Naar een leerlijn ‘onderzoekende houding’ ECENT conferentie, 5 juni 2009 Ton van der Valk, Universiteit Utrecht FIsme; Junior College Utrecht

Indeling workshop Zich aan elkaar voorstellen Onderzoeken op school? Onderzoekende houding Een opbouw van de leerlijn OZH Docentcompetenties Afronding

Voorstellen Naam Van welke instelling/school Vakachtergond Uw doel met deze workshop

Wat is ‘onderzoeken’? Op een systematische manier nieuwe kennis maken –Nieuw voor jezelf –Nieuw voor je groep (‘peers’) –Nieuw voor de wereld

‘Onderzoeken’ op school? Activiteit 1 (in duo’s) (Waarom) moet een docent bètavakken kunnen onderzoeken? (Waarom) moeten leerlingen leren onderzoeken? Wat moeten ze precies kunnen?

Onderzoek door leerlingen omdat ‘Onderzoeken’ motiverende werkvorm en context ‘Onderzoeken’ als doel VMBO: wetenschappelijke kennis onderscheiden van andere soorten kennis HAVO: systematisch gebruik kunnen maken van wetenschappelijke kennis in beroep VWO: ervaren hoe het is om “onderzoeker’’ te zijn: oriëntatie op WO

Onderzoeksbekwaamheden Kennis van vakinhoud en onderzoeksmethoden. Vaardigheden: informatie verzamelen, experimenten uitvoeren en wiskundige methoden toepassen etc. Onderzoekende houding: Willen weten, kritisch willen zijn, deelnemen aan onderzoeksgemeenschap.

Stel onderzoekende houding centraal omdat OZH motiveert tot het ontwikkelen van onderzoeks-vaardigheden. OZH is niet beperkt tot onderzoeken Praktisch: Niet eenvoudig een vaardighedenlijn te maken waarin ieder vak zich herkent.

Componenten van OZH Willen weten Goede kennis maken Gebruik maken van kennis: ‘staan op schouders van voorgangers’ Anderen in staat stellen jouw kennis te gebruiken

OZH-component 1: Willen weten Aansluiten op menselijke nieuwsgierigheid Uiteindelijk formaliseren tot (wetenschappelijke) nieuwsgierigheid: –Probleem stellen –Inperken tot onderzoekbaar deelprobleem –Onderzoeksvraag/vragen formuleren Onderzoek uitvoeren –Onderzoeksvraag beantwoorden –Wat betekent dat antwoord voor het probleem?

OZHcomponent 2: kritische houding Kwalitatief goede kennis willen maken –Nauwkeurigheid –Betrouwbaarheid: zou een ander hetzelfde vinden als ik? (eerlijk vergelijken; goede onderzoeksmethoden) –Validiteit: onderzoek ik wat ik wil onderzoeken? (variabelen scheiden; goed gefundeerde begrippen gebruiken) Kritische discussie in onderzoeks- gemeenschap

OZHcomponent 3: staan op schouders van voorgangers Onderzoeksmethoden van anderen gebruiken Theorie van anderen gebruiken Onderzoeksvragen en methode theoretisch funderen Dilemma: beproef versus nieuw Leerlingen gebruiken theorie vaak achteraf Oorzaak: ‘controleren’ van theorie? Noodzaak referenties

Anderen in staat stellen jouw kennis te gebruiken Bijdragen aan de ‘body of knowledge’, dus rapporteren Eisen aan verslag: controle/ beoordeling of het ‘goede’ kennis is Opbouw nodig van informeel verslag/ presentatie naar formeel Voor leerlingen belangrijk: elkaars verslag lezen; presentatie bijwonen

Naar een leerlijn OZH Start in brugklas met nieuwsgierigheid Werk in stappen toe naar stellen en beantwoorden van onderzoeksvraag Van ‘resultaat aan elkaar laten zien’ naar (formeel) rapporteren Geef verslagen/ presentaties een functie (peer feed back) De klas als ‘onderzoeksgemeenschap’ Combineer ‘open’ en ‘gesloten’

Samenwerking tussen bètavakken Bètavakken hebben verschillende tradities op onderzoeksgebied Af te raden: vaardigheden verdelen over secties Aanraders: Overleg: vertel elkaar wat je aan onderzoeken doet Doe twee keer per jaar samen een onderzoeksproject

Begeleiden van open onderzoek Docent met onderzoekende houding Spanning tussen structuur en ruimte Oplossen door ‘scaffolding’ –Algemene structuur –Toespitsen van oz –Voortgang: go/ no go –Formulier voor peer review Onderwijs aan docenten(i.o): hoe scaffolds te gebruiken

Discussie in kleine groepen Concretiseer een leerlijn onderzoeken voor: –Vmbo-t –Havo/vwo onderbouw –Havo bovenbouw –Vwo bovenbouw