St. Rehabilitatie '92 Rehabilitatie: een introductie Visio Vries 12 november 2013 Presentatie: Lies Korevaar

Overzicht Doelgroep Wat is rehabilitatie? Uitwerking rehabilitatie Belemmeringen in de praktijk Implementatie van rehabilitatie A B C van Rehabilitatie

Doelgroep

Doelgroep rehabilitatie Mensen met ernstige en langdurige beperkingen die hen belemmeren in het vervullen van maatschappelijke / sociale rollen

Lectoraat Rehabilitatie, Hanzehogeschool Groningen Rehabilitatiekubus Lectoraat Rehabilitatie

Rehabilitatie bij specifieke diagnoses en beperkingen De individuele rehabilitatiebenadering is niet diagnosespecifiek en kan bij elke denkbare diagnose worden toegepast. In het gebruik is het aan te raden om de techniek op bepaalde punten aan te passen aan de specifieke beperkingen die bij een bepaalde diagnose horen

Wat is rehabilitatie?

DRIE ASPECTEN VAN DE ZORG / HULPVERLENING Probleem- gericht Ontwikkelings- gericht Milieu- gericht Behandeling (Cure) Begeleiding (Care) Rehabilitatie wonen, werken, leren, socialiseren Veiligheid, Gezondheid en Stabiliteit

DRIE ASPECTEN VAN DE ZORG / HULPVERLENING Probleem- gericht Ontwikkelings- gericht Milieu- gericht Behandeling (Cure) Begeleiding (Care) Rehabilitatie wonen, werken, leren, socialiseren Veiligheid, Gezondheid en Stabiliteit Contact maken Relatie opbouwen Relatie onderhouden

HG / Lectoraat Rehabilitatie Agenda-oefening

HG / Lectoraat Rehabilitatie Oefening Probleem OntwikkelingMilieu

Traditioneel begeleidingsplan 1. Gedragsproblemen 2. Dag-nacht ritme 3. Persoonlijke hygiëne 4. Bijdrage aan corvee 5. Dagbesteding

Rehabilitatie-/ begeleidingsplan 1. Dagbesteding 2. Gedragsproblemen 3. Dag-nacht ritme 4. Persoonlijke hygiëne 5. (Bijdrage aan corvee)

UITWERKING REHABILITATIE

Doelgroep en missie Visio Bij Visio kan iedereen terecht met vragen over slechtziend of blind zijn. Ook mensen die slechtziend of blind zijn en daarnaast een verstandelijke, lichamelijke of andere zintuiglijke beperking hebben kunnen bij Visio terecht Medewerkers van Visio kijken naar wat wél kan in plaats van wat niét kan. Visio realiseert met een persoonlijke en passende aanpak tevreden cliënten. Respect voor de cliënt en haar keuzes en de kwaliteit van zijn of haar leven staan voorop

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie HET HELPEN VAN MENSEN MET LANGDURIGE EN ERNSTIGE BEPERKINGEN BETER TE FUNCTIONEREN, ZODAT ZIJ MET SUCCES EN TEVREDENHEID KUNNEN WONEN, WERKEN, LEREN EN SOCIALISEREN IN DE OMGEVING VAN EIGEN KEUZE MET ZO MIN MOGELIJK PROFESSIONELE HULP Missie IRB

Belangrijke elementen - MENSEN, NIET OM PATIENTEN OF ZIEKEN; - FUNCTIONEREN, NIET OM SYMPTOOMBESTRIJDING OF PROBLEEMANALYSE; - HET ZELF KIEZEN VAN OMGEVING, NIET GEPLAATST WORDEN IN EEN OMGEVING DIE ANDEREN HET BESTE VINDEN; - SUCCES: HOE DE OMGEVING VINDT DAT HET GAAT; - TEVREDENHEID: HOE DE PERSOON VINDT DAT HET GAAT; - ZO MIN MOGELIJK PROFESSIONELE HULP: NIET MEER AFHANKELIJKHEID DAN NODIG.

Uitgangspunten  Oriëntatie op de persoon als geheel  Gerichtheid op het uitvoeren van gewone, dagelijkse activiteiten  Gerichtheid op functioneren in een concrete omgeving  Ondersteuning zo veel en zo lang als gewenst en nodig  Cliënt als partner betrokken bij alle aspecten van het proces  Maximaliseren van eigen keuzes en voorkeuren  Beoogde effecten zijn (impact op) cliëntuitkomsten  Gerichtheid op persoonlijke groei en mogelijkheden van mensen i.p.v. onmogelijkheden

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Uitwerking IRB Rol + Omgeving van voorkeur Vaardigheden + Hulpbronnen Succes + Tevredenheid

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Bondgenootschap In de eerste plaats uitgaan van wat de cliënt met ons en anderen verbindt, en niet van datgene wat hem van ons en anderen onderscheidt

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Rehabilitatieproces Wens cliënt Levensterrein? Wonen Werken Leren Soc. Contacten Verkennen Kiezen Verkrijgen Behouden

Levens- terrein / Fasen WonenDagbeste- ding Sociale contacten Vrije tijdTotaal Verkennen Kiezen Verkrijgen Behouden Totaal

Belemmeringen in de praktijk Stigma Wens ≠ doel Zelfstandigheid ≠ zelfredzaamheid Scholing hulpverleners

Chronisch zieken en gehandicapten behoren tot de meest achtergestelde groep in onze samenleving. (Rapportage Gehandicapten 2002)

EINSTEIN

Uitspraken hulpverleners ‘Is bij haar al eerder geprobeerd en nooit gelukt’ ‘Er zijn geen omgevingen waar onze cliënten heen kunnen’ ‘Daar is deze cliënt helemaal niet aan toe’ ‘Het voorkomen van achteruitgang, het verzorgen staat bij ons centraal; niet de toekomstwensen van de persoon ‘Hij is eindelijk stabiel; voorlopig niks meer aan doen’ ‘Onze cliënten hebben/uiten geen wensen’ ‘Dat doel is veel te hoog gegrepen’

Wens ≠ doel Een wens representeert een zeker verlangen, maar hoeft niet per definitie bereikbaar te zijn Een doel is meer dan alleen maar een wens; het is een gewenste (eind)situatie die als bereikbaar wordt beschouwd

Zelfstandigheid vs Zelfredzaamheid Zelfstandigheid/autonomie betekent dat je woont in het huis van je keuze, dat je zelf bepaalt wie je vrienden zijn en wanneer je ze wilt zien, dat je kiest hoe je, binnen beschikbare mogelijkheden, je dag doorbrengt Zelfredzaamheid betekent dat je je eigen huishouden kunt doen, dat je je vrienden zonder hulp kunt opzoeken en dat je de activiteiten die je op de dag wilt ondernemen zelf kunt uitvoeren

Vermindering van zelfredzaamheid betekent niet dat er ook verlies van zelfstandigheid/autonomie plaatsvindt

Probleem- gericht Ontwikkelings- gericht Milieu- gericht Behandeling (Cure) 55% Begeleiding/ Verzorging (Care) 40% Rehabilitatie wonen, werken, leren, socialiseren < 5% Curricula HBO-V, MWD & SPH REHABILITATIE IN HET (REGULIERE) ONDERWIJS VOOR HULPVERLENERS

Als je alleen een hamer hebt, lijkt elk probleem op een spijker

REHABILITATIE IN HET (REGULIERE) ONDERWIJS VOOR HULPVERLENERS Probleem- gericht Ontwikkelings- gericht Milieu- gericht Behandeling 1/3 Begeleiding/ verzorging 1/3 Rehabilitatie 1/3 Curricula HBO-V, MWD & SPH

Scholing van VAK-mensen op het gebied van rehabilitatie Vaardigheden Attitude Kennis

Ondersteunende aspecten Combinatie van: Handboek Rehabilitatie IRB-onderzoek, incl. RCT -> effectieve interventie Multidisciplinaire richtlijnen schizofrenie Databank effectieve methoden (Movisie) Master RC Toolkit IRB

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie IRB-onderzoeken in Nederland Onderzoeker(s)Locatie DesignGroep (n)GevolgdeOmgeving Resultaten Training Niveau Bussbach &Groningen Pre-exp.35ExpertAmbulant Doelen bereikt 46% Wiersma (1999) Gedeeltelijk 31% Swildens et alUtrecht Pre-exp.57Exper.Intramuraal Doelen bereikt 41% (2001, 2003)+ ambulant Gedeeltelijk 16% Roosenschoon et al (2004)Rotterdam Pre-exp.23ExpertIntramuraal Doelen bereikt 70% KorevaarRotterdam Pre-exp.45ExpertOnderwijs Doelen bereikt 44% (2005)(groep) Gedeeltelijk 22% Behouden ind. na 1 jaar studie 38% Swildens Groningen RCT156Exper./ Ambulant Doelen bereikt 31% et al (2007)UtrechtExpertIntramuraal Gedeeltelijk 20% Eindhoven Rotterdam

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Implementatie van rehabilitatie

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Implementatie ≠ scholing

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Programma-ontwikkeling Programma Visie + Structuur + Omgevingen Missie + Uitgangs-Beleid +Procedures.+Activiteiten+Verslaglegging Netwerk + Organisatie- punten van cultuur voorzien- ingen Scholing

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie A B C van Rehabilitatie

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Van van Behandeling

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Naar A B C van Rehabilitatie

St. Rehabilitatie '92 / Lectoraat Rehabilitatie Vragen en discussie

Voorbeelden van participatie- /rehabilitatiedoelen Ik wil vanaf 1 mei (tijdstermijn) het activiteitencentrum (omgeving) gaan bezoeken (als bezoeker; rol) Ik wil per april (tijdstermijn) op zondag naar de kerk (omgeving). Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn zus (rol: broer) opzoeken, bij haar thuis (omgeving). Ik wil het komend jaar (tijdstermijn) zelfstandig (rol) blijven wonen in mijn huidige 2-kamer flat (omgeving)

Functionele diagnostiek 1: vaardigheden Doel: Jan wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand zijn zus (rol: broer) opzoeken, bij haar thuis (omgeving) Gedragseisen: Afspraak maken Praatje maken Erheen reizen Iets samen doen Terugreizen Op de tijd letten Zus begroeten Afscheid nemen

Functionele diagnostiek 2 Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn zus (rol: broer) opzoeken, bij haar thuis (omgeving) Persoonlijk belangrijk gedrag: Iets leuks of lekkers meebrengen Even alleen zijn om uit te rusten

Functionele diagnostiek 3 Doel: Ik wil het komend halfjaar (tijdstermijn) eens per maand mijn zus (rol: broer) opzoeken, bij haar thuis (omgeving) Achterhalen van vaardigheden: (wat moet je doen om….) Vaardigheden: Een praatje maken over algemene onderwerpen Zeggen dat ik iets nodig heb

Rehabilitatie als brug tussen zorg en maatschappij Zorg Patiënt Cliënt Rehabilitatie Maatschappij Wonen Dagbesteding Leren Socialiseren Cursist Burger Bewoner Collega Broer

Lectoraat Rehabilitatie, Hanzehogeschool Groningen Praktische tips 1 Alle uitleg kort en overzichtelijk houden. Elke sessie beginnen met ophalen wat de vorige keer gebeurd is. Gevoelens en meningen het liefst bespreken in de omgeving waar ze zijn opgedaan. Onderdelen opnieuw doen (om consistentie te achterhalen) van b.v. noodzaak, wensen, persoonlijke criteria, persoonlijk belangrijk gedrag. Tijdens elke sessie regelmatig samenvattingen geven. De cliënt vragen wat besproken is. Bij het onderdeel omgevingsbesef de alternatieve omgevingen altijd bezoeken. Er alleen over praten is vaak te abstract. Betrek de partner en/of familie actief bij het proces. De hulpverlener bewaakt het proces: je gaat door met de volgende stap als de hulpverlener vindt dat de cliënt en hij/zij zelf eraan toe zijn. Aansluiten bij het abstractieniveau van de cliënt

Lectoraat Rehabilitatie, Hanzehogeschool Groningen Praktische tips 2 Plan gesprekken op een vaste dag en een vast tijdstip en gebruik een vast gespreksschema. Zoek uit welke gespreksduur optimaal is. Lange gesprekken lukken vaak niet, dus houd het kort. Stel vragen ter verduidelijking: wie, wat, waar, wanneer, hoe. Vaak levert dit informatie over het ‘waarom’. Verdeel ingewikkelde informatie in stukjes. Gebruik steeds dezelfde woorden, liefst die van de cliënt zelf. Geef veel positieve bevestiging. Vaak heeft de cliënt een negatief zelfbeeld op basis van vroegere ervaringen.