Differentiatie en excellentie: een onmisbaar onderwerp in de lerarenopleiding? Werkgroep voor de ECENTconferentie ‘het bèta-mozaïek’ 20 mei2014 Ton van der Valk (JCU)

Waarom aandacht voor excellentie en differentiatie in het VO? Vanuit ‘beleid’: stimuleren van talentontwikkeling Vanuit de leerlingen: veel ‘betere’ leerlingen vervelen zich, voelen zich niet uitgedaagd Vanuit de docent: lesgeven wordt leuker; komt dichter bij de eigen vakkennis Vanuit de school: ambitieuze studiecultuur Talentontwikkeling vereist: aandacht voor verschillen tussen leerlingen: differentiatie

Boekje ‘excellentie en differentiatie’ Resultaat van Docent- en Schoolleider Ontwikkel Teams van het JCU ‘Good practices’ vanuit JCU-scholen Voorzien van een theoretisch kader Uitgegeven door School aan Zet: als webpublicatiewebpublicatie Het JCU heeft een aantal exemplaren laten drukken, bestellen via

Begrippen Hoogbegaafd: IQ>130 Combinatie van intellectuele capaciteit, creatief denkvermogen en motivatie Getalenteerd: potentie om in een bepaald domein (bijv. bèta) bovengemiddeld te presteren Excellent: potentie gerealiseerd: persoon presteert bovengemiddeld In onderwijs: – spreek liever over excellentie prestaties dan over excellente leerlingen

Wat is jouw visie op het bevorderen van talentwikkeling in het VO? Schrijf je visie in ca. twee zinnen op

De visies van23 SEC-master studenten Globaal drie opvattingen 1.Excellentiebevordering is goed en noodzakelijk 2.Excellentiebevordering mag niet ten koste gaan van de andere leerlingen 3.Talenten van alle leerlingen moeten worden bevorderd (door motiveren van leerlingen) Dilemma: ‘gelijkheid’ of ‘tegemoet komen aan verschillen’

Mogelijke oplossing voor gelijkheid-verschillen dilemma In vier praktische regels 1.Alle leerlingen behalen de kerndoelen 2.Èn alle leerlingen ontwikkelen hun talenten optimaal 3.De school/docent verwacht van iedere leerling even veel inspanning en tijd voor hun leerwerk 4.Docenten verdelen hun tijd gelijkelijk over alle leerlingen en geven hen gedifferentieerde aandacht en beloning Efficiënte opzet voor kerndoel-les: -Grondige oriëntatie -Uitleg op hoofdlijnen, details in groepen -Rondgaan langs groepen -Alleen groepsvragen beantwoorden

Wat wil het Junior College Utrecht? Werkplaats voor verbetering van het bèta onderwijs Betere overgang van vo naar wo Talentontwikkeling als ingang Door: Samenwerking met netwerk van 27 scholen Bètasecties èn schoolleiding Leerling- en docentenprogramma’s Producten: o.a. nlt- en wi-D-modules; keuze-opdrachten; talentprogramma’s op scholen

Wat doet het Junior College Utrecht? Leerlingen-programma’s: – U-Talent Academie (4, 5, 6vwo) – U-Talent onderbouw (1 – 3vwo) i.s.m. UM – U-Talent havo (3 – 5 havo) i.s.m. HU (FE, FNT) Kenmerk: school- en campusprogramma Docentenprogramma: – Duo-scholen, DOTs, SOTs, jaarlijkse conferentie In oprichting: U-Talent connection (10 scholen) Professionalisering: Bevorderen van excellentie in β-vakken Lerarenopleiding/ SEC master: – ‘promoting excellence in science education’ (keuze-cursus) – begeleiding van student-onderzoek

Wat nog ontbreekt ….. Talentontwikkeling is geen onderwerp in het gemeenschappelijke curriculum van de LO van de UU Vraag: moet ‘talentontwikkeling’ in de LO? – geef argumenten pro en contra

Differentiatie en excellentie onmisbaar onderdeel van de LO? Belemmeringen – Grotendeels nieuw onderwerp; ten koste van wat? – Opvatting: startende docenten moeten zich eerst basisvaardigheden eigen maken – Vrees: sterk vakgerichte docenten storten zich op dit onderwerp Waarom dan toch ‘verplicht’ onderwerp in de LO? – Tegemoet komen aan verschillen tussen leerlingen onmisbaar onderwerp in LO – getalenteerde leerlingen in de klas maken noodzaak tot differentiatie concreet – Veel scholen ontwikkelen ‘talent’programma’s

Talentprogramma’s op je stagescholen? Weet jij ongeveer welke stagescholen, waar jij je lio’s naartoe stuurt, een programma voor talentontwikkeling hebben? En of/hoe de schoolpracticumdocent daarbij betrokken is? En of/hoe de lio ermee te maken krijgt?

Talentontwikkeling in de LO: hoe? 1.Een drie-uurs bijeenkomst over ‘bevorderen van talentontwikkeling in de bètavakken’ rond 3 onderwerpen: a.Differentiatieopdrachten bètavakken b.Hoe differentiatie in school en les te organiseren? c.Voorbeelden van ‘good practices’ uit scholen en VO-HO netwerken 2.Gevolgd door een verdiepende keuzecursus van 3 dagdelen

In drie groepen: concrete aanbevelingen voor LO maken Ontwerp een LO-programma van 1 uur over: Groep 1: concrete differentiatieopdrachten bètavakken op : (hoe) deze gebruiken in de LO? Groep 2: tien modellen voor differentiatie in de school (zie boekje ‘differentiatie en excellentie’ H5 en 6): (hoe) deze gebruiken in de LO?‘differentiatie en excellentie’ Groep 3: good practices uit (stage)scholen en VO-HO- netwerken (zie boekje ‘differentiatie en excellentie’ ): (hoe) deze in de LO gebruiken?‘differentiatie en excellentie’

Rapportage Groep 1: LO-activiteit differentiatieopdrachten bètavakken Groep 2: LO-activiteit: hoe organiseer je een programma voor talentontwikkeling? Groep 3: leren van good practices van ‘bevorderen van talentontwikkeling’

Afronding Een LO-programma Voor artikelen en lesmateriaal van het JCU; zie onder publicaties’ en ‘lesmateriaal’

1. Visie: eerst waarom, dan wat en hoe Gewoonlijk: discussies starten bij wat en hoe Gevolg: men blijft het oneens Gesprek over ‘waarom’ leidt tot gezamenlijke doelen, een visie Vanuit de visie discussie over wat en hoe Overkoepelend doel: realiseren van een schoolcultuur waarin aandacht voor verschillen tussen leerlingen heel gewoon is

2. Wat en hoe: keuzen maken op schoolniveau Wat? – Talentprogramma’s (bèta of breder? vwo of breder) – Of differentiatie voor de hele klas? – Verbreden (bijv. meer keuzevakken) – Of verdiepen/verrijken? – Model en inhoud helder voor docenten en leerlingen! Hoe? – In één keer alles veranderen, of stap voor stap – Aandacht richten op al aanwezige ‘good practices’ – Je opstellen als lerende school: evalueren en bijstellen

3. Docenten ruimte geven zich te ontwikkelen rond differentiatie – Betrekken bij ontwikkelingen – Scholing – Tijd voor materiaalontwikkeling, overleg, lesbezoek – ‘good practices’ in de school zichtbaar maken – Gesprek aangaan over belemmeringen

Docenten empoweren voor differentiatie Betekenisvol: differentiatie leidt tot –Betere kijk op wat leerlingen kunnen –Lesgeven interessanter Competentie: differentiëren kùn je (leren) –Ieder doet al wat in de klas –Leren van je ervaringen Invloed geven: –bij realiseren differentiatie rekening houden met wensen Ruimte voor keuzen: –Je kunt differentiëren op je eigen manier invullen