Liberty Enlightening the World (1884) Statue of Liberty/Vrijheidsbeeld Een tijdsbeeld van Parijs/New York 2e helft 19e eeuw

The Statue of Liberty Vrijheidsbeeld Eén van de bekendste symbolen ter wereld Staat al < 100 jaar in de Hudson baai van N.Y. Symbool van vrijheid/gelijkheid Een geschenk van het Franse volk aan de U.S.A. Project ontstond in republikeinse kringen van Frankrijk (ca. 1850) bezield van de democratische gedachte

Lady Liberty Een even absurd als extravagant project Constructietechnisch een zeer grote uitdaging Lange tijd het grootste monument van Parijs Veel momenten van mogelijke mislukking Motor achter dit project : bedenker Edouard Le febre de Laboulaye schepper Frederic August Bartholdi Particulier inititatief Geen participatie door de regering van Frankrijk

Frankrijk midden 19e eeuw Geen vrijheid na 70 jaar revoluties/contra revoluties maar wel een zekere rust 1848 Charles Louis Napoleon Bonaparte president Vrije democratie voorlopig van de baan 1852 herstel van het keizerrijk Napoleon III Autoritair bestuurd keizerrijk Rechtsorde voor creëren welvaart Beperking grondrechten Perscensuur, tegenstander in exil, verbod politieke partijen

Maatschappelijke effecten Modernisering Bouw spoorwegen Parijs op de schop (architect Hausmann) Opbouw industriële activiteiten (industrialisatie) Creëert nieuw maatschappelijk model Ontstaan van kapitalisme en daarmee een nieuwe klasse “de bourgoisie”

August Bartholdi (1834-1904) Geboren Colmar, de Elzas Behoort tot klasse “provinciale aristocratie” Opmerkelijk: bourgois streeft artistieke carriere na Moeder (weduwe) zijn grote steun Met 19 jaar al een erkend beelhouwer Met 31 jaar naar Parijs Napoleon III: nationale en keizerlijke roem Beelden in de mode (tuin, kruispunt, plein) Goede contacten kunst/politiek (Ed. de Laboulaye/politicus, Ed. Renée staatsrechter)

Oppositie Napoleon III Waarom Frankrijk geen republiek/geen vrijheid? Amerikaanse republiek voorbeeld nieuwe vrijheid Amerika 1e constitutionele republiek Afschaffing slavernij (Abr. Lincoln): alle mensen voor de wet elkaars gelijken (1861-65) 100 jarige onafhankelijkheidsverklaring U.S.A. in 1876 Broederlijke band aanhalen door monument

Wereldtentoonstelling Parijs 1867 De grootste als ooit tevoren Hommage aan wetenschap, vooruitgang, kunst Ferdinand de Lesseps presenteert daar het plan Suezkanaal (wereldwonder) Woestijn wordt vruchtbaar land Geen grens aan de menselijk wil Bartholdi wil ook een bijdrage leveren. Hoe??? Een standbeeld/vuurtoren bij Alexandrie

Eerste ontwerp standbeeld Een waterdragende vrouw met lantaarn aan opgeheven arm (vuurtoren, 12 + 19 meter hoog 1869 bezoek Cairo Advies vice koning: vrouw draagt lantaarn op hoofd, soort lichtkrans De Lesseps geeft geen ondersteuning Teleurstelling Bartholdi wil evenknie van De Lesseps worden Idee Laboulaye: het vrijheidsbeeld

Bezoek USA voor realisatie Laboulaye verzorgt contacten met elite, pers enz. Ontvangst door architecten Central Park en senator Charles Summer en president Brend 1871 presentatie project (geschenk van Frankrijk) en wie betaalt wat. Wat kunnen wij ermee? Wat brengt het op? Amerikanen “doeners” geen fantasten Resultaat: vaststelling standplaats in de baai van New York te weten Bedloe’s Island (1935 Liberty Island)

Monarchie of Republiek 1871 terug naar Monarchie Vrijheid moet wachten 100 jaarviering U.S.A. over 5 jaar 1872 een opdracht voor monument voor de belegering Belfort/Elzas Moet overweldigend worden net als vrijheidsbeeld Een leeuw (22 m. lang, 11 m. hoog) Tot dan toe grootste standbeeld van Frankrijk

Vrijheidsbeeld op tekentafel Doelstelling: grootste standbeeld Totale hoogte: 93 m. (fakkel tot bodem) Hand 5 m., gezicht 5,25 m., neus 1,48 m. Blik op oceaan en een lange levensduur Allegorie (symbolische voorstelling) op de vrijheid Fakkel straalt licht uit, kroon met 7 punten (continenten/oceanen), gebroken ketting (slavernij), tafel in hand (Tafel van Mozes)

3e Republiek januari 1875 Na 4 jaar onzekerheid keurt Parlement 1e grondwet goed Eerste echte parlementaire regering Laboulaye en Bartholdi openbaren plan Zinbeeld van deze 3e Republiek Bouw kan beginnen. Financiering??? Nog één jaar voor viering 100 jarige onafhankelijkheid USA

Realisatie vrijheidsbeeld Particulier initiatief Uit steen? Te zwaar. Uit brons? Te zwaar Vormgeving in koper, houten binnenstructuur 300 platen (3x1 m.)te bewerken door koperdrijftechniek (met hamer op model) Transport??? Uitdaging Bartholdy wel beeldhouwer geen ingenieur

Constructie/uitwerking Eugène Violet leDuc adviseert staalstructuur met zand gevulde caissons Koper is niet vormstabiel en vereist inwendige steunconstructie Boromeus standbeeld (17e eeuw) met steunstructuur van baksteen (1e vb. koperdrijftechniek) Van gipsmodel naar standbeeld 66 m.

San Carlo Boromeo, Lago Maggiore 35 (24+11) m., 1698

Financiering/organisatie Laboulaye sticht Franco/Amerikaanse uni voor vergaren financiele middelen. Veel festiviteiten, vermogende republikeinen donneren, nationale loterij Eind 1875 slechts helft opgehaald van aandeel Frankrijk (125.000 dollars) 1876 viering 100 jarig bestaan U.S.A. in Philadelphia Pas 9 koperplaten verwerkt Concentreren op onderdeel grootste symboolkracht: arm met toorts

Wereldtentoonstelling Philadelphia Verscheping arm/fakkel naar wereldtentoonstelling Philadelphia Groot succes: 50 cent voor beklimming fakkel, miniatuur als souvenir Succes lijkt zeker

Wereldtentoonstelling Parijs Tentoonstelling van het “hoofd met stralenkrans” Geeft indruk van totale grote vrijheidsbeeld Bezoekers gaan naar boven tegen betaling Diarama: illusie op boot in haven N.Y en zicht op vrijheidsbeeld. 1 fr.fr. Per persoon Veel publiciteit Bouw kan worden gefinancierd 600 man (gips/bankwerkers,timmerlui, enz)

Probleem/oplossing Violet-le-Duc gestorven zonder nalaten techn. tekeningen constructie Nieuwe constructeur: Gustav Eiffel Gietijzer raamwerk van 9 etages Horizontale dragers en diagonale spanten Ophangbeugels voor koperen vormplaten Techniek: voorhang facade Gewicht per vormplaat, niet cumulatief Wolkenkrabbers gebouwd met gelijke techniek

Sokkel(pedestal) bouw Bedloe’s Island beschikbaar gesteld Richard Hunt wordt architect Inspiratie: Vuurtoren Alexandrië Sokkel : moderne ingenieurskunst Verankering in de grond met 16 meter betonnen fundament Fakkel moet Brooklynbridge met 10 m. overtreffen

Symbolische overdracht aan U.S.A. Na 9 jaar bouwtijd overhandiging aan U.S. ambassadeur in Frankrijk 14 juni 1984 Absoluut meesterwerk moderne constructiekunst Uitdaging: Transport naar Bedloe’s Island N.Y. Zorg: financiering sokkel niet rond, alleen fundament is gereed

Aandeel financiering U.S.A. stagneert U.S.A. 1884 belangrijkste indy staat Ongeremd kapitalisme Sociale verschillen steeds groter Kleine groep met grote rijkdom Tijd van sociaal Darwinisme Elite van N.Y. geeft te weinig Bartholdy maakt klein en groter beeld Brochure over epos van 20 jaar voorbereiding

Dreigend schandaal voor N.Y. N.Y. pers kritisch, incompetentie van commitee Standbeeld retourneren of naar andere stad Joseph Pullitzer heeft krant “The World” gekocht, begrijpt macht van de pers Het volk van Frankrijk betaalt alles en de elite van N.Y.? U.S.A. volk zou dit ook moeten doen Elke gever (>1 penny) wordt met naam in krant genoemd

Fait accompli Demontage vrijheidsbeeld 214 genummerde kisten Per fregat Izère naar N.Y. (kosten Franse staat) Hevige storm, tekort aan kolen Met gehezen zeilen aankomst na 27 dagen Pullitzer gebruikt dit avontuurlijke verhaal voor verdere donnaties

Financiering U.S.A. komt op gang Jonge emigrant stuurt brief met 25 cents The World publiceert elke dag een brief van een emigrant met donnatie Publiceert alle gevers Na 2 maanden 100.000 dollar door 120.000 personen Daarna nog donnaties van 50.000 dollar Standbeeld wordt logo van “The World” Standbeeld wordt standbeeld van het volk (vnl. emigranten)

Realisatie vrijheidsbeeld Sokkel in 7 maanden gebouwd Standbeeld geplaatst op sokkel 10 jaar later dan de 100 jaar viering van de onafhankelijkheidsverklaring van de U.S.A. 21 jaar later dan het ontstaan van idee door Laboulaye

Inwijding 28 oktober 1886 >1 miljoen toeschouwers bij parade op Broadway Officiele viering aan voet standbeeld Elite N.Y. (anglosaxon, white, protestant) aanwezig Geen vrouwen, geen negers, Pullitzer niet uitgenodigd (joods) Gelijkheid en Vrijheid hebben nog een lange weg te gaan

Weetjes over het beeld Totaal 93 m. hoog, sokkel 27 m. Totale gewicht: 225 kton (koperplaat 88 kton) In 214 kratten (350 delen) vervoer Taille dame: 12 m.,wijsvinger lengte: 2,5 m. Vlam uitgevoerd in 24 karaats bladgoud 354 traptreden Bij sterke wind (>50 mijl/uur) 2x7 cm beweging Moeder Bartholdi model gestaan voor gezicht Ca. 4 miljoen bezoekers per jaar

4 juli 1776 onafhankel. verklaring Ver. Staten

Kolossale kunst In oudheid geliefd Later teveel logistieke problemen (mensen) Techn. ontwikkelingen maken het weer mogelijk Voorbeelden: 24 m. San Carlo Boromeo Lago Magiore 7 m. hoge Vercingetorix in Alesia 18 m. hoge Bavaria in Munchen 27 m. hoge Hermanss Denkmal in Detmolt

San Carlo Boromeo, Lago Maggiore 35 (24+11) m., 1698

Hermannsdenkmal, Detmolt, 54 m.(27+27), aug. 1875

Vercingetorix, Alesia, 14 m Vercingetorix, Alesia, 14 m.(7+7), 1865 romantische voorstelling van een oer Gaulois

Bavaria, Munchen, 27 m. (18+9), 1850