Euthanasie: nieuwe knelpunten in een voortgaande discussie

Presentatie over: "Euthanasie: nieuwe knelpunten in een voortgaande discussie"— Transcript van de presentatie:

1 Euthanasie: nieuwe knelpunten in een voortgaande discussie
Dr. Rob Houtepen / Dr. Ron Berghmans Vakgroep Metamedica

2 (Chabot: Uitweg. Een waardig levenseinde in eigen hand)
(Medische) beslissingen rond het levenseinde of ‘zes routes naar een goede dood’ 1. Zolang mogelijk behandeling gevolgd door palliatieve zorg 2. Een behandelweigering met palliatieve zorg 3. Intensieve pijnbestrijding met soms palliatieve sedatie 4. Doktershulp bij zelfdoding of euthanasie 5. Bewust stoppen met eten en drinken 6. Levensbeëindiging door een combinatie van medicijnen (Chabot: Uitweg. Een waardig levenseinde in eigen hand)

3 Inhoud I: Euthanasie & hulp bij zelfdoding: de stand van zaken
II: Levensbeëinging bij psychiatrische stoornis III: Levensbeëindiging bij dementie IV: Zelfeuthanasie

4 I Euthanasie & hulp bij zelfdoding
De zes zorgvuldigheidseisen: Het verzoek is vrijwillig en weloverwogen De patiënt lijdt ondraaglijk en uitzichtloos De patiënt is voorgelicht over zijn situatie en vooruitzichten Arts en patiënt hebben de overtuiging dat er geen redelijke andere oplossing is De arts heeft tenminste één andere onafhankelijke arts geraadpleegd De arts voert de levensbeëindiging zorgvuldig uit

5 10 suggesties voor een euthanasieverzoek (1)*
1. stel de vraag om euthanasie niet te dwingend 2. wees verbaal begaafd, maar nederig 3. leg de nadruk op het lichamelijke lijden 4. doe geen beroep op de zwaarte van uw verzorging 5. maak duidelijk dat u aan het eind van uw Latijn bent * Van Tol, Van de Vathorst & Keizer, Medisch Contact, 2008

6 10 suggesties voor een euthanasieverzoek (2)
6. geef hobby’s en plannen voor de toekomst op 7. zorg dat uw euthanasieverzoek past bij uw levensverhaal 8. pas op met behandelweigeringen 9. doe niet depressief 10. stel tijdig samen met uw arts een wilsverklaring op

7 II Levensbeëindiging bij psychiatrie
Suïcide, suïcidepreventie en hulp bij zelfdoding Uitgangspunt: levenshulp bieden Dood is onomkeerbaar Impulsieve daad Rationele beslissing?

8 Suïcide voorkomen? Inbreuk op respect voor autonomie (Mill)
Openzetten van de deur Hulp bij zelfdoding

9 Suïcide, stoornis en rationaliteit
Autonomie en geestesstoornis Autonomie en verantwoordelijkheid Rationaliteit, suïcide en psychopathologie

10 Waarom hulp bij zelfdoding?
Compassie en barmhartigheid Artsen als ‘bewaarders van de sleutel van de medicijnkast’ Voorkomen van trauma’s bij anderen Voorkomen van schade aan betrokkene zelf

11 Bezwaren tegen hulp bij zelfdoding
Bezwaren vanuit de professie Maatschappelijke bezwaren

12 Bezwaren vanuit de professie
Constructief taboe (Koerselman) Beoordeling van ‘onbehandelbaarheid’ Implicaties voor psychotherapeutische relatie

13 De rol van de arts Eed van Hippocrates Geneeskunde als professie
Doelen van de geneeskunde Arts-patiënt relatie Vertrouwen Overdracht en tegenoverdracht Minder dan optimale zorg & behandeling

14 Maatschappelijke bezwaren
Hellend vlak Het ‘logische’ hellende vlak ‘wie A zegt, moet B zeggen’ Het ‘empirische’ hellende vlak ‘dan is het hek van de dam’ Misbruik Het omgekeerde hellende vlak - onthouden van hulp bij levensbeëindiging

15 III Levensbeëindiging en dementie
Beginnende dementie en hulp bij zelfdoding Gevorderde dementie en verzoek in schriftelijke wilsverklaring

16 Mythes & misvattingen Alle levensbekorting = euthanasie
Euthanasie bij dementie is niet toegestaan Dementie valt wel mee Patiënten met dementie zijn wilsonbekwaam

17 Palliatieve zorg & dementie
Levenskwaliteit i.p.v. levensverlenging Behandeling van pijn en andere symptomen Bestrijding psychologische en sociale problemen Nadruk op welbevinden Beperkte inzet van medisch handelen Medisch handelen behoeft rechtvaardiging Redelijke verhouding doel & middelen

18 Palliatieve sedatie Refractaire symptomen Beperkte levensverwachting
Afzien van kunstmatige toediening voeding en vocht Normaal medisch handelen Geen ‘alternatief’ voor euthanasie

19 Afzien van behandelen Medisch zinloos handelen Behandelingsweigering
-Patiënt zelf -Vertegenwoordiger Goed hulpverlenerschap

20 Hulp bij zelfdoding Bij beginnende dementie
Hulpvrager wil niet de progressie van de ziekte meemaken Ondraaglijk lijden?

21 Schriftelijke wilsverklaring & euthanasie
Later stadium van de ziekte als patiënt wilsonbekwaam is geworden Actueel lijden is bepalend Lijden aan de ziekte van Alzheimer? Co-morbiditeit Timing?

22 IV Zelfeuthanasie Stoppen met eten en drinken
Levensbeëindiging d.m.v. combinatie van medicijnen P.M. “Pil van Drion”; Uit Vrije wil: Ancona; Bolkestein; Bouwman; Terlouw; van Vliet

23 Vragen / discussie (1) ‘Onomkeerbaar verlies van persoonlijke waardigheid’ als criterium voor euthanasie/hulp bij zelfdoding? Auto-euthanasie (zelfeuthanasie) als alternatief voor medisch-geassisteerde levensbeëindiging? (arts op afstand) ‘Pil van Drion’ bij voltooid geacht leven?

24 Vragen / discussie (2) * Rol van de staat m.b.t. waardig levenseinde?
-Preventie van impulsieve ‘onbezonnen’ suïcides -Faciliteren gewenste dood Demedicalisering levensbeëindiging? Levensbeëindiging van ‘wilsonbekwamen’? Hellend vlak? ‘Versobering’ zorg? Verlies gevoel van veiligheid?