurzaamheid (41%) en de hoogte van de startinleg (35%) spreken ook aan. De hoogte van de rente spreekt het meest aan in de obligatieaanbieding ‘bank’ (53%). Daarnaast spreekt bijna een derde de looptijd (32%) en de kosten (30%) aan. Welke aspecten spreken u het meest aan in deze obligatieaanbieding? Alle beleggers die (misschien) wel op de obligatieaanbieding ‘Duurzaam investeren / 'bank' zouden ingaan n = 267 / n = 71 * * Bij ‘bank’ zijn er geen kosten Hoogte van de rente Soort belegging Hoogte van de startinleg Looptijd van de obligatie Soort aanbieder Risicoprofiel van de obligatie Veiligheid van de belegging (financiële buffers aanbieder) Kosten op basis van de inleg / geen kosten Ik heb gewoon een goed gevoel bij de aanbieding Frequentie van de rentebetaling Mooie advertentie Ik beleg graag in obligaties Anders Duurzaam investerenEuropese bank

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Bijlagen

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Onderzoeksverantwoording Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 23 oktober t/m 9 november 2014 Doelgroep: representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking (18+), waarbij een oversampling is gehanteerd van personen die in de periode van april 2014 t/m oktober 2014 een hypotheek hebben afgesloten en personen die beleggen. Weging: de representatieve steekproef is herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking (18+). Deze groep is gewogen naar leeftijd, geslacht, opleiding en district. De overige groepen zijn gewogen naar leeftijd. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: de netto steekproef bestaat uit 562 respondenten die representatief zijn voor de Nederlandse bevolking (18+), 408 recente sluiters van een hypotheek en 618 beleggers. Rapportage: de weergegeven resultaten in dit rapport zijn gebaseerd op een representatieve steekproef van beleggers (18+). Indien er significante verschillen bestaan tussen specifieke doelgroepen en de totale groep beleggers wordt dit aangegeven. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide.

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Consumentensegmentatie In de rapportage worden termen voor verschillende typen financieel beslissers genoemd. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven. Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur. Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico’s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces. Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product. Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico’s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten. Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op

© GfK 2014 | AFM Consumentenmonitor | November Opleidingsniveau Laag La -groep 1,2 en speciaal La -groep 3+ LBO Mavo/Mulo Opleiding leerlingwezen Midden VSO/MMS Havo/VWO/Gymnasium/HBS -1/3- Havo/VWO/Gymnasium/HBS -4+- Middelbaar beroepsonderwijs- Hoog Hoger beroepsonderwijs Post HBO onderwijs WO -prop/kand- WO -doctoraal- Inkomensniveau huishouden Laag tot € Midden € tot € Hoog € of meer Vermogensniveau huishouden Laag tot € Midden € tot € Hoog € of meer Indeling achtergrondkenmerken