Community of Practice De principes van leervriendschap Dr. Marc Coenders

Community, wat betekent dat voor jou?

Vertrekvragen:  Wat is het belang van ‘community’?  Wat kunnen we leren van traditionele gemeenschappen?  Waar komt het concept ‘community of practice’ vandaan?  In welke opvatting over leren past het?  Wat is een community of practice?  Hoe ga ik om met pseudo-communities?

Veel maatschappelijke problemen worden veroorzaakt door gebrek aan community! Little Rock Nine

Het belang van community… … gaat gepaard met allerlei spanningsvelden tussen …  oud en nieuw  subculturen  wat mensen nastreven

21ste eeuw:  Opkomende organisaties.  Arbeidsproductiviteit.  Verticale en rationele structuren.  Metropolen  Sociaal regelsysteem.

Traditionele gemeenschappen en Organisaties 1945 Organisaties Traditionele gemeenschap

Succesvolle traditionele gemeenschappen…

…hadden de volgende eigenschappen  begrenzing: er is een definitie van lidmaatschap waardoor duidelijk is wie tot de gemeenschap behoort en wie niet  doel: de gemeenschap heeft een reden van bestaan dat uitstijgt boven gewoon bij elkaar zijn  regels: er zijn regels die aangeven hoe je je binnen de gemeenschap hoort te gedragen waarbij wangedrag tot uitsluiting kan leiden  zorg: de leden van de gemeenschap zijn begaan met de situatie van de ander en proberen bij te dragen aan het welzijn van de ander  zelfbeschikking: de leden van de gemeenschap zijn vrij om te bepalen hoe men te werk gaat en wie men toelaat als lid van de gemeenschap Bron: Carol Ann Ogdin

Is er iets veranderd? Nee en Ja:  Het vormen van gemeenschappen is een complex proces dat al sinds mensenheugenis aan de gang is!  Huidige gemeenschappen zijn minder gericht op regels en behoud, meer op ontwikkeling, het nieuwe en het geheel!

Het belang van community…

… is LEREN … voor een kleine planeet  1964  Global village  Opkomst massamedia  Alles hangt met alles samen  En wie ben jij?  Community ≠ Organisatie

Delen en samenhang Community Commucation Commom knowledge Creative Commons

Community of Practice De opkomst van een concept De term apprenticeship (meester-gezel leren) verdwijnt uit de literatuur Alarmerende rapporten over de toestand van het Amerikaanse onderwijs Oprichting van het Institute for Research on Learning (Palo Alto Xerox Parc) Studie van Julian Orr naar de monteurs van kopieermachines 1991 Lave en Wenger Situated Learning 1998 Etienne Wenger Communities of Practice

Geciteerd in de literatuur  over onderwijs, kennismanagement, economische geografie, politieke wetenschappen, enz Community of practice

Sociale theorie over leren Acquisitie metafoor Participatie metafoor Informatie Objectief Bezit KennisBekwaamheid, Ervaring, Verbonden met de praktijk Tot je nemen en verwerken van informatie LerenParticiperen in de praktijk, jezelf manifesteren De persoon die gericht is op de overdracht (van bestaande kennis). Rol van de docent De persoon die mensen coacht op ontwikkeling van competenties

Acquisitie en participatie Niet kiezen voor één van beide… … maar opnieuw aandacht vragen voor:  de rol van sociale processen  de informele setting  de persoonsgebonden kennis  het alledaagse gebeuren

Community of Practice is…  Een groep mensen die een vergelijkbare rol of doel hebben in een project of onderneming, en kennis en ervaring willen uitwisselen over de vraagstukken waar ze tegen aanlopen en daar samen verder mee willen komen.  het gaat in essentie om…

Het stellen van vragen en…

…het vinden van iemand…

…met een soortgelijke vraag  Communities komen op en groeien vanuit gedeelde vragen!  … en zijn geschikt voor: terugkerende vragen...gemene problemen...lastige kwesties. verdere verkenning en uitwisseling van gezichtspunten.

Structurele elementen van een CoP Intrigerende vragen Community Praktijk Domein Opstarten Uitvoeren Transformeren

Wat levert het op? Community Concretisering Persoonlijke ontwikkeling Ontmoetingen Herkenning en erkenning Nieuwe ideeën Kortere lijnen Werkvormen Nieuwe verbindingen Veiligheid Betrokkenheid vanuit onverwachte hoeken

Wat help en wat niet? SuccesfactorenStruikelstenen Tijd om deel te nemenEigen mening voorop stellen Bereidheid om te willen lerenOnregelmatig deelnemen Actief deelnemerschapDenken dat je al klaar bent Activiteiten plannenReageren i.p.v. waarderen Dialoog boven discussieVergaderhouding Informele sfeerTé gezellig

Drie rollen Convener brengt mensen samen Facilitator versterkt het leerproces Technology steward zorgt voor de juiste tools

Community ontstaat van binnenuit Plaats Verhalen Identiteit Goede verhalen dienen als ‘springplank’ voor mensen waardoor ze een sprong maken in het begrijpen van complexe problemen Leren is onderdeel van de alledaagse werkelijkheid Leren gaat ultiem over zingeving en de vraag ‘Wie ben ik?’

Levende structuren  Creëer een sterk centrum.  Zorg voor spannende momenten…  …en een prettig ritme.  Laat eigenheid toe.  Heb aandacht voor verschillen.  Vormloosheid en kopieergedrag vormen de tegenhangers van een positieve ruimte. Bron: Alexander, C. (2002). The phenomenon of life: The nature of order, Book 1 An essay of the art of building and the nature of the universe. Berkeley: The Center for Environmental Structure

De pseudo-community voorbij… Chaos Pseudo gemeenschap Loslaten Échte gemeenschap Persoonlijke communicatie Respectvol luisteren Vertrouwen Individuele verschillen hebben de overhand Loslaten van vooroordelen; er ontstaan nieuwe openingen Vluchtgedrag mogelijk Of men groeit door, of men valt uiteen

Op naar volwassenheid en competentie Oriëntatie Cohesie Volwassenheid Competentie Transformatie initiatief nemen deelname op basis van vrijwilligheid het wordt een eenheid nieuwe verantwoordelijkheden goede herinneringen Duur Samenwerking en zichtbaarheid

Geleerde lessen  Urgentie: schuilt in de gezamenlijke opgave en wordt door het formuleren van vragen geactiveerd  Ondernemende houding: aanzetten tot ondernemerschap. Ondernemerschap wil zeggen kansen opzoeken en initiatief nemen.  Legitimeren in formele circuits: opkomende initiatieven niet afzetten tegen wat mag, maar ideeën van onderop de ruimte geven en goed faciliteren.  Vakmanschap: met elkaar praten over het werk in termen van hoe het beter kan en moet. Community of Practice is geen romantisch concept

Principes van leervriendschap  Principe 1. Het vanzelfsprekende wordt bevraagd.  Principe 2. Iedereen is eigenaar van zijn eigen leerproces en verantwoordelijk voor het collectieve leren.  Principe 3. De rol in de community / netwerk is dynamisch.  Principe 4. Je bent een kritische vriend vanuit een gevoelige afstand.  Principe 5. Persoonlijke verbinding om een doorgaand proces te laten ontstaan.