Randstad Monitor De Top 20 van Europese grootstedelijke regio’s Walter Manshanden, Anita Bouman-Eijs, Olaf Koops, Elmer Rietveld, Noelle Fischer. Mohammed Chahim

10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 1

Bruto regionaal product 2009/2012 Stockholm, München, Berlijn Dublin herstelt alweer Madrid, Lissabon traag, Milaan en Rome redelijk BRP Randstad krimpt tussen 2009/2012, haakt af bij andere grote steden in NW Europa, in e positie NL met Randstad heeft last van binnenlandse factoren – (woningmarkt) Grootstedelijke regio’s behouden groei, EU27 zakt weg 2009/2012 Stockholm, München, Berlijn Dublin herstelt alweer Madrid, Lissabon traag, Milaan en Rome redelijk BRP Randstad krimpt tussen 2009/2012, haakt af bij andere grote steden in NW Europa, in e positie NL met Randstad heeft last van binnenlandse factoren – (woningmarkt) Grootstedelijke regio’s behouden groei, EU27 zakt weg 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 2

Positie Randstad qua groei BRP januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 3

Ontwikkeling BRP Randstad, 1995 = januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 4

Positie Randstad qua werkgelegenheid 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 5

Ontwikkeling werkgelegenheid Randstad, 1995 = januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 6

Ontwikkeling arbeidsproductiviteit Randstad, , 1995 = januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 7

Positie Randstad qua groei arbeidsproductiviteit 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 8

Werkgelegenheid en arbeidsproductiviteit Werkgelegenheid stagneert in de Randstad, lichte krimp na 2009, Randstad qua groei nu 15e In andere regio´s in NW Europa ontwikkelt dat beter Niveau arbeidsproductiviteit wat hoger dan gemiddeld Arbeidsproductiviteitsgroei laag / Randstad op 18 e positie. Relatief arbeidsintensief groeipad; bij groei relatief veel nieuwe banen, bij neergaande conjunctuur traag ontslag Werkgelegenheid stagneert in de Randstad, lichte krimp na 2009, Randstad qua groei nu 15e In andere regio´s in NW Europa ontwikkelt dat beter Niveau arbeidsproductiviteit wat hoger dan gemiddeld Arbeidsproductiviteitsgroei laag / Randstad op 18 e positie. Relatief arbeidsintensief groeipad; bij groei relatief veel nieuwe banen, bij neergaande conjunctuur traag ontslag 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 9

Bevolking en brp per hoofd van de bevolking * Bevolkingsgroei blijft in de Randstad constant op 0,6 / 0,7 procent per jaar groeien Valt terug tov andere grootstedelijke regio´s BRP per hoofd van de bevolking Randstad op 39 dzd in 2012 (gemiddeld) Groei ervan is negatief: bevolking neemt toe en brp neemt af Stockholm, München, Kopenhagen hoog (>55 dzd) * Bevolkingsgroei blijft in de Randstad constant op 0,6 / 0,7 procent per jaar groeien Valt terug tov andere grootstedelijke regio´s BRP per hoofd van de bevolking Randstad op 39 dzd in 2012 (gemiddeld) Groei ervan is negatief: bevolking neemt toe en brp neemt af Stockholm, München, Kopenhagen hoog (>55 dzd) 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 10

Positie Randstad Holland bevolking, januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 11

Ontwikkeling bevolking Randstad, , 1995 = januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 12

Positie Randstad Holland BRP/capita, januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 13

Beroepsbevolking (arbeidsaanbod) Participatie hoog in Randstad, bijna 80 procent, daalt licht Houdt geen rekening met parttime werk Ruimte om te stijgen is zeer beperkt Op werkloosheid scoort Randstad zeer goed Arbeidsaanbod is krapper dan we denken In het beleid accent verleggen naar arbeidsproductiviteit en innovatie Participatie hoog in Randstad, bijna 80 procent, daalt licht Houdt geen rekening met parttime werk Ruimte om te stijgen is zeer beperkt Op werkloosheid scoort Randstad zeer goed Arbeidsaanbod is krapper dan we denken In het beleid accent verleggen naar arbeidsproductiviteit en innovatie 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 14

Positie Randstad Holland qua R&D, januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 15

Positie Randstad Holland qua werkloosheid, januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 16

Research & Development Wijziging in data NL-CBS vanaf 2011! R&D intensiteit stijgt enigszins over Positief signaal – het neemt niet verder af Wat onder het gemiddelde van Europa Groei in de Randstad niet gedreven door extra R&D tussen Andere regio´s hebben structurele hogere uitgaven aan research&development Wijziging in data NL-CBS vanaf 2011! R&D intensiteit stijgt enigszins over Positief signaal – het neemt niet verder af Wat onder het gemiddelde van Europa Groei in de Randstad niet gedreven door extra R&D tussen Andere regio´s hebben structurele hogere uitgaven aan research&development 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 17

Congressen 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 18

Overige elementen Schiphol en Rotterdam positief en bovengemiddeld Bereikbaarheid Nederlandse steden toegenomen Toerisme herstelt, nu bovengemiddelde groei Met internetverkeer na Frankfurt 2e Positie Randstad voor internationale congressen zeer goed, nu lichte terugval Kantorenmarkt: leegstand neemt niet verder toe Fijn stof en NO2 verbeteren over de jaren , Schiphol en Rotterdam positief en bovengemiddeld Bereikbaarheid Nederlandse steden toegenomen Toerisme herstelt, nu bovengemiddelde groei Met internetverkeer na Frankfurt 2e Positie Randstad voor internationale congressen zeer goed, nu lichte terugval Kantorenmarkt: leegstand neemt niet verder toe Fijn stof en NO2 verbeteren over de jaren , 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 19

BRP naar deelregio 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 20

Conclusies l Aantal positieve punten…. Randstad Holland valt terug qua groei BRP 2009/2012 Top 3: Stockholm, Berlijn, München Beeld is gekanteld in Europa Randstad Holland lijkt last te hebben van de correctie op de overkreditering. NL wordt beheerst door ingehouden consument Financiële en zakelijke diensten krimpen na 2009, in andere grootstedelijke regio´s vertoonde deze bedrijfstak groei. 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 21

Conclusies ll - Arbeidsproductiviteitsgroei Randstad Holland achter bij gemiddelde: structureel kenmerk dat terug blijft komen. Positieve zijde: werkgelegenheid krimpt zeer beperkt - maar groeit ook niet - Groeipad blijft betrekkelijk arbeidsintensief - Bevolkingsgroei Randstad Holland HOOG tov brp groei. Goede verklaring ontbreekt - Ontwikkeling BRP per hoofd van de bevolking blijft derhalve achter 10 januari 2011 M Bouman TNO Nieuwe huisstijl 22