Monologale visie op sociale rechtvaardigheid De sociale ongelijkheid is de eigen schuld van de mensen die er door getroffen worden: mensen die zich in een situatie van sociale ongelijkheid bevinden hebben het zelf gezocht: omdat ze lui zijn, niet willen leren, drankzuchtig zijn, onverantwoordelijk zijn, niet doorzetten, … Als ze ‘onze’ weg hadden gevolgd, dan was het niet gebeurd. Dit model legt de nadruk op individuele verantwoordelijkheid: Mensen zijn volledig zelf verantwoordelijk voor hun welzijn en moeten dat welzijn op hun eigen kracht kunnen realiseren. “Ze heeft toch twee handen, dan moet ze maar zorgen dat ze werk vindt” Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid? De school neemt een paternalistische houding aan en zet de ‘ontspoorde’ leerlingen zo snel mogelijk terug op het juiste pad (= paternalistische caritas). Situatie per situatie wordt aangepakt, maar dit is niet gericht op structurele verandering. Eenmaal geholpen moeten de leerlingen hun verantwoordelijkheid in handen nemen.  Deze visie miskent de omstandigheden waarin mensen opgroeien en leven, en gaat voorbij aan de spanning tussen maatschappelijk gewaardeerde doelen en de zeer beperkte middelen die velen maar hebben om ze te bereiken. Samengevat: Wie is verantwoordelijk voor sociaal onrecht? Individu Hoe werken aan sociale rechtvaardig? Paternalistische caritas Wie is verantwoordelijk voor het werken aan rechtvaardigheid? Christenen weten zich geroepen vanuit christen zijn

Monologale visie op sociale rechtvaardigheid - cartoon Bron:

Kleurloze visie op sociale rechtvaardigheid Deze visie gaat ervan uit dat als iedereen voldoende voorzichtig en hardwerkend is, er geen sociale ongelijkheid kan bestaan. Als er toch sociale ongelijkheid bestaat, is dit het gevolg van een onvoorziene omstandigheid, een persoonlijke tegenslag zoals ziekte, handicap, verlies van je baan, … Dit model legt de nadruk op individuele verantwoordelijkheid: Het is ieder voor zich en soms kan je tegenslag hebben. “Een mens kan er toch niets aan doen dat hij vaak ziek is en zo zijn werk verliest” Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid? De school gaat ervan uit dat het niet haar taak is om te werken aan sociale rechtvaardigheid. De verantwoordelijkheid wordt bij de overheidsdiensten gelegd, bijvoorbeeld het ocmw. Bij ‘grote rampen’ zal de school wel korte termijnhulp bieden. De school zal bijvoorbeeld wel meewerken wanneer individuen in de school een benefietactie organiseren voor een ernstig zieke leerling.  Door de eenduidige focus op wat mensen overkomt, worden de oorzaken van deze ‘tegenslagen’ niet in beeld gebracht. Samengevat: Wie is verantwoordelijk voor sociaal onrecht? Individu Hoe werken aan sociale rechtvaardig? Niet door de school Wie is verantwoordelijk voor het werken aan rechtvaardigheid? Individuele verantwoordelijkheid

Kleurrijke visie op sociale rechtvaardigheid Sociale ongelijkheid is een complex fenomeen dat wortelt in de manier waarop de samenleving is gestructureerd. De samenleving brengt sociale ongelijkheid voort en houdt dit in stand. Dit model legt de verantwoordelijkheid voor sociale ongelijkheid bij iedereen: we zijn allemaal een beetje verantwoordelijk voor de bestaande sociale ongelijkheid. “Niet iedereen krijgt dezelfde kansen in zijn of haar jeugd en draagt daar de gevolgen van in een toekomstige arbeidsloopbaan. Het is nu eenmaal zo dat de best betaalde jobs naar de hoogopgeleiden gaan en de minder geschoolden de minder goede jobs krijgen” Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid? De school ziet het als haar taak en die van de hele gemeenschap om te streven naar zoveel mogelijk sociale gelijkheid. Als het fout loopt, kunnen de leden van de school rekenen op verbondenheid en solidariteit van de school en de gemeenschap.  De vraag is of “een ‘iets’ zonder naam of gelaat wel in staat zal blijven om mensen onvoorwaardelijk op te roepen”. (zie J. V ERSTRAETEN – Caritas in het spanningsveld tussen gelovig engagement en rechtvaardige structuren, p. 9-11) Samengevat: Wie is verantwoordelijk voor sociaal onrecht? Iedereen Hoe werken aan sociale rechtvaardig? Solidariteit Wie is verantwoordelijk voor het werken aan rechtvaardigheid? Iedereen die zich aangesproken weet

Katholiek dialogale visie op sociale rechtvaardigheid De sociale ongelijkheid hangt samen met de maatschappelijk context. Snelle maatschappelijke veranderingen en/of maatschappelijke onrust brengen steeds nieuwe vormen van sociale ongelijkheid voort en versterken bestaande vormen van sociale ongelijkheid. Dit model legt de verantwoordelijkheid voor sociale ongelijkheid bij de mensheid: we hebben allemaal in meerdere en mindere mate een aandeel in de onderdrukkende structuren in onze samenleving, afhankelijk van de positie in de samenleving. “Een slechte economie dwingt je om een minder goede job aan te nemen” Hoe wordt er vanuit deze visie gewerkt aan sociale rechtvaardigheid? Vanuit een christelijk geïnspireerde dienstbare houding tracht de school het lijden en de sociaal-maatschappelijke nood van de leden van de school te voorkomen, op te heffen, te verminderen en mee uit te houden. De school streeft ernaar om een sociaal rechtvaardige school te zijn en te werken aan sociale rechtvaardigheid in de wereld. Ze gaat de fundamentele discussie aan met de samenleving vanuit een andere visie op de werkelijkheid, het Rijk Gods, een u-topie die kritisch is ten aanzien van onderdrukkende structuren zoals die in de samenleving bestaan en waarvoor mensen verantwoordelijk zijn. Samengevat: Wie is verantwoordelijk voor sociaal onrecht? De mensheid Hoe werken aan sociale rechtvaardig? Christelijk geïnspireerde dienstbaarheid Wie is verantwoordelijk voor het werken aan rechtvaardigheid? Iedereen vanuit eigen positie en verantwoordelijkheid

Citaten paus Franciscus Rerferentie afbeelding: you-want-peace-work-for-justice/ “Zolang niet radicaal de problemen van de armen worden opgelost, door af te zien van de absolute autonomie van de markten en de financiële speculatie en door de structurele oorzaken van de sociale ongelijkheid aan te pakken, zullen de wereldproblemen onopgelost blijven en wordt geen enkel probleem op een definitieve manier opgelost. De sociale ongelijkheid is de wortel van alle kwalen in de samenleving” (EG 202) “Een authentiek geloof draagt in zich altijd een verlangen om de wereld te veranderen” (EG 183)

Een bijbels visioen van het Rijk Gods De oudtestamentische profeet Jesaja droomt van een ideale wereld en beschrijft deze als volgt: De wolf en het lam wonen samen, de panter vlijt zich neer naast het bokje, het kalf en de leeuw weiden samen: een kleine jongen kan ze houden De koe en de berin sluiten vriendschap, hun jongen liggen bijeen. De leeuw eet stro, net als de os. De zuigeling speelt bij het hol van de adder, het kind strekt zijn hand uit naar het nest van de slang. Niemand doet nog kwaad of handelt nog verderfelijk op mijn heilige berg. Jesaja 11, 6-9a