Bedrijfsstijlen in de Multifunctionele Landbouw

Multifunctionele landbouw Afbouwstrategie? Toekomst van de Nederlandse landbouw? Leuk voor erbij? Uitlaatklep voor eigenwijze ondernemers? Mogelijkheid tot groei? De verbinding tussen reguliere landbouw en de maatschappij? Verrommeling van het platteland? Mogelijkheid tot voorzetten van gezinsbedrijven?

Onduidelijkheden omtrent Multifunctionele Landbouw – Wat moeten we ermee? – Wat is de toekomst van multifunctionele landbouw? – Wat biedt multifunctionele landbouw voor mogelijkheden voor het platteland? Geen duidelijke antwoorden, omdat: – Diversiteit en dynamiek zijn heel groot – Weinig idee van het ‘waarom?’ van multifunctionele landbouw Hulpmiddel: in beeld brengen van bedrijfsstijlen

Bedrijfsstijlen: de theorie Een bedrijfsstijl is een binnen een groep algemeen aanvaarde wijze waarop men zijn bedrijf inricht en voert Eigenschappen: – Doelbewuste strategie – Specifieke praktijk – Bijpassend netwerk en positie

Bedrijfsstijlen: de praktijk van de jaren ’90 (het beoogde plaatje vanuit overheid, onderzoek, voorlichting, etc.)

Bedrijfsstijlen: de praktijk van de jaren ’90 (het werkelijke plaatje)

Op zoek naar bedrijfsstijlen in de multifunctionele landbouw Welke bedrijfsstijlen zijn er te onderscheiden binnen de multifunctionele landbouw? Hoe kunnen die bedrijfsstijlen helpen om de praktijk beter te begrijpen? 30 interviews met multifunctionele ondernemers – Zichtbare kenmerken – Strategische kenmerken – Persoonlijke kenmerken 7 interviews met experts in de multifunctionele landbouw – Samenhang tussen de kenmerken – Zoeken naar een betekenisvolle indeling

Bedrijfsstijlen in de multifunctionele landbouw

1. Productiebedrijf met nevenactiviteit

Voedselproductie voert de boventoon; daarnaast zijn er ook multifunctionele activiteiten Multifunctionele activiteiten: Kleine schaal, minimale investeringen, weinig risico, mogelijkheid om er weer mee te stoppen Ambities en investeringen liggen op het gebied van voedselproductie Ondernemers zien zichzelf als voedselproducenten; niet als multifunctionele ondernemer Drijfveren kunnen zowel rationeel (inkomen, licence to produce) als meer geïnspireerd (‘vrije tijd’, betekenisgeving) zijn

2. Doorstarter

Een bedrijf waar binnen de bestaande context grenzen aan groei zijn bereikt Ontwikkeling van een multifunctionele tak biedt uitkomst Multifunctionele activiteiten vereisen weinig investeringen, weinig risico Behouden van autonomie is belangrijke drijfveer; inkomen is van minder belang Deze strategie kan gecombineerd worden met pluri- activiteit (tweede onderneming of werken buitenshuis) Soms wordt multifunctionele landbouw ingezet als exitstrategie, vaak is het juist een strategie voor bedrijfscontinuïteit

3. Dubbeldoelbedrijf

Een bedrijf waar zowel de agrarische tak als de multifunctionele tak professioneel ontwikkeld zijn Vaak doet de vrouw het multifunctionele; de man de voedselproductie Strikte taakverdeling, en scheiding van afzetmarkt, klanten, netwerk, kennis, etc. Het één mag niet ten koste gaan van het ander en in beide takken wordt geïnvesteerd Op het bedrijf wordt (voorzichtig) externe arbeid ingezet

4. Multifunctionele plattelandsonderneming

Een bedrijf dat sterke geprofessionaliseerd is op één of twee multifunctionele takken geen professionele voedselproductie Omdat risico’s liggen bij één of twee takken, vindt er vaak schaalvergroting plaats Ook: inzet van externe arbeid Landbouw geen onderdeel van de inkomensstrategie, maar vaak wel een (nieuwe) strategische betekenis als decor of activiteit

5. Ideaaltypisch multifunctioneel bedrijf

Een bedrijf met verschillende multifunctionele activiteiten die met elkaar samenhangen, en waar ook voedselproductie onderdeel van uitmaakt Sterke verbinding met de samenleving Onafhankelijk van reguliere markten; zij creëren hun eigen afzet Ondernemers nemen op verschillende bedrijven verschillende rollen aan: – Vakman/professional (gericht op het product) – Boer/aanspreekpunt (gericht op de gemeenschap) – Manager/innovator (gericht op de markt en innovatie)

Betekenis van bedrijfsstijlen Voor ondernemers: – Hulpmiddel bij bewustwording strategische keuzes – Van wat voor type ondernemer kun jij wat leren? Voor beleidsmakers: – Wat is multifunctionele eigenlijk? – Koppeling aan beleidsdoelstellingen – Diversificatie in beleidsinstrumenten Voor sector: – Diversificatie aan producten/hulpmiddelen – Doorbreken van sectoraal denken

Wat is de waarde van bedrijfsstijlen voor onderwijs?

Het rapport ‘Bedrijfsstijlen in de Multifunctionele Landbouw’ is te vinden op: