Algemene Didactiek Beginsituatie

© artesis 2008 | 2 Inhoudstafel Definiëring Algemene >< specifieke beginsituatie Ordening Uitdieping leerlingkenmerken Uitdieping leerkrachtkenmerken Uitdieping externe factoren

Beginsituatie: Definiëring Het geheel van persoonlijke, sociale, situationele en schoolse gegevens, die in verband met te realiseren onderwijsdoelen van invloed kunnen zijn, respectievelijk zijn op het verloop en de resultaten van onderwijsleerprocessen (De Corte).  De kloof tussen beginsituatie en doelstellingen wordt gedicht door het opzetten van onderwijsleerprocessen © artesis 2008 | 3

Algemene >< specifieke beginsituatie Algemene beginsituatie Kenmerken van de lln, lkr, de klas en de school die van belang zijn voor een langere onderwijsperiode. Bv: leeftijd van lln, samenstelling van klasgroep, klaslokaal, aanwezige media Specifieke beginsituatie Kenmerken die van belang zijn voor een bepaalde les of lessenreeks Bv: aanwezige voorkennis, belangstelling voor het onderwerp, actuele gebeurtenissen waarbij het onderwerp aansluit, specifieke leerlingenkenmerken, … © artesis 2008 | 4

Beginsituatie: Ordening De leerling: leeftijd, muzikale begaafdheid, kennispeil, kennistekorten, taalbeheersing, leervermogen, intelligentie, motivatie, belangstelling, … De leerkracht: ervaring, leeftijd, onderwijsstijl, houding tgo lln uit verschillende sociale klassen, verwachtingen tav prestaties, … De klas of leergroep: samenstelling van de klas, groepsstructuur, informele groepsdoelen, samenwerking, … De school: inrichting klaslokalen, aanwezigheid van media, staat van het schoolgebouw, … Situationele gegevens: tijdstip van de dag, seizoen, bepaalde actuele gebeurtenissen, … © artesis 2008 | 5

Uitdieping leerlingkenmerken Directe leerlingkenmerken Leerpsychologische kenmerken (leerstijlen) Algemeen psychologische kenmerken Indirecte leerlingkenmerken Structuur van de leergroep © artesis 2008 | 6

Directe leerlingkenmerken = leerlingkenmerken die het meest direct te maken hebben met het schoolse leren Voorkennis  Vakgerichte voorkennis en algemene voorkennis  Veel voorkennis >< weinig voorkennis  Wat is de kwaliteit van de voorkennis? Is ze compleet? Is ze correct? Is ze onmiddellijk beschikbaar? Is ze goed gestructureerd?  Belang van informele kennis en oplossingsstrategieën Leerstituatiebeleving en vakbeleving = subjectieve beleving van concrete leertaken, van concrete vakken ! Waardering die lln toekennen aan bepaalde leersituatie en bepaald vak beïnvloeden de leerprestatie © artesis 2008 | 7

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) Leerstijl = manier waarop lln zich nieuwe leerstof eigen maakt  HOE leert de lln? Lkr moet in staat zijn zijn onderwijs af te stemmen op de leerstijlen van de ln Lkr moet indien nodig door het onderwijs de leerstijl van de lln beïnvloeden Leercirkel van Kolb (videofragment) Schoolse leren (Jan Vermunt) © artesis 2008 | 8

Leerpsychologische kenmerken: opdracht Ontwerp een activiteit voor een MO-les over omgevingsgeluiden waar de vier leerdimensies van Kolb (concreet ervaren, reflectief observeren, abstract begrijpen, actief experimenteren) in worden verwerkt. © artesis 2008 | 9

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) 1. Concreet ervaren: nieuwe ervaringen opdoen Waarnemers en doeners starten hier 2. Reflectief observeren: opgedane ervaringen vanuit verschillende perspectieven waarnemen en overdenken Denkers en waarnemers zijn hier vooral mee bezig 3. Abstract begrijpen: begrippen kunnen vormen, begrippen kunnen hanteren die observaties integreren in theoretischer kader Favoriete leerhandeling van denkers en toepassers 4. Actief experimenteren: vanuit inzicht beslissingen nemen, plannen maken en uittesten in nieuwe situaties Typisch voor toepassers en denkers © artesis 2008 | 10

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) © artesis 2008 | 11

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) Theorie van Jan Vermunt over leerstijlen: 4 types leerstijlen die elk op 4 dimensies steunen 1. Diepte van verwerking: mate waarin lln oppervlakkig dan wel diepgaand te werk gaan 2. Leerconcepties van lln: wat is hun definitie over leren? 3. Regulatievoorkeur: opvatting over wie beslissingen over het leren neemt 4. Studie-oriëntatie of –motieven: opvattingen die lln hebben over waarom zij leren © artesis 2008 | 12

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) Op basis van de 4 voorgaande leerstijldimensies komt Vermunt tot de volgende leerstijlen: 1. Reproductiegerichte LS: lln leren veel uit het hoofd, strepen veel aan in hun teksten, hebben oog voor feiten en details. Weinig aandacht voor zaken die buiten leerstof liggen en willen dat lkr duidelijk zegt wat er gekend moet zijn 2. Toepassingsgerichte LS: lln geven veel aandacht aan leerstofonderdelen die ze bruikbaar achten. Praktijkgericht informatie onthouden ze het best. Ze hebben baat bij lkr die voorbeelden geeft en beeldmateriaal gebruikt. © artesis 2008 | 13

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) 3. Betekenisgerichte LS: lln letten meer op de grote lijn, met het gevaar dat ze geen oog hebben voor details. Ze zijn geneigd leerstof kritisch te benaderen en treden graag in discussie. Persoonlijke interesse speelt grote rol. 4. Ongerichte LS: lln worden gekweld door twijfels over haalbaarheid van hun studie. Ze hebben het moeilijk om hoofdzaken en bijzaken van elkaar te onderscheiden. Ze stellen zich zeer afhankelijk op t.o.v. de leerkracht. Ongerichte en reproductiegerichte leerstijl zijn kwalitatief laagstaand. Betekenisgerichte en toepassingsgerichte zijn kwalitatief hoogstaand. © artesis 2008 | 14

Leerpsychologische kenmerken (leerstijl) © artesis 2008 | 15

Algemeen psychologische leerlingkenmerken Hebben indirect effect op leerprestaties. Voorbeelden: emotionele kenmerken van de leerlingen, karaktereigenschappen, intelligentie Belang van jouw opvatting over intelligentie van leerlingen!!!  Is intelligentie overerfbaar?  Is intelligentie een vaststaand gegeven of is het veranderbaar? © artesis 2008 | 16

Indirecte leerlingkenmerken = leeftijd, geslacht, thuismilieu (sociaal-economische situatie), … Indirecte leerlingkenmerken zijn het minst beïnvloedbaar/veranderbaar. !Er is een belangrijke rol weggelegd voor de ouders wanneer het gaat om het prestatieniveau en de gerichtheid op school. © artesis 2008 | 17

Structuur van de leergroep Wat is de mentaliteit van de klas? Hoe zijn de onderlinge relaties tussen de leerlingen (cf. groepsdynamica) Schoolbeleving van de leerlingen. © artesis 2008 | 18