Denken in het wraparound care model Jo Hermanns Universiteit van Amsterdam Kohnstamm leerstoel UvA Hogeschool Utrecht H&S Consult 1

Als het om hulp bij problemen gaat, is het dominante denkmodel in beleid en praktijk: Signaleren Verwijzen Diagnostiseren Behandelen 2

Dit leidt tot echelonnering en ketendenken in de zorg 3

Vaak is dit model effectief en wordt het terecht toegepast, bijvoorbeeld: bij enkelvoudige vragen en problemen bij specifieke stoornissen en ziekten 4

Bij opgroei- en opvoedproblemen die ingewikkelder zijn, werkt dit denkmodel echter vaak niet En heeft het risico van marginalisatie Sleeboom, I., Hermanns, J., & Hermanns, V. (2010). Meedoen leer je door mee te doen. Een inventarisatie van de wijze waarop in zorg voor kinderen van 0-12 jaar met beperkingen aandacht besteed wordt aan (toekomstige) maatschappelijke participatie. Den Haag: ZonMw/CrossOver. 5

Het denkmodel van het huidige, probleemgerichte jeugdbeleid past in een ‘ziektemetafoor’: problemen van gezinnen hebben behandeling of educatie nodig (liefst evidence-based interventies) nodig Het WAC-model gaat uit van het herstel van zelfregulatie en past in een metafoor van vraagsturing Waarom? 6

Centraal begrip Ontregeling 7

Doel hulp: herstel van zelfregulatie zodat ook in deze gezinnen de zaken weer ‘vanzelf’ gaan lopen ‘herstel van het gewone leven’ 8

Wraparound care integreert hierbij vraaggestuurde en diagnosegestuurde hulp Wraparound care is geen ‘interventie’ maar een metamethodiek Hoe helpt het de ontregeling op te heffen? 9

10 De empowermentcyclus

Empowerment met als doel:

De vijf vragen 1.Wat wilt u veranderen? 2.Wat moet u veranderen? 3.Hoe gaat u dat doen? 4.Hoe kan ik u helpen? 5.Wie hebben we nog meer nodig? 12

Home-Start oudercursus sportvereniging onderwijs kinderopvang schuldhulpverlening opvanggezin Familie netwerkberaad Posttraumatische stresstherapie 13

Wie is deze ‘generalist’? Ouders en/of jongeren zelf Maatschappelijk werker Jeugdhulpverlener Gezinsvoogd Verpleegkundige jeugdgezondheidszorg Sociaal psychiatrisch verpleegkundige (Jeugd)reclasseringswerker Vrijwilliger (Home-Start, Mentor) Schoolmaatschappelijk werker Mantelzorger Etc. 14

15 De generalist is geen casemanager, maar een ’coach’, ondersteuner van gezinnen Hij/zij helpt het gezin zelf weer regie te nemen: ook over de inzet van gespecialiseerde professionals Ook over benutten van het eigen netwerk

16 En daarmee wordt ook de versnippering, het gebrek aan samenwerking en de efficiency bestreden

17 Wat ervaringen

18 Een werkbegeleider in de WAC-pilot Utrecht: “ Het leek ons niet zo’n goed idee om de gezinnen waar wij mee werken uit te nodigen bij het zorgoverleg. Weet je, ze drukken zich vaak niet zo subtiel uit…. We willen onze netwerkpartners niet tegen ze in het harnas jagen. Het pakte toch goed uit. Doordat het gezin aanwezig was ontstond er een andere dynamiek en kwamen de hulpverleners sneller to the point.”

19 De plannen en doelen worden per gezin gemaakt en zijn afhankelijk van de doelen van de cliënt. Ze zijn dus toegesneden op de situatie van de cliënt en niet inwisselbaar met anderen. Het is zodanig opgesteld, met zowel heel kleine als verder in de toekomst gelegen doelen, dat deze ook gehaald kunnen worden en voor de cliënt een succesgevoel geven.’ Uit evaluatie WCM Utrecht:

20 “Cliënten geloven niet dat je samen huishoudelijk taken wil doen, maar er ontstaat dan juist een prachtige gelegenheid voor een goed gesprek”.

21 Behandelcoördinator stichting Timon: “Sommige meiden beschrijven nu zelf de doelen waar ze aan gaan werken. Ik ben blij verrast want ik had niet gedacht dat ze dat zouden kunnen.”

22 Uit evaluatierapport UJC Utrecht: Zowel in Utrecht als in Amersfoort hebben werkers in het contact met de gezinnen steeds meer hun eigen „agenda ‟ laten vallen. Ze hebben er steeds meer voor gekozen om aan te sluiten bij het perspectief van het gezin, gezinsleden te ondersteunen bij het stellen en realiseren van hun eigen doelen en samen op te trekken met het gezin in plaats van te handelen namens het gezin. Zodoende wordt effectief bijgedragen aan „empowerment ‟ en aan toename van de regie van gezinsleden over hun eigen leven.

23 Vraag Biedt het werken met het wraparound care model in het voorkomen van onderwijsachterstanden ook mogelijkheden?