Het einde van de grote verhalen…

Presentatie over: "Het einde van de grote verhalen…"— Transcript van de presentatie:

1 Het einde van de grote verhalen…
Postmodernisme Het einde van de grote verhalen…

2 Bekijk het volgende fragment

3 Gustavus en de vervreemding
Hoe voelt Gustavus zich volgens jou? (beschrijf in drie woorden) Geef twee oorzaken, volgens jou, van Gustavus zijn gemoedstoestand. Welk wereldbeeld spreekt uit dit filmpje? Leg je antwoord uit Leg de link met mogelijke mensbeelden Is dit ook jouw wereldbeeld? Leg uit waarin het beeld dat jij van de wereld hebt gelijk is of verschilt met het beeld in dit filmpje

4 Bekijk ook dit fragment

5 Family Guy: Democracy kicks in…
Zijn Stewie en Brian vrijwillig in het leger? Waaraan merk je dit? Met welke aspecten van het Amerikaanse leger wordt hier gelachen? In welk land speelt dit fragment zich volgens jou af? Welke aspecten van de democratie worden hier getoond? Is democratie hier iets absoluut en honderd procent goeds?

6 Van God los

7 Van God los Tegenreactie: propaganda van Christelijke groeperingen op de bussen (bijbelcitaten en religieuze spreuken) Eigen mening a. Carlsberg-reclame – b. eigen mening ‘Waarom in God geloven? Wees gewoon een goed mens.’ Extreemchristelijke organisaties lieten zes miljoen brochures drukken over het creationisme, als reactie op 200 jaar Darwin. Dat is de populaire versie van intelligent design, de leer die zegt dat het heelal en het leven geschapen zijn door een 'intelligente ontwerper‘ Evolutietheorie van Darwin

8 Postmodernisme Lees de tekst ‘postmodernisme’ p. 5
Welke kenmerken van het postmodernisme kun je uit deze tekst halen? Begrijp je wat er bedoeld wordt met ‘radicale twijfel’ en ‘relativiteit’? Wat betekent het als men zegt ‘iedereen kan van iedereen leren’? Was dit vroeger dan anders? Leg uit. Kan je nu in eigen woorden uitleggen wat het postmodernisme is en wat de belangrijkste kenmerken zijn?

9 Postmodernisme: de kenmerken
De postmoderne mens is onzeker en verward De postmoderne mens zoekt (soms) antwoorden in religie Alles is relatief Radicale twijfel Diep wantrouwen ten opzichte van gevestigde waarden en instituten De centrale plaats van de (westerse) mens wordt in vraag gesteld Iedereen kan van iedereen leren

10 1. Alles is relatief Er zijn geen absolute waarheden: iedereen kan gelijk hebben Zowel wetenschap als godsdienst bieden niet noodzakelijk honderd procent sluitende antwoorden Er wordt aan alles getwijfeld (zie ook radicale twijfel)

11 2. Radicale twijfel Hangt samen met de relativiteit van alles
Er wordt betwijfeld of we wel ooit alles kunnen/zullen weten. Zijn er wel antwoorden op onze grote levensvragen? De grote godsdiensten en de wetenschap vallen tegelijk van hun voetstuk. Niets kan nog sluitende antwoorden bieden.

12 3. Diep wantrouwen ten opzichte van gevestigde waarden en instituten
Er heerst een algemeen wantrouwen ten opzichte van politiek. Grote ideologieën zoals communisme hebben afgedaan. Wantrouwen t.o.v. grote godsdiensten en zeker de instituten. Het wantrouwen tegenover de katholieke kerk is groter dan dat tegenover het christendom. Wantrouwen tegenover wetenschap, want heel dikwijls worden als vaststaand beschouwde feiten achteraf betwist. Het westen wordt niet meer als superieur beschouwd

13 4. Iedereen kan van iedereen leren
Iedereen kan in deze maatschappij toegang hebben tot informatie Het ‘weten’ is niet langer een privilege van de happy few. Dankzij de massamedia is er kennis voor iedereen Doordat iedereen nu naast elkaar kennis kan vergaren, heeft ook iedereen zijn mening, interpretatie… De vroegere filters (leraar- professor-politicus-wetenschapper- journalist…) zijn niet langer noodzakelijk en vallen dikwijls weg.

14 5. Onzeker en verward Door de overvloed aan kennis en meningen, maar ook door hedendaagse problemen als het milieu en onrechtvaardige Noord/Zuid- verhoudingen is de postmoderne mens onzeker en verward De postmoderne mens heeft weinig vertrouwen in de toekomst

15 6. De postmoderne mens zoekt (soms) antwoorden in religie
Geen grote godsdiensten (kerken geraken leeg), maar een individuele visie op religie Mensen zoeken antwoorden in verschillende religies, maar kennen dikwijls de kern van hun eigen godsdienst niet meer Opmars van kleine geloofsgroepen (gevaar voor sektes?)

16 7. De centrale plaats van de mens wordt in vraag gesteld
Het belang van natuur en milieu, het omgaan met de aarde, groeit De mens stelt zijn rol in de achteruitgang van milieu en klimaat in vraag De mens stelt zichzelf niet noodzakelijk boven dieren/natuur

17 Postmodernisme vs modernisme
Postmodernisme zet zich af tegen het modernistisch mens-, wereld- en godsbeeld Oorzaken: WOII Twijfel over ‘grote verhalen’ (communisme, nazisme…) Twijfel over wetenschap (falen van geneeskunde, A-bom, Tsjernobyl…) de milieuvervuiling, de opwarming van de aarde, energieproblemen, armoede, aanslagen, Euthanasie en abortus (‘absolute ethische waarheden?’) de waarde van technische verworvenheden. …

18 mensbeeld Modernisme Postmodernisme
De mens is zelfstandig en geëmancipeerd. Vol van zelfvertrouwen. Vrijheid ! Hij kan zelf de waarden en normen van zijn leven bepalen. Problemen zullen wel opgelost worden door wetenschap en techniek. De postmoderne mens is onzeker en verward. Veel vragen en problemen (zie oorzaken potmodernisme) Deze problemen doen hem ook twijfelen of mensen zelf de normen en waarden kunnen bepalen: alles wordt relatief weinig vertrouwen in de toekomst. mensbeeld

19 God(s)(in)beeld Modernisme Postmodernisme
Men kijkt nu naar wetenschap voor antwoorden, niet naar God. ‘God’ is overbodig, dient desnoods enkel om datgene te verklaren dat wetenschap (nog) niet kan verklaren. (cf. Deïsme) Nietzsche: ‘God is dood’ Religie en godsdienst krijgen meer ruimte, maar niet de instituten! (God ja, kerk nee) Teleurgesteld in wetenschap en techniek. Meer godsdiensten en meer tolerantie. ‘God’ is nu hyperpersoonlijk omschreven. Elke gelovige zijn eigen God. Mensen ‘shoppen’ in verschillende godsdiensten en maken hun eigen God God(s)(in)beeld

20 Wereldbeeld Modernisme Postmodernisme
Wetenschap neemt een hoge vlucht en geeft voeding aan een diep vertrouwen in de (westerse) maatschappij en samenleving. Er is een ‘ideale wereld’ mogelijk en die kunnen we zelf maken; De mens staat 100% centraal in die wereld. Alles is relatief, er zijn geen zekerheden en waarheden meer. Dit uit zich ook in een diep wantrouwen ten opzichte van de gevestigde waarden en instituten. Zowel kerk als wetenschap worden gewantrouwd. Einde van de ‘grote verhalen’ De westerse maatschappij wordt niet langer als ‘superieur’ gezien. Natuur en milieu, de omgang met de aarde, het leven van de dieren zijn thema’s die even waardevol zijn als dat van de mens. De centrale plaats van de mens in de maatschappij wordt in vraag gesteld. (zie kenmerken!!!) Wereldbeeld

21 Gevolgen voor moraal?

22 Lees de tekst van Dick Houtman
Retorische vraag: ‘betekent het feit dat wij van de beesten afkomstig zijn ook dat wij ons als beesten moeten gedragen?’ Met andere woorden: betekent dit dat wij geen ethiek kennen, geen geweten hebben? Antwoord van Dick Houtman: nee. De belangrijke zaken, de kern van de dingen blijft gelijk. Ook nu kunnen wij ons daarmee bezighouden

23 Tieners en God in een postmoderne samenleving…

24 Tekst van A.M.J. Jansen ‘Jongeren zijn nihilisten’? Mening Jansen?
Mening klas?

25 Kardinaal Danneels in gesprek met jongeren
Overkoepelende boodschap? Klopt dit?

26 5 zinnen: jongeren en geloof
Nog flarden christendom Een onvermogen tot geloven. Ze weten niet wie God is Geen geloofscultuur Wel religieuze openheid Wel gelovig, geen duidelijk ‘geloof’ Wel nog gegrepen door de grote mysteries

27 Religie in Jongerencultuur
Jongerencultuur met expliciete religieuze inslag blijft populair. Religieuze leiders reageren vanuit angst voor dwepen en verlies van ‘echt geloof’. Voorbeeld

28 Vaktaal Atheïsme: ‘niet geloven’. Een atheïst is ervan overtuigd dat God (of transcendente verschijnselen) niet bestaat. Creationisme: De populaire versie van intelligent design, de leer die zegt dat het heelal en het leven geschapen zijn door een 'intelligente ontwerper' - tegen de wetenschappelijke evolutieleer van Darwin in. Creationisme biedt hier pseudo- wetenschappelijke argumenten voor. Evolutietheorie: Darwin ontwikkelde in zijn ‘On the origin of Species’ de theorie dat alle leven op aarde, inclusief mensen, geëvolueerd zijn uit een gemeenschappelijke afstamming. Hierbij voortgestuwd door ‘natuurlijke selectie’ (‘Survival of the fittest’). Intelligent design: De theorie dat de wereld ontworpen is door een ‘intelligente ontwerper’. (al dan niet God). Modernisme: Overkoepelend wereldbeeld, ontstaan na de verlichting (18de eeuw) en doorgebroken in de 19de eeuw. Meer kenmerken: zie cursus. Nihilisme: is binnen de filosofie een begrip dat wordt gebruikt om de ontkenning van het bestaan van betekenis of waarde in de wereld aan te duiden. Het woord komt van het Latijnse "nihil" dat letterlijk "niets" betekent. De term is sterk verbonden met de filosoof Friedrich Nietzsche, die veel met nihilisme bezig is geweest. Postmodernisme: Overkoepelend wereldbeeld, ontstaan na de 2de wereldoorlog. (Meer kenmerken: zie cursus)

29 Link Charlie hebdo – postmodernisme (1)
Charlie Hebdo is een typisch postmodernistisch tijdschrift. Ze lachen met alles en iedereen, vooral met gevestigde waarden als politiek, kerk… (groot wantrouwen). Ze vinden alles relatief, ook islam. Fanatici en fundamentalisten zijn eerder modernistisch in hun opvattingen. Ze zijn erg zeker van hun eigen standpunt en botsen dus heel hard met het postmodernisme van CH. Het is de frustratie die voortkomt uit deze botsing van mens- wereld- en godsbeeld die de voedingsbodem is van aanslagen zoals die van 7 januari 2015.

30 Link Charlie Hebdo – postmodernisme (2)
De westerse mens ziet zichzelf niet langer als superieur… Charlie Hebdo ziet de westerse maatschappij wel als superieur en houdt te weinig rekening met andere waarden uit andere culturen zoals het feit dat je de profeet niet mag afbeelden e.d.m. Eigenlijk is Charlie Hebdo dus op dat vlak nog te modernistisch

31 Link Charlie Hebdo - postmodernisme
De postmodernistische mens zoekt (soms) antwoorden in religie. De fundamentalisten kunnen niet goed om met de onzekerheden en het relativisme van de postmodernistische wereld en zoeken ergens anders absolute zekerheden en waarheden, zoals in religie. Als die nieuwe zekerheden dan worden aangevallen, kunnen ze er niet mee om…