Terugname en verwerking van afgedankte elektronicaproducten Ab Stevels Elektronica afval: wat en waarom ? Verwerking van E-afval: hoe gebeurt dat? Wat kan de ‘ toegepaste wetenschap’ bijdragen ?

Hoe ben ik er bij betrokken geraakt? Philips Centurion Baan als milieumanager  Terugname en verwerking van E-afval waar Philips Consumer Electronics verantwoordelijk voor is: hoe te organiseren?  Leerstoel Applied EcoDesign TUDelft: wetenschappelijk en technische inzicht om het beter te doen  Professionele vrijwilliger: maximaal positief milieueffect voor minimum aan kosten (NL, Europa, China, Australië)

Wat is het probleem I, Afval Afval heeft negatieve waarde voor laatste eigenaar, (soms voor iemand anders positief) Huishoudelijk afval: in NL 600kg/persoon/jaar E-afval : in NL 25 kg/persoon/jaar -Recycling potentieel ( metalen, plastics, glas) -Toxiciteitspotentieel (o.a. zware metalen (soldeer) plastic additieven, koelvloeistoffen)

4 The Product Life Cycle

Wat is het probleem II, Systeem Wetgeving is nodig: hoe moet die er uit zien?  Wie is verantwoordelijk voor wat?  Wie betaalt wat? Welke eisen?  inzamelhoeveelheden  recycle percentages  toxische controle ‘One size fits all’ of juist differentiatie naar soort produkt?

Wat is het probleem III, Uitvoering Inzameling: opzet inzamelnetwerk: door officiële verwerkingssystemen : 32% door anderen in NL ( bv schroothandel) : 28% in de vuilverbranding : 10% (il)legale export : 10% niet bekend : 20% Verwerking: : recycling versus toxische controle milieu en geld niet altijd parallel Secundaire stromen: niveau van hergebruik wat te doen met wat overblijft

Tussenconclusies Dit is buitengewoon complex !  Systeem met 100% balans en 100% (milieu)rechtvaardigheid is niet mogelijk  Gezond verstand gebruiken kan altijd  ‘proefondervindelijke wijsbegeerte’ altijd OK Echter: milieu is ook emotie (en politiek geladen)

Waaruit bestaat E-afval? Categorie Gew % Dominant milieu issue Geld Koel- en vriesapparatuur 18 koelvloeistoffen sterk - (Af)wasmachines/drogers 28 metaalrecycling + of – Middel/klein huishoudelijk 10 weinig komt terug meestal – Kathodestraalbuis TV 13 recycling/toxiciteit sterk - LCD TV (nog) vrijwel 0 toxiciteit - Klein Consumer Electronics 8 weinig komt terug - soms + Computersystemen 8 hergebruik 0 of + Telecom 1 weinig komt terug ++ Computermonitoren 7 zelfde als TV - Lampen 2 kwik in ontladingslampen sterk – Elektrische gereedschap 4 recycling meestal + Overig 1 weinig komt terug meestal -

Waarom worden apparaten afgedankt? Hergebruikspotentieel Irreparabel kapot/ versleten : 45% zeer beperkt Hogere functionaliteitsambitie : 30% aanzienlijk Veranderde privéomstandigheden : 10% ? Wil nieuw/impulsaankoop : 15% ?  Grote verschillen per productcategorie !  ‘Backdoor trading’ (winkels), handel bij gemeentewerven, andere informele circuits

10 Processing of Discarded Products

11 DISASSEMBLY VS. MECHANCIAL TREATMENT Disassembly because of value (recycling) Mechanical treatment Disaasembly because of toxic control “What you do is value/cost dependant” € + _

12 Mechanical Treatment Picture Tube Containing Appliances

De (milieu)waarde van materialen loopt enorm uiteen Materiaalsoort Milieuequivalent Prijsequivalent t.o.v. 1 gram goud t.o.v. 1 gram goud Plastics 20 tot 40kg 10 tot 20 kg IJzer 8kg 45 kg Aluminium 2kg 10kg Koper 1300g 4000g Nikkel 250g 130g Indium 50g 30g Zilver 80g 60g Platina 0.2g 0.6g Welke materiaalsoort heeft prioriteit ?

Waar gaan de materialen naar toe ? Metalen : metaalsmelters (ijzer, aluminium, koper) (bijzondere rol edelmetalen) Plastics : recyclen van 'mono'materiaal laagwaardige toepassingen gemengde plastics (verbranden met rookgasreiniging) Glas : laagwaardig hergebruik (glassoorten zijn 'incompatibel')

Wat heeft de TU Delft bijgedragen? -Design voor Recycling: disassemblyanalyse vereenvoudiging produktarchitectuur -Verwerkingstechnologie : 'elektronica als erts' ( Earth Sciences/Mijnbouw) - Modellen voor afdanking en inzameling - Ecoefficiency : hoeveel milieuwinst voor hoeveel geld? -Systeemanalyse : prioriteitsstelling, verbeteragenda's -Ontwikkelingsmodel voor de recyclingindustrie in 1 e, 2 e en 3 e wereld -Model om wetgeving, systeemorganisatie, techniek en toepassing secundaire stromen in balans te brengen. Publicaties,presentaties,voordrachten,cursussen

Industrieontwikkelingsmodel Vier fasen: low tech/informeel best of two worlds /georganiseerd high tech/investeringen schaalgrootte/specialisatie Optimale struktuur in een land is afhankelijk van : -Bevolkingsomvang, inkomen/hoofd, afdankgedrag -Structuur industriële sector -Overheid (wet en regelgeving, invloed op de economie) Model geeft aan: -Hoe van bestaande naar optimale struktuur te komen -Hoe om te gaan met 'dynamica' van grondstoffen prijzen, lonen

Conclusies *Terugname en verwerking van afgedankte elektronica is op allerlei manieren complex, er is geen 'one size fits all', niet voor productcategorieen, niet voor landen en niet voor toe te passen technologie. *Verbeteren kan via productontwerp, verwerkingstechnologie, systeemorganisatie/management en regelgeving. *Vanuit de toegepaste wetenschap kunnen zinvolle uitspraken worden gedaan over inhoud en prioriteit van die verbeteringen