EERWRAAK en EER GERELATEERD GEWELD Een rol weggelegd voor de GGZ? Kitty Riedewald

Inhoud Casus Vraagstelling Achtergrondinformatie Literatuur Bevindingen Samenvatting Aanbevelingen

Casus: Dhr Z RvA: angstklachten; slecht slapen A/ moord gepleegd. wv 6 jaar detentie Slachtoffer: ‘vriend’ van dochter (24)

Symptomen Slecht slapen, nachtmerries Angst op straat, vermijding moordplek & openbare gelegenheden Terugtrekken in huis/ in slaapkamer Waakzaam en schrikachtig Somberheidklachten; interesseverlies Geen suicidaliteit; geen psychose

Biografie Dorp in Turkije Lagere school Gehuwd, Turkse vrouw Sinds jaren ’70 in NL 2 kinderen Begin jaren ’70 eigenaar horeca Financieel + Sociale aanzien groot

Na detentie Geen contact meer met Zoon en jongste dochter Geen contact familie in NL Horeca kwijtgeraakt Uitkering; schulden Geen sociale contacten meer

Diagnose & Beleid PTSS (hoofd) Depressie, matig ernstig Beleid: Medicatie: cipramil; temazepam Steunend contact heden; geen Turkse hulpverlener EMDR – ivm taalbarrière

Vraagstellingen Moet er een rol zijn voor de GGZ? Wat zijn de signalen? -preventie -risicotaxatie

Zoekmethode Literatuur (Ovid) -criminologie en sociologie Mentrumnet Internet (Eerwraak.info)

Definitie Eerwraak: Het doden van een meisje/ vrouw vanwege schending seksuele eer. Eer gerelateerd geweld: elke vorm van seksuele, geestelijk en lichamelijk geweld in reactie op een schending van de eer van een man of vrouw. bron: eerwraak.info

Namus & Seref Namus/ ‘ird: Kuisheid Familie eer (zedelijke) Şeref/ Sjaraf: Prestige Maatschappelijke eer NB. Eerwraak is cultureel gebonden en niet religieus!

Uitingsvormen Eermoord Verstoting Verminking Uithuwelijking Mishandeling Zelfmoord Afkopen (m.u.v. seksuele eer) Wegsturen land van herkomst Kinderen afpakken

Epidemiologie Vrouwen en mannen Leeftijd vrouwen: jaar Traditionele families (platteland) Middel. Zee, Midden Oosten, (N.) Afrika, Centraal-Azië Prevalentie NL: onbekend. Politie Haaglanden registreert sinds 2004.

Slachtoffers Vrouwen: Roddel en smaad Seksuele relatie buiten huwelijk Ongehuwd seksueel contact Mannen: Seksuele geaardheid Omgang met gehuwde vrouw Weigeren gedwongen huwelijk Niet (goed) uitgevoerde eerzuivering

Daders Mannen: Vanaf 12 jaar (= man) Druk vanuit familie Familiehoofd In openbaar (getuigen) Meestal lage SES; lage opleiding Vrouwen: Slachtoffer aanranding Dochter slachtoffer aanranding Opdrachtgever

Onderzoek Eergerelateerd geweld: Een onderzoek naar 20 ernstige zaken. Torre, EJ. Van der en L. Schaap (2005) Emperisch 20 zaken -aard van de conflicten -voortekenen en kritische momenten -veiligheidsmaatregelen

Eergerelateerd geweld: Een onderzoek naar 20 ernstige zaken. Torre, EJ. Van der en L. Schaap (2005) 16 v/d 20 bekend bij professionele instanties: -9 politie -3 vrouwenopvang -2 gezondheidszorg -1 school -1 maatschappelijk werk

Eergerelateerd geweld: Een onderzoek naar 20 ernstige zaken. Torre, EJ. Van der en L. Schaap (2005) Kernconclusies: Ernstig kennistekort professionele instanties (politie, psychiaters, leerkrachten) Kennistekort  beleidstekort bestuurlijk niveau: wie is verantwoordelijk? Beleidstekort & kennistekort  solistisch handelen; informatie uitwisseling beperkt

Handleiding Hulpverleners Dr. Rob Ermers Boek: “Eer en eerwraak: definitie en analyse” (2007) Turkoloog; Arabist Eerverlies=grootste angst Gevolgen: -gevoel van schaamte -sociale uitstoting

R. Ermers Directe signalen Langdurige afwezigheid vrouw/ meisje Roddels immoreel gedrag Afblazen huwelijk/ verloving Verstoting binnen familie Gezinnen geen bezoekontvangst meer Plotselinge verdwijning verhuizing familie

R. Ermers Indirecte signalen Dreigende scheiding Onverklaarbaar verzuim school/ werk Stress, slapeloosheid, geweld Zelfmoordpoging/ -ideaties

R. Ermers Aanbevelingen Vragenlijsten: -Snelle analyse -1e beeldvorming -Verhouding familie -Huiselijke problemen -Financiën -Vluchtelingen

Handleiding hulpverleners Jale Simsek Boek: “Alle ogen op haar gericht, eerwraak: traditioneel geweld tegen Turkse vrouwen en meisjes.” (2002) Hoofd Ouder en Kind Centrum Amsterdam Verhelderen hulpvraag (zwijgcultuur) -gerichte vragen stellen

Jale Simsek Aandachtspunten Vicieuze cirkel? Visie tav partner? Angst? Duur klachten? Actie cliënt? Zelfreflectie cliënt aanwezig? Als hulpverlener niet door kunnen dringen

Jale Simsek Aanbevelingen Deskundigheidbevordering hulpverleners Interculturalisatiebeleid binnen instelling Voorlichting medewerkers Outreachend werken Gebruik van zelforganisaties en sleutelfiguren Afstemming/ samenwerking instanties

JellinekMentrum Geen Interculturalisatiebeleid tav eergerelateerd geweld Geen protocol Migrantenvrouwen en –mannengroep (poli Noord) Voorheen: migrantenwerkgroep poli jeugd Keizersgracht

Eerwraak protocol Rivierenland Doel: Benoemen probleemeigenaar Verantwoordelijkheden betrokken organisaties Optimaliseren veiligheid betrokkenen Benoemen interventie tav niet gewelddadige manieren Verminderen kennisachterstand; vroegherkenning  Rode vlaggenlijst

Eerwraak protocol Rolverdeling Regio Politie: strafbare feiten; wegnemen gevaar; verwijzing naar instellingen BJZ/ AMK: veiligheid kinderen Thuiszorg & Maatschappelijk Werk: verwijzing; signalering geestelijke hulpverlening

Eerwraak protocol Rolverdeling GGZ De Gelderse Roos: psychische hulpverlening; psychosociale problematiek Vrouwenopvang: veilige plek vrouwen en kinderen

Samenvatting Eergerelateerd geweld is cultuurgebonden. Eergerelateerd geweld is breder dan begrip eerwraak/ eermoord Vrouwen én mannen kunnen slachtoffer én dader zijn Gebrek aan kennis  beperkt/ geen signalering professionele hulpverleners

Beantwoording vraagstelling Moet er een rol zijn voor de GGZ? JA!

Aanbevelingen Ontwikkelen van beleidsplan Opstellen protocol Migranten werkgroepen (mn poli’s) Samenwerking instellingen Advies/ trainingen opvragen gespecialiseerde organisaties (vb Movisie)

Organisaties Stichting Kezban (Diemen) Movisie (Utrecht) Vrouwenopvang Amsterdam Inspraak Orgaan Turken in Nederland (IOT) Vluchtelingen Organisatie Nederland (VON)

VRAGEN ?

Literatuurlijst - Simsek, J. (2002) Alle ogen op haar gericht, eerwraak: traditioneel geweld tegen Turkse vrouwen en meisjes. -Ermers, R. (2007) Eer en eerwraak: definitie en analyse. -Eck van, C. (2001) Door bloed gezuiverd. Eerwraak bij Turken in Nederland. -Gezik, E. (2003) Eer, identiteit en moord: een vergelijkende studie tussen Nederland, Duitsland en Turkije. -Torre, EJ. Van der en L. Schaap (2005) Ernstig eergerelateerd geweld: een casusonderzoek. -Aalst van, S en Johannik, R. (2007) Eergerelateerd geweld in Nederland: een onderzoek naar mannelijke slachtoffers. -www. eerwraak.info.nl (documentaire eerwraak)