Overzicht Ir MAB Bert Baeyens Baeyens, B en anderen Leidraad voor sociale clausules in België, Brussel, 2014, 57 pag. Guide pédagogique et juridique des.

Presentatie over: "Overzicht Ir MAB Bert Baeyens Baeyens, B en anderen Leidraad voor sociale clausules in België, Brussel, 2014, 57 pag. Guide pédagogique et juridique des."— Transcript van de presentatie:

1

2 Overzicht Ir MAB Bert Baeyens Baeyens, B en anderen Leidraad voor sociale clausules in België, Brussel, 2014, 57 pag. Guide pédagogique et juridique des clauses sociales en Belgique, Brussel, 57 pag. http://www.mi-is.be/sites/default/files/doc/nl_web.pdf http://www.mi-is.be/sites/default/files/doc/fr_web.pdf " Intekenen op overheidsopdrachten” in Guideline overheidsopdrachten, sector beschutte tewerkstelling, VLAB vzw, België, (2009), pp. 23-31. P. van Sande, P. Dombrecht & Baeyens B. Sociale criteria in overheidsopdrachten, Nota: Lerend Netwerk Sociaal Aanbesteden, VVSG, (2009), 31 p. "Samenwerken rond overheidsopdrachten” in Castermans (ed), Ecologisch groenbeheer door Sociale economie: Groene vingers voor een sociale economie, VOSEC, Belgie (2009), Hoofdstuk 2. Boek “leidraad voor sociale criteria in overheidsopdrachten, lokale overheden verankeren MVO, Ans Rossy en Bert Baeyens, Politeia VVSG, Brussel 2008, 194 pagina’s

3 Overzicht Ir MAB Bert Baeyens "Werfplekleren in overheidsopdrachten“ in “Bruggen naar werk. Hoe kunnen bouwbedrijven samen met de overheid de instroom van kansengroepen in over- heidsopdrachten vergroten?” Stad Antwerpen, Antwerpen,(2008), pp. 51-65. "Aanbesteden met sociale overwegingen: de nieuwe wetgeving overheidsopdrachten“ in Handleiding “Sociale economie, ook uw leverancier”, Practische gids over sociale economie en overheidsopdrachten voor inkopers en verantwoordelijken uit de publieke sector, Connect i.s.m. VVSG& VIB, (2006), België, (2006), pp.22 -32. "Aanbesteden met sociale overwegingen: de nieuwe wetgeving overheidsopdrachten“ in Handleiding “Sociale economie, ook uw leverancier”, Practische gids over sociale economie en overheidsopdrachten voor inkopers en verantwoordelijken uit de publieke sector, Connect i.s.m. VVSG& VIB in opdracht van departement Welzijn, Economie en Plattelandsbeleid Dienst economie en Internationale samenwerking, Provincie Antwerpen, België, (2007), pp. 22-32.

4 Overzicht Ir MAB Bert Baeyens Baeyens, B. en E. De Leeuw "Capacity building for the social economy in Belgium” Proceedings of the International Research Study of Public Procurement workshop, Paris, France, (2007), pp XXX Key Note speaker “Challenges in public procurement for Local Authorities/Social Economy and Enterprises” http://www.equal- event.be/program.phphttp://www.equal- event.be/program.php How best to incorporate social values into public purchasing?", in “Challenges in public procurement for Local Authorities/Social Economy and Enterprises”, Equal conference, Brussel, België (2008) How best to incorporate social values into public purchasing? Sociale inclusie stimuleren via overheidsopdrachten: Illusie of nabije toekomst? Actuele knelpunten en toekomstperspectieven vanuit het Europese kader voor de ondernemingen uit de sociale economie in België. Infomoment, Moderator van het einddebat, Brussel, 29 september 2011

5 Overzicht Ir MAB Bert Baeyens "Samenwerking loont: katalysators voor samenwerking binnen overheidsopdrachten”in Studiedag " Een traject voor ecologisch groenbeheer door de sociale economie“ Provinciehuis Vlaams-Brabant, Leuven, 3 december 2009 "Welke mogelijkheden tot samenwerking zijn er?”in Beschutte Werkplaatsen en overheden / publieke instellingen: wat hebben ze elkaar te bieden?, Nieuwgoed Zwijnaarde, 15 mei 2009 “Nieuwigheden in de wetgeving rond overheidsopdrachten en sociale clausules” vanuit de invalshoek van openbare besturen in studiedag: “Overheidsopdrachten - sociale economie als leverancier” van de provincie Antwerpen, 5 november 2007 "Overheidsopdrachten en sociale economie ‘Is structurele verankering mogelijk?’in Open partnerdag, Gent Stad in werking, 15 juni 2006

6 Overzicht Ir MAB Bert Baeyens "Hoe intekenen op openbare aanbestedingen?“ workshop in Beschutte Werkplaatsen en overheden / publieke instellingen: wat hebben ze elkaar te bieden?, Nieuwgoed Zwijnaarde, 15 mei 2009 "Overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten van werken en diensten in het kader van CO 2 projectfinanciering“ in studiedag VLAB voor beschutte werkplaatsen, Leuven, 26 februari 2009 "Sociale overwegingen in overheidsopdrachten: enkele juridische beschouwingen“ in Studiedag VVSG, 'Sociale criteria in overheidsopdrachten' - Gent - 10 februari 2009 "Sociale criteria in overheidsopdrachten: van theorie naar praktijk“ in Studiedagen Overheidsopdrachten, De spelregels bijgesteld, Gent, 13 november 2008 "Sociale criteria in overheidsopdrachten: van theorie naar praktijk“ in Studiedagen Overheidsopdrachten, De spelregels bijgesteld, Brussel, 18 november 2008

7 Evolutie Uitgebreider samenwerken Erkenningscommissie: problematiek eindelijk goed aangepakt (2014!!) Opletten diensten (geen erkenning) versus werken! Nieuwe richtlijnen: nieuwe wet OO (voorjaar 2016?!) Evolutie bij de aanbestedende overheden Decreet van 12 juli 2013 betreffende maatwerk bij collectieve inschakeling : vb enclavewerking, maatwerkafdeling, … Decreet van 22 november 2013 mbt lokale diensteneconomie ?????

8 Evolutie :Nieuwe richtlijnen: nieuwe wet OO (voorjaar 2016?!) Uitbreiding voorbehouden opdrachten Discussie betekenis “gehandicapten” versus “kansarmen” gesloten Een aanbestedende instantie kan, overeenkomstig de beginselen van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, de toegang tot de gunningsprocedure voorbehouden aan sociale werkplaatsen en aan ondernemers die de maatschappelijke en professionele integratie van gehandicapten of kansarmen (werklozen, leden van achtergestelde minderheden, of andere maatschappelijk gemarginaliseerde groepen) tot doel hebben, of de uitvoering van deze opdrachten voorbehouden in het kader van programma’s voor beschermde arbeid, mits ten minste 30 % van de werknemers van deze werkplaatsen, ondernemingen of programma’s gehandicapte of kansarme werknemers zijn. 50% naar 30%

9 Evolutie Zowel op niveau opdrachten als percelen B diensten verdwijnen: naar algemeen regime behalve sommige uitzonderingen (sociale diensten, …) Elektronisch indienen wordt de algemene regel Motiveringsverplichtingen voor niet indelen in percelen

10 OO: één van de beleidsinstrumenten Er zijn verschillende beleidsinstrumenten: elk met hun sterktes en zwaktes, en desgevallend spelregels: - “Zelf” doen: intern (eigen dienst) of extern - Wettelijk/reglementair optreden Wetten/besluiten (KB, MB), Decreten, Besluiten, Gemeentebesluiten, Collegebesluiten…..) - Subsidies/(Bijdrage in de) Financiering/Compensatie: (Europese) Regels rond staatssteun (individuele specifieke besluiten, kaderregelingen, …) -Overeenkomsten onder bezwarende titel voor het leveren van prestaties tegen betaling (van een prijs): Overheidsopdrachten: -Reglementering overheidsopdrachten: prijs ( minstens een tegenprestatie) schadevergoedingen, …

11 OO: één van de beleidsinstrumenten -Concessies -……. -Convenanten -…..

12 Reglementering “overheidsopdrachten” De staatshervormingen hebben geleid tot bevoegdheidsherschikkingen / verdelingen. Wetgeving overheidsopdrachten: de algemene regels zijn (blijven) een bevoegdheid van de federale wetgever en de koning.(uitzondering daargelaten:……………..) Gevolgen: Andere regelgeving van andere regelgevers in Belgie die ingaat tegen deze wetgeving, (mocht ze nog bestaan) (zal) is door grondwettelijk hof nietig (worden) bevonden

13 Reglementering overheidsopdrachten Entiteiten kunnen binnen die diensten die aan hun gezag onderworpen zijn “bijkomende” regels opleggen. Entiteiten kunnen subsidies afhankelijk maken van het naleven van hun bijzondere regels overheidsopdrachten (maar die moeten wel met het federale wetgevend kader verenigbaar zijn) Entiteiten kunnen binnen hun bevoegdheden bepaalde regels van toepassing maken die lijken op procedures overheidsopdrachten Vb 1: verkoop van hout Entiteiten maken soms zelfs de wetgeving overheidsopdrachten van toepassing waar het geen overheidsopdrachten betreft (hier rijst de vraag of dit wel verstandig is!) Vb 2: concessie van diensten

14 OO en SEC: Toegang reserveren Toegang tot de gunningsprocedure van een opdracht (perceel) voorbehouden aan welbepaalde organisaties (ondernemingen): vorm van positieve discriminatie voor bepaalde ondernemingen om hen kansen te geven tot mededingen in overheidsopdrachten Opdracht >= EUR: sociale werkplaatsen/beschutte werkplaatsen in de zin van de wetgeving overheidsopdrachten of gelijkwaardige (art.22 §1) Opdracht < EUR: sociale inschakelingsondernemingen (art. 22§2) Wettelijke basis: Klassieke sectoren (Kl Sec): art.22 §1 van de wet OO en §2 Bijzondere sectoren (Spec Sec): art.55 (dat art. 22 van toepassing maakt) art.65 (maar dat enkel gelijk loopt met 22§1 van de wet, niet de §2)

15 OO en Sec: Uitvoering reserveren De uitvoering reserveren in het kader van programma's voor beschermde arbeid indien de meerderheid van de betrokken werknemers personen met een handicap zijn die wegens de aard of de ernst van hun handicap geen beroepsactiviteit in normale omstandigheden kunnen uitoefenen Wettelijke basis: Klassieke sectoren: art.22 §1 van de wet OO Bijzondere sectoren: art.55 (dat art. 22 van toepassing maakt) art.65 (maar dat enkel gelijk loopt met 22§1 van de wet, niet de §2)

16 OO en Sociale eisen/wensen Verplicht na te leven bepalingen In contractvoorwaarden, waaronder contractuele bekwaamheidseisen van de onderaannemers Minimale eisen in technische specificaties en GC Meerwaarde toekennen aan offertes die tegemoetkomen aan sociale gunningscriteria: vb: bevordering van de sociale integratie van kwetsbare groepen onder de werknemers die de opdracht uitvoeren Wettelijke basis: Er is niet altijd een expliciete specifieke wettelijke (reglementaire basis), maar die berust gewoon op de definitie van het begrip (en de interpretatie door EHJ gegeven aan deze definitie)

17 Voorbeelden Maatregelen die de sociale en beroepsmatige integratie of herintegratie van gehandicapten en kansarmen, zoals werklozen, leden van achtergestelde minderheden of andere maatschappelijk gemarginaliseerde groepen ondersteunen. In contractvoorwaarden In gunningscriteria In technische specificaties

18 Wat mag niet?! De voorwaarde dat er (voor de selectie, de technische specificaties, de contractvoorwaarden en de gunningscriteria) een verband met het voorwerp van de opdracht moet zijn sluit echter criteria en voorwaarden uit met betrekking tot algemeen ondernemingsbeleid, die namelijk niet kunnen worden beschouwd als een factor welke kenmerkend is voor het specifieke productie- of verrichtingsproces. De aanbestedende dienst mag derhalve niet als voorwaarde kunnen stellen dat de inschrijver een beleid van maatschappelijk en ecologisch verantwoord ondernemen voert.

19 Typologieën Enkele mogelijkheden: gewone opdracht met facultatief uitvoeren van deel ( (% of activiteit) door bepaalde kansengroepen (waardering in GC) gewone opdracht met verplicht voorbehouden van uitvoering van een deel ( (% of activiteit) Hetzij met waardering in GC voor aanbod dat beter is dan de minimale verplichting Hetzij op grond van een voldoende exhaustieve technische specificatie voor bepaalde sociale economieondernemingen ( onder en boven de drempel) door bepaalde kansengroepen

20 Typologieën Enkele mogelijkheden: toegang voorbehouden voor bepaalde (zie wetgeving) sociale economieondernemingen en een bepaald deel van de uitvoering kan uitgevoerd worden door de reguliere economie opdracht verdelen in percelen met voorbehouden van toegang tot bepaalde percelen voor bepaalde ondernemingen uit de sociale economie toegang voorbehouden en volledige uitvoering voorbehouden voor bepaalde sociale economieondernemingen

21 Accenten Gericht op de kansengroepen (kansengroepeninsteek) of expliciet( direct) op sec organisaties (ondernemingsinsteek) Meer of minder (geen) samenwerking tussen sec met de reguliere economie (ondernemingsinsteek) integratie in reguliere ondernemingsgebeuren van de kansengroepen (kansengroepeninsteek)

22 Recente tendenzen Van down up, nu ook top down, zelfs in relatief “voorzichtige” technische omgevingen Betrokkenheid in zeer grote opdrachten Voorbehouden opdrachten geraken bekend maar aandachtspunten: aantal mededingers prijsverschillen! … Veel draagvlak voor sociale tewerkstelling Meer draagvlak voor samenwerking reguliere economie Meer draagvlak voor stimuleren van doorstroom Meer of minder (geen) samenwerking tussen sec met de reguliere economie (ondernemingsinsteek) of integratie in reguliere ondernemingsgebeuren van de kansengroepen (kansengroepeninsteek)

23 Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel Contractuele voorwaarden: Min “sociale tewerkstelling” Gunningscriteria Bijkomende sociale tewerkstelling in FTE (Evt.) Doorstroom engagement ( van intentieverklaring tot verbintenisniveau): bijkomende maatregelen om een doorstroom te realiseren naar een duurzame niet gesubsidieerde tewerkstelling van doelgroepwerknemers Contractuele Minwaardes voor niet realiseren engagementen Vergoedingen voor effectief gerealiseerde sociale meerwaarde Selectiecriteria: begeleidingsbekwaamheid sociale tewerkstelling

24 Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel Praktische toepassingen : Provincie Antwerpen: Het onderhoud van toeristisch- recreatieve routes in de provincie Antwerpen. Havenbedrijf Antwerpen : Netheidsonderhoud in de haven van Antwerpen.

25 Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel : GHA De opdracht omvat het netheidsonderhoud van de openbare wegen en bedrijfsterreinen die onder beheer van Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen vallen, zowel voor Rechteroever als Linkeroever. De opdracht bestaat uit twee grote delen. 1) Netheidsonderhoud: - Groenonderhoud: maaien, wieden, snoeien, bomen rooien, aanleg van vegetaties - Onkruidbestrijding: mechanisch en thermisch verwijderen van onkruid. - Vegen: vegen van verharde oppervlaktes, fijn stof behandeling, … - Zwerfvuil: mechanisch en manueel verwijderen van zwerfvuil, … - Kolken: machinaal reinigen van kolken 2) Winterdienst: - Het uitvoeren van permanentie - Strooiwerken van zout en pekel - Sneeuwruimingswerken

26 Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel : GHA De opdracht omvat het netheidsonderhoud van de openbare wegen en bedrijfsterreinen die onder beheer van Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen vallen, zowel voor Rechteroever als Linkeroever. De opdracht bestaat uit twee grote delen. 1) Netheidsonderhoud: - Groenonderhoud: maaien, wieden, snoeien, bomen rooien, aanleg van vegetaties - Onkruidbestrijding: mechanisch en thermisch verwijderen van onkruid. - Vegen: vegen van verharde oppervlaktes, fijn stof behandeling, … - Zwerfvuil: mechanisch en manueel verwijderen van zwerfvuil, … - Kolken: machinaal reinigen van kolken 2) Winterdienst: - Het uitvoeren van permanentie - Strooiwerken van zout en pekel - Sneeuwruimingswerken

27 Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel : GHA Het Gemeentelijk Havenbedrijf hecht veel belang aan de realisatie van een maatschappelijke meerwaarde. Het bestek netheidsonderhoud omvat hierdoor eveneens de inschakeling van personen uit kansengroepen of doelgroep werknemers uit gesubsidieerde tewerkstellingen. Hierbij wordt eveneens betracht om desbetreffende personen tijdens de uitvoering van deze opdracht naar een duurzame niet-gesubsidieerde tewerkstelling te laten doorstromen. De kandidaat dient minstens over een aantal personen te beschikken in gesubsidieerde tewerkstelling voor de uitvoering van de opdracht om tot aan een totaal van 6000 manuren te bekomen. Deze personen behoren tot minstens één van de volgende doelgroepen: - personen met een arbeidshandicap. - personen uit het deeltijds onderwijs - personen met geen hoger diploma dan het middelbaar onderwijs - personen die een stage lopen in het kader van werkplekleren

28 Voorbeelden voor vormgeven van samenwerkingsmodel : Prov Antw De dienst behelst het onderhoud van toeristisch- recreatieve routes in de provincie Antwerpen. De onderhoudswerkzaamheden worden gegroepeerd als volgt: 1) Structureel onderhoud 2) Traject omleiden of afsluiten 3) Opvolgen van meldingen 4) Verwijderen van bestaande toeristische route- infrastructuur 5) Opvolgen van tellers 6) Installatie/weghalen waterpomp bivakzones 7) Stockage van de toeristische route-infrastructuur en materiaal Er dienen minstens 7 personen in gesubsidieerde tewerkstelling voor de uitvoering van de opdracht te worden ingezet, die behoren tot minstens één van de volgende doelgroepen: - personen met een arbeidshandicap. - personen uit het deeltijds onderwijs - personen met geen hoger diploma dan het middelbaar onderwijs - personen die een stage lopen in het kader van werkplekleren

29 Toevoeging: Gewone overheidsopdrachtenbenadering versus Altmark Uitgangspunt (Belgische) overheidsopdrachten: Uitgangspunt is marktprijs (evt. naar “life cyclecost” uitgebreid), men vertrekt van een markt-/mededingingsmechanisme dat een prijs bepaalt (met eventuele correcties/herzieningen bij ernstig nadeel/voordeel door bepaalde onvoorzienbare omstandigheden) De kosten (aard bepaald a priori in de opdrachtdocumenten, omvang te bewijzen a posteriori) plus winst benadering is een wettelijke uitzondering Achtergrond: mededinging, winststreven onderneming, …. Men gaat ervan uit dat de mededinging leidt tot een correcte prijsbepaling

30 Toevoeging: Gewone overheidsopdrachtenbenadering versus Altmark DAEB/Altmark: Uitgangspunt is compensatie van kosten ( en niet meer dan nodig!) volgens vooraf bepaalde regelingen rekening houdend met werkelijke opbrengsten en een redelijke winst Met vrij preciese omschrijvingen wat met redelijke winst wordt bedoeld en hoe de kosten moeten worden bepaald, en Met bijzondere spelregels indien men de kosten niet bepaalt via een open, transparante mededingingsprocedure, zoals bijv. deze van de overheidsopdrachten). De teveel betaalde compensatie wordt teruggevorderd Achtergrond: marktfalen en toch verzekeren van (verplichte) uitvoering openbare dienst: als men een allocatieprocedure doet spitst die zich op de meest voordelige kosten voor de gemeenschap (men gaat ervan uit dat de mededinging leidt tot een correcte kostenbepaling)