Begaafdheid en Emotionele ontwikkeling Workshop 10-11-2015 Bijzonder Begaafd - Lotte van Lith

Vandaag Begaafdheid en complexiteit Geen controle over middels symptoombestrijding maar ; samenwerken om complexiteit niet te reduceren Verdiepen zet aan tot reflectie, reflectie stimuleert je bewustwording, bewustwording  waarneming, waarneming zet aan tot (h)erkenning en empathie Begaafdheid in ontwikkeling

Structuur Programma Begaafdheid en emotionele ontwikkeling De theorie van positieve desintegratie Meerlagigheid : filmisch voorbeeld Reflectie : exploratie! Introductie : Complexiteit en emotie

www.lottevanlith.nl contact: lotvanlith@gmail.com +316 12 22 42 45

“Ik heb van Lotte geleerd om mijn innerlijke beleving niet onderdrukt of versimpeld te uiten, maar juist verfijnd en in samenhang.” Ilona Kuis

Gevoel 'Het gevoel van de mens, de geest. Nooit wordt het gevoel helemaal blootgesteld. Omdat dat het diepste van je hart is. Dát ben jij! Het gevoel dat je bang, blij, verdrietig, vrolijk en zoveel andere gedaantes geeft. Het is, vind ik, het belangrijkste van een mens, het maakt je waardevol. Het is iets dat je jezelf kan verwijten, je bang of onzeker maakt, of heel blij maakt. Het is wisselend en kan zich in alle staten begeven. Soms fijn als je verliefd bent of soms bang als je in een donker bos loopt. Het zit in je hart. Mijn gevoel 'is ik'. Ieders gevoel 'is zijn of haar ik'. Je gevoel kan op het ene moment goed zijn en op het andere moment slecht. Bijvoorbeeld: je draait een cd en je hoort een mooi, rustig, emotioneel liedje. Dan word je vanzelf ook emotioneel. Als er dan een snel liedje volgt, dan word je onrustiger, vrolijker. Liefde is, vind ik, het sterkste gevoel dat er is. Voor wat dan ook: liefde is sterk en niet zwak.  Zwakke liefde bestaat niet.  Soms laat je gevoel je in de steek en dan neem je bijvoorbeeld een beslissing met je hoofd.  Een gevoel is iets zachtaardigs dat nooit helemaal 'uitgekleed' kan worden, maar wel 'aangetast' kan worden. Laat het niet gebeuren dat je gevoel misbruikt of kapotgemaakt wordt, want als iemand op de verkeerde manier je gevoel 'aantast' dan is hij of zij jou niet waard.  Het gevoel ben jij en jij bent gevoel.'   Wat is emotie?

Wat versta jij onder ‘emotionele ontwikkeling’? Wiki  “Emotionele ontwikkeling beschrijft de manier waarop kinderen in toenemende mate hun emoties bewust ervaren en grip krijgen op hun emoties. De emotionele ontwikkeling heeft een sterke samenhang met de sociale ontwikkeling van kinderen. Emoties spelen een belangrijke rol bij contacten tussen mensen en de aanpassing van mensen aan hun omgeving.” Zelfstandig worden Bewustwording?

Complexificatie – twee of meer delen, moeilijk te onderscheiden Ín – en uitzoemen Enerzijds : disciplines, grote vragen, zingeving, abstracties Anderzijds : kwam het steeds dichterbij, privéleven, sociale relaties Identificatie met verstand Gedreven door gevoel… Heen en weer getrokken

Zoektocht Onrust Wat is er aan de hand..? Behoefte aan houvast Buiten mezelf zoeken …van binnenin aan het ronddollen Proberen grip te krijgen

Dynamiek en interactie Steeds meer bewust van de processen, relaties en systemisch begrip

Wat is emotie? Verstoren en Bewegen Van ‘intens gevoel’  ‘elk soort gevoel’ Samenvallen – onderscheiden Er naar toe bewegen – er vanaf bewegen Uniek én verbonden (‘gelijk’) Emoties & aanpassen

Ieders realiteit is anders In – en uitzoemen Ieders realiteit is anders Meerdere realiteiten-in-een Keuzes maken = lastig Onderscheidend vermogen = groot Verbindingswens óók!

En nu…? De emotionele dimensie

wees concreet! Bijv: let op taalgebruik & gebruik weinig woorden

Ik zie, ik zie wat jij niet ziet

Gevoeligheid = niet hetzelfde als zwakte Onderlinge verschillen in gevoeligheden

Intensiteit – verschil opmerken

Begaafde kinderen en volwassenen dagen de rekbaarheid, gelaagdheid, veelzijdigheid van je perspectief en inlevingsvermogen uit

Wat versta jij onder ‘emotionele ontwikkeling’? Zelfstandig worden Besluitvorming Omgaan met complexiteit van zelf en omgeving

Besluitvorming Rationeel zijn er eindeloos veel opties  Emoties zijn doorslaggevend “Ik geloof graag dat ik rationeel ben.”

Geen perfecte rationaliteit Beperkte rationaliteit ‘Mate van rationaliteit’

Emoties op een continuüm Energie in beweging Input  verwerking  uitput  

Doelgericht en tegelijkertijd… Ervaren we (sterke) emoties als verstorend, ongewenst, ongemakkelijk, onnodig

Systemisch begrip

Complexiteit – betekenisgeving – en emotioneel Tegelijkertijd lachen én huilen

“Het aanpassingsvermogen van het begaafde kind is groter dan alle faciliteiten die een school bij elkaar kan bieden om de individuele behoeften van het kind te beantwoorden”

Waar komen de mooiste en de meest gruwelijke daden vandaan? Onderliggende vraagstukken? Waar komen de mooiste en de meest gruwelijke daden vandaan? Hoe kan een intelligent iemand toch bepaalde overtuigingen hebben of gedrag vertonen? Hoe om te gaan met intens negatieve emoties? Intelligentie op secundaire positie

TPD: Interne conflicten & ontwikkeling Concepten om persoonlijkheidsgroei & de noodzaak van negatieve emoties beter te begrijpen Auto-therapie & ontwikkelingsgericht perspectief Ontwikkeling: emoties zijn sturend, conflicten noodzakelijk ‘Psychoneurose is geen ziekte’

Psychologisch traject van persoonlijke ontwikkeling: Wat is een persoonlijkheid? Individuen die middels groei geleerd hebben op momenten van hevige, interne conflicten de oplossing te verkiezen die zij als ‘meer zichzelf’ ervaren

Gevoeligheden of overprikkelbaarheden Theorie van Positieve Desintegratie Meer dan gemiddelde reactie op stimuli, bron van herkenning begaafde individuen Emotioneel Intellectueel Beeldend Psychomotorisch Sensueel Waardering oude stimuli / snel verveeld Extremen van geluk en verdriet intenser aanwezig

Intellectueel Wil te weten Harry mulsich

Abstract denkvermogen Voorbeeld ‘Inside out’

Beeldend Groot voorstellingsvermogen, creatief

Richard Feynman, theoretisch natuurkundige I didn't like f(x)--that looked to me like f times x. I also didn't like dy/dx--you have a tendency to cancel the d's--so I made a different sign, something like an & sign […] I thought my symbols were just as good, if not better, than the regular symbols Richard Feynman, theoretisch natuurkundige

Sensueel Intense, sensorische ervaringen

Psychomotorisch Beweeglijkheid

Emotioneel Labels Intens voelen

‘Er is nog zoveel te verkennen en zoveel te doen’ Vb Kyteman Waarom ben je specifiek naar IJsland vertrokken? “Daar wonen bijna geen mensen! En je hebt er niet de neiging om op het strand te gaan liggen. Als je naar buiten loopt dan vries je bijna dood. En veel donker helpt ook om beter na te denken en te dromen. Met daglicht heb je toch de neiging om naar buiten te gaan en de uiterlijke wereld te accepteren zoals die is. ‘Er is nog zoveel te verkennen en zoveel te doen’

Hoe te begrijpen? Emoties die als  innerlijke conflicten worden ervaren Beweging – verstarring En op den duur; Gebrek aan concentratie, apathisch, depressief, angstig, boos, onrustig,… Hoe uit het probleem zich op de oppervlakte? Labels Gedragsproblemen Onderpresteren

Crises en ontwikkeling Interne conflicten niet als een degeneratief, maar een ontwikkelingsgericht teken Momenten van differentiatie : negatieve emoties zijn noodzakelijk voor ontwikkeling Subjectieve ervaring van behoeften, mogelijkheden en overtuigingen Een stuwende kracht om huidige manieren van denken en emotionele reacties te bevragen Interne spanningen tussen ‘wat is’ en ‘wat zou kunnen zijn’

Progressie van lagere, primitieve integratie naar hogere ontwikkeling Desintegratie neurologische structuren Angst, stress, depressie, burn out, onrust, irritatie, lijden, zelftwijfel, verdriet, wanhoop…: symptomen van een expanderend bewustzijn, uitingen van interne conflicten Angst reduceren door een andere mentale ‘organisatie’ te creëren Paradigma shift : hoe begrijp ik? Wat voel ik en wat zijn mijn motivaties? Hoe hangen mijn angsten samen met mijn wensen?

Conformistisch / Gedetermineerd 1) Primaire integratie Conformistisch / Gedetermineerd Creativiteit volgens sociale conventies Negatieve aangepastheid: geautomatiseerde, gesocialiseerde kijk op leven Rigide, stereotypische karakterstructuur 2) Eenlagige desintegratie Losser worden karakterstructuur , gemis interne stabiliteit Externe locus of control/ geweten ligt buiten jezelf Ambivalentie 3) Spontane meerlagige desintegratie Er is meer… ‘een groeinood’ (zinloosheid) Innerlijk conflict tussen ‘wat is’ en ‘wat zou kunnen’ Begin meerlagig conflict en meerlagige perceptie realiteit, begin persoonlijke hiërarchie van waarden Positieve feedback loop

Rol van conflicten binnen de TPD Eenlagig conflict: of/of - horizontaal “gepingpong” - eindeloze voors en tegens Meerlagig conflict: verticaal Conflicten tussen wat is en wat zou kunnen Externe en interne realiteit schieten te korten t.a.v. idealen, visie, potentie Levenservaringen  desintegreren psychische eenheid  innerlijke conflicten  nood en mogelijkheid tot reflectie  introspectie en rangschikking van waarden, gevoelens, gedachten en acties Capaciteit om verschillende ontwikkelingniveaus binnenin en buitenom te onderscheiden

Op zoek naar (de) ervaring

4) Georganiseerde, meergelaagde desintegratie Persoonlijke hiërarchie van waarden Bewuste zelfontwikkeling, zelfeducatie Groei van empathie Omgaan met frustratie, onzekerheid Lange termijn identiteitsontwikkeling Negatieve feedback loop… Continuiteit en flexibiliteit 5) Secundaire integratie Actualisatie en organisatie van waarden Voorbij tegenstellingen : en/en, synthese, bewust van unieke karakteristieken elke situatie Stabiele fundering, flexibel, vertrouwensvol Niet statisch: een continu proces dat zich ontvouwt (focus naar buiten), exploratief Overkoepelend gevoel van nabijheid, compassie

Hiërarchie: Meerlagigheid – binnenin een individu Is het tegelijkertijd bestaan van onderling kwalitatief verschillende mentale constructies van een emotie, motivatie of een idee…. Welke te rangschikken zijn van minder naar meer jezelf (h)Erkennen en uitdragen

Negatief problematiseren Of….empathisch onderzoeken? Probleemstelling helder formuleren – emoties worden niet als probleem benoemd, wel zo ervaren Op schoolniveau: leraar is cruciaal

Functie van leraar Begaafde leraar? Waarnemen Positieve feedback Leerling geeft aan wat voldoende is Open mind set Begaafde leraar?

Groei ‘mindset’ Identificatie  Op exploratie – leren leren Onzekerheid en fluctuaties omarmen

“Het aanpassingsvermogen van het begaafde kind is groter dan alle faciliteiten die een school bij elkaar kan bieden om de individuele behoeften van het kind te beantwoorden”

Emotioneel vocabulaire ontdekken ; dagboek, woorden onderscheiden Plezierig of niet Veelzijdigheid  In grotere structuur plaatsen; filosofie, literatuur, geschiedenis, religie Verband met natuurwetenschappen en aardwetenschappen Emotie is beweging, energie, verbinding, relatie Leren transformeren; kunst, creativiteit, sociale relaties, communicatie Lichaamsgericht bewustzijn; sensaties, emoties, gedachtepatronen Hoe uit het probleem zich? Context, sociale omgeving,.. Let op: dwarsverbanden & creativiteit van de natuur Cruciaal; op schoolniveau is de leraar een spil die het kind op een individue – en intensiteitsvriendelijke manier in contact kan brengen met complexiteit, contactopname kan stimuleren, en empathisch de complexiteit tot inzicht en overzicht kan transformeren

Je krijgt de prijs en daarmee een stortvloed aan boodschappen van vrienden, ouders, studenten, oud-professoren, collega onderzoekers, volkomen onbekenden, een massa boodschappen in allerlei vormen. Maar in al die uitingen heb ik twee gemeenschappelijke punten gezien. Ik zag vreugde en genegenheid. Die prijs was een signaal dat iedereen de gelegenheid gaf om zijn gevoelens te tonen, waardoor ik die kon ervaren Richard Feynman over in ontvangst nemen van nobelprijs

Op de agenda…. www.lottevanlith.nl Lotvanlith@gmail.com +3612224245 16 april 14:00 – 17:00 Groningen: TPD : uitgebreide introductie Theorie, reflectie, oefening 30 januari : TPD voor professionals, incl. individuele sessie Complexiteit van zelf en omgeving Februari en april 2016 : Spelenderwijs worden Persoonlijke ontwikkeling: oefeningen in falen en floreren Deel 1: Perfectionisme, faalangst en schaamte Deel 2: Primaire emoties

www.lottevanlith.nl contact: lotvanlith@gmail.com +316 12 22 42 45