Opbouw Arbo-wetgeving

Presentatie over: "Opbouw Arbo-wetgeving"— Transcript van de presentatie:

1 Opbouw Arbo-wetgeving
 Arbobesluit  AMVB  Arboregeling  Ministeriële regeling  Arbobeleidsregels > Arbocatalogus  Stand der techniek / norm De arbowet is toch de belangrijkste wet op het gebied van arbeidsomstandigheden. Geef dus bij deze dia uitleg over de opbouw van de arbowetgeving. (De verschillende onderdelen komen één voor één binnenvliegen.) Leg uit dat Arbowet een raamwet is die weinig concrete regelgeving bevat. Geef ook aan dat de concrete zaken vooral in het arbobesluit en arbo-regeling staan en dat deze omdat ze geen wet zijn gemakkelijker te wijzigen zijn en daardoor beter actueel zijn te houden. Leg ook uit dat in de arbowetgeving zoveel mogelijk doelvoorschriften worden opgenomen en geen middelvoorschriften (De meeste middelvoorschriften zijn afkomstig uit Europa.) Alles wat in het bruine kader staat is wet. De arbobeleidsregels zijn dus geen wet en hier mag dus van afgeweken worden, mits men maar kan garanderen dat hetzelfde beschermingsniveau wordt bereikt. Uiteindelijk moeten deelnemers weten dat de arbowet bedrijven vaak veel mogelijkheden biedt om zaken zelf in te vullen, mits men er maar voor zorgt dat er gezond en veilig gewerkt kan worden. Uiteraard legt dit ook meer verantwoordelijkheid bij de preventiemedewerker, omdat het dus niet een simpel opvolgen van regeltjes is. Tip: Print desnoods de hele wetgeving en de beleidsregels uit. De deelnemers kunnen dan goed zien hoe dun de wet en hoe dik de arbobeleidsregels zijn. Arbowet verplicht werkgevers om een arbeidsomstandighedenbeleid te voeren, dat ondermeer is gericht op het voorkomen van ziekteverzuim. Arbobesluit zijn minder detailvoorschriften opgenomen en er is bijzondere aandacht besteed aan een heldere systematische indeling en een goede onderlinge afstemming van de voorschriften. Arboregeling vormt een nadere uitwerking van de arbowet en het arbobesluit. De hoofdstukindeling van de regeling loopt parallel met die van het arbobesluit. Arbobeleidsregels zijn een vervanging van de vroegere P-bladen. De beleidsregels geven een invulling van de arbowetgeving voor praktijksituaties. Het zijn geen algemeen verbindende voorschriften.  Informatie  Stigas

2 Ongevallenpiramide Dodelijk ongeval Ernstig ongeval
met blijvend letsel Ongeval zonder blijvend letsel Bijna ongeval 15 – 20 waarvan 5 jeugdigen 450 – 600 waarvan 150 jeugdigen – waarvan 5000 jeugdigen – waarvan jeugdigen Stigas

3 Stigas

4 Stigas

5 Stigas

6 Arbeidsinspectie Controlerende instantie Taken: Handhaven wetten;
Onderzoek naar aanleiding van klachten of ongevallen. Zoals eerder genoemd is de arbeidsinspectie de controlerende instantie. De arbeidsinspectie kan in 3 gevallen op bezoek komen, gemiddeld éénmaal per 3 jaar een spontaan bezoek. Een regulier bezoek. Na aanleiding van een klacht van de werknemer (of van een klacht van werkgever over een werknemer); Na aanleiding van de melding van een ongeval. Reguliere bezoeken vinden vaak plaats in het kader van projecten. Voor preventiemedewerkers is het van belang om deze projecten in de gaten te houden. Vaak besteden deze projecten aandacht aan specifieke onderwerpen. Het kan handig zijn om hier met de planning en het plan van aanpak rekening mee te houden. 2005 Mechanisch Loonwerk 2006 Akkerbouw - Vollegrondsteelt Stigas

7 Arbeidsinspectie Handhavingsinstrumenten: Waarschuwing; Eis;
Stilleggen van de werkzaamheden; Boete; Proces-verbaal. Boetes o.a. bij ontbreken van een RI&E of PvA. Proces verbaal bij ernstige misstand of misdrijf. Stigas

8 Boetebedragen Ontbreken van een RI&E met een Plan van aanpak € 1.800,00 onafgeschermde bewegende delen van een machine € 4.500,00 Geen bedrijfshulpverlening georganiseerd € 1.350,00 Stigas

9 Geluid Stigas

10 Gehoorschade door schadelijk geluid
haarcellen in binnenoor raken vermoeid / sterven af bemoeilijkt spraakverstaan oorsuizen / piepen Belangrijkste gevolg van de blootstelling aan schadelijk geluid is gehoorschade. Daarnaast is de werkomgeving minder prettig, kun je elkaar slecht verstaan en kun je signalen niet goed horen (veiligheid). Belangrijk om te weten is dat gehoorschade uiteindelijk permanent is en niet weer hersteld. In de bruine balk staan twee geluidsfragmenten (met duitse toelichting, maar de toelichting is niet zo belangrijk die kun je zelf geven) Door op de luidspreker te klikken start je het fragment. Als je laptop voldoende lawaai/geluid produceert is het wellicht aardig om de fragmenten te draaien. In het eerste fragment laten ze twee keer dezelfde muziek horen. De eerste keer hoor je wat je hoort als je gehoor goed is en de tweede keer hoor je wat je hoort als je lawaaischade hebt. Het tweede geluidsfragment laat horen dat gehoorschade vooral lastig is als er veel achtergrond lawaai is. Eerst weer wat je hoort als je goed hoort en daarna wat je hoort met gehoorschade in een zelfbedieningsrestaurant en met verkeerslawaai op de achtergrond. Stigas

11 Risico wordt bepaald door
Sterkte van het geluid Duur van de blootstelling Gevoeligheid van de persoon Niet weten en niet willen Een aantal factoren speelt een rol bij het ontstaan van lawaaischade: Hoe harder hoe groter de kans; Hoe langer hoe groter de kans; De ene persoon is gevoeliger dan anderen; Het gedrag van mensen. Draag je gehoorbescherming, wat doe je in je vrije tijd etc. Stigas

12 Schadelijk niveau Geluid harder dan 80 dB(A) is op den duur schadelijk voor het gehoor Te veel lawaai als gesprek op 1 meter afstand niet meer mogelijk is Uit onderzoek is gebleken dat de kans op gehoorschade boven de 80 dB(A) snel toeneemt. Vuistregel voor deze grens is de verstaanbaarheid op een afstand van 1 meter. Wil je zeker weten wat het geluidsniveau is, dan zullen er metingen uitgevoerd moeten worden, omdat het gehoor onvoldoende onderscheid kan maken tussen de verschillende niveau’s. Bij deze dia kun je ook toelichting geven bij het begrip dB(A) – dwz een geluidsniveau waarbij rekening is gehouden met de kenmerken van het gehoor. A-filter. Stigas

13 Maximale duur vd blootstelling
Deze tabel geeft weer dat geluid geen lineaire, maar een logaritmische schaal kent. 83 = 2 X 80 en 86 = 4 x 8. 80 dB(A) mag dagelijks 8 uur aan blootgesteld worden, 83dB(A) nog 4 uur en 95 nog een kwartier. Bij geluidsniveaus van motorkettingzagen, bladblazers, slijpschijven etc. van meer dan 100 dB(A) heb je het dus over een maximale blootstellingsduur van slechts enkele minuten per dag, waarbij je de rest van de dag ook nog onder 80 dB(A) moet blijven Stigas

14 Ketenaanpak agrarisch
9 december 2004 De komst van Colland Stigas

15 Arbowet en geluid Grens: 80 decibel / 8 uur per werkdag
> 80 decibel werkgever moet maatregelen nemen: Gehoorbescherming beschikbaar stellen Periodiek gehoortest aanbieden Voorlichting geven Hoe is de theorie in de wet opgenomen. Grens van 80 dB(A) waarbij de eerste maatregelen genomen moeten worden. Stigas

16 Arbowet en geluid >85 dB(A): werkgever moet:
plan maken om lawaai te bestrijden geluidszones markeren machines markeren >85 dB(A): werknemer moet: gehoorbescherming dragen Boven de 85 dB(A) is de werkgever verplicht om maatregelen te nemen om het geluidsniveau te verminderen. Tenzij hij een beroep kan doen op redelijkerwijs principe dagdosis lager dan 80 dB(A). Boven de 85 dB(A) is de werknemer verplicht gebruik te maken van de gehoorbescherming en kan beboet worden door de Arbeidsinspectie. Leuk om op te merken is nog dat de grens vroeger op 90 dB(A) lag, maar inmiddels teruggebracht is naar 85 dB(A). De vraag is wanneer de grens naar 80 dB(A) gaat, omdat dat de grens van de schadelijkheid is. Overigens ook een aardig voorbeeld van de afweging van economische en gezondheidsbelangen. Stigas

17 Effecten van lawaai Aan het einde van de werkdag, een fluitende toon in het oor Ergernis/ verwarring Communicatie stoornis/ gevaar Doofheid Vermoeidheid Prestatieverlies Benoem de verschillende effecten van lawaai. Duidelijk is dat al deze effecten uiteindelijk tot productieverlies kunnen leiden. Stigas

18 Hoveniers en bosbouw SOORT MACHINE LAWAAIGEBIED < 80 DB(A)
Tractor (open) Tractor (met cabine) 1 Heftruck (elektrisch+gas) Heftruck (diesel) 2 Motorheggenschaar Grondfrees Motorkettingzaag Maaimachine Stigas

19  Hoveniers en bosbouw SOORT MACHINE LAWAAIGEBIED < 80 DB(A)
Bosmaaier Bladblazer Kantensnijder Vingerbalk Trilplaat Stenenzaag (mini) Kraan Bobcat Versnipperaar Borstelmachine Zaaimachine Aggregaat  Stigas

20 Aanpak van het lawaai Bij aanschaf apparaat letten op lawaai
Afschermen / ramen trekker dichthouden Onderhoud (verlaagt 5 tot 10 decibel) Lager toerental Geluidsabsorberend materiaal Geluidsdichte cabines Taakroulatie Geef aan welke maatregelen genomen kunnen worden om het lawaai te verminderen. Leg ook de link met de arbeidshygiënische strategie. Stigas

21 Persoonlijke beschermingsmiddelen
Gehoorbescherming Draagcomfort Demping Omstandigheden Let bij de aanschaf van gehoorbescherming op de genoemde punten. Slecht draagcomfort zorgt voor slecht gebruik. De demping moet afgestemd zijn op het geluidsniveau, anders kan alsnog gehoorschade ontstaan. Het type gehoorbescherming moet afgestemd zijn op de werkzaamheden. Stigas

22 Soorten gehoorbeschermimg
Stigas

23 Gehoortesten meten gehoorfunctie
bij >80 dB(A) tenminste om de vier jaar individueel / groepsniveau Via het PAGO wordt kan het gehoor op ontstane schade worden getest. Het is tegelijk een bewaking van of de maatregelen die je genomen hebt als bedrijf afdoende zijn. Daarnaast werkt het vaak stimulatief richting werknemers om gehoorbescherming en andere maatregelen serieus te nemen. Advies is om dit bij een gemiddeld geluidsniveau van 80 dB(A) eens in de vier jaar te doen. Onderwerpen Stigas

24 Trillingen en schokken
Ketenaanpak agrarisch 9 december 2004 De komst van Colland Stigas

25 Trillingen Lichaamstrillingen (Bijv. door het rijden op trekkers, grasmaaiers, etc.) Hand-armtrillingen (Bijv. motorkettingzagen, bosmaaiers, etc.) Maak duidelijk dat het bij de blootstelling aan trillingen gaat om een tweetal routes waarop de mens blootgesteld wordt aan trillingen Via de voeten en het zitvlak, de zogenaamde lichaamstrillingen Via de handen en de amen, de hand-trillingen. Stigas

26 Normen Actie-waarde Grens-waarde Lichaamstrillingen 0,5 m/s2 1,15 m/s2
Hand-armtrillingen 2,5 m/s2 5 m/s2 Tot 6 juli geldt een overgangstermijn voor de Land- en bosbouw Op zich zijn de normen niet zo interessant, waar het om gaat is dat de preventiemedewerker weet dat er nomen zijn sinds 6 juli 2005 voor trillingen. Het gaat overigens om een gemiddelde blootstelling per 8 uur en eventueel mag gemiddeld worden over 40 uur. Probleem in de groene sector is natuurlijk dat de werkzaamheden erg variërend zijn en het misschien prettig zou zijn als over een grotere periode gemiddeld zou kunnen worden. Zodra de actiewaarde overschreden wordt moeten maatregelen genomen worden om de blootstelling te verminderen. De grenswaarde mag niet overschreden worden. Belangrijker om te weten voor de preventiemedewerker is dat voor de Land- en bosbouw een overgangs situatie geldt tot Dit betekent: Dat men nu niet paniek hoeft te raken, maar machines die aangeschaft worden en die nog tot na 2014 in gebruik zullen zijn, aan de regels moeten voldoen. Houdt hierbij ook rekening met slijtage, etc. Dus nu nipt niet aan de regels boldoen, betekent waarschijnlijk straks niet meer aan de regels voldoen. Stigas

27 Ketenaanpak agrarisch
9 december 2004 De komst van Colland Stigas

28 Ketenaanpak agrarisch
9 december 2004 De komst van Colland Stigas

29 Ketenaanpak agrarisch Maatregelen
Trillingsarme motor Motorophanging Voorwielvering Cabinevering Luchtgeveerde stoel Bandenspanning Rijgedrag Egalisatie 9 december 2004 De komst van Colland Stigas

30 Ketenaanpak agrarisch
Mogelijkheden stoel Ketenaanpak agrarisch 9 december 2004 De komst van Colland Stigas

31 Gezondheidsschade door trillingen
Lichaamstrillingen lage rugklachten beschadiging van de wervelkolom Hand-armtrillingen vaat- en zenuwaandoeningen bot- gewrichts- en spieraandoeningen Stigas

32 Fysieke belasting Stigas

33 Vormen van fysieke belasting
Tillen Duwen Trekken Ongunstige werkhoudingen Repeterende bewegingen Langdurig in dezelfde houding werken In deze sheet worden verschillende vormen van fysieke belasting benoemd. Denk met deelnemers eens na bij welke werkzaamheden in hun sector fysieke belasting voorkomen Stigas

34 Knelpunt of geen knelpunt
Afhankelijk van de situatie Langdurig Veelvuldig Combinatie van slechte werkzaamheden De kans op klachten ten gevolge van fysieke belasting neemt snel toe naarmate werkzaamheden langer of frequenter gedaan moeten worden. Hoewel in veel sectoren de werkzaamheden afwisselend zijn, kan de belasting in sommige gevallen hetzelfde zijn. Stigas

35 Aandachtspunten bij tillen
< 23 kg mannen en 18 kg voor vrouwen Frequentie Houvast Verticale verplaatsing Horizontale verplaatsing Obstakels en oneffenheden Uit onderzoek is gebleken dat bij het tillen van gewichten meer dan 25 kg de kans op rugklachten 2 x zo groot is. In deze sheet worden punten genoemd die van invloed zijn op het tillen van een last en die het tillen dus lichter of zwaarder kunnen maken. Neem de punten één voor één door. Hier kan de NIOSH-methode worden genoemd als hulpmiddel om te bepalen of iets acceptabel is of niet Stigas

36 Stigas

37 Stigas

38 Trekken en duwen Plaatje uit cursus Gezond bewegen over duwen en trekken. Voor de deelnemers die meer over fysieke belasting willen weten is dit een leuke cursus om eens te organiseren op een bedrijf. Voor een preventiemedewerker is het natuurlijk leuk om te weten dat je het duw en trekgewicht gemakkelijk kunt met een personenweegschaal of een unster. Stigas

39 Werkhoudingen Stigas

40 Factoren die de kans op klachten vergroten
Langdurig in één houding staan of zitten Continue herhaling van de beweging Kou en tocht Trillingen op de rug Overgewicht Spanningen (stress) op spieren In deze sheet worden factoren genoemd die de kans op klachten vergroten. Neem de factoren door en noem voorbeelden waarbij dit optreedt. Onderwerpen Stigas

41 (Machine)veiligheid Stigas

42 WAT IS VEILIGHEID ? Het bewust nemen van aanvaardbare risico’s.
Voorbeeld ? Definitie van veiligheid Wat vind jezelf nog aanvaardbaar? Met 16 jaar je opgevoerde brommer, vol gas door een bocht. Aanvaardbaar risico?? Toen wel, nu niet meer. ??? Door oranje licht rijden. Iedereen denkt dan wel eens “zou het nog kunnen?” Is het nog veilig? Verder in de cursus gaan we nog enkele voorbeelden zien. Vraag naar andere voorbeelden. Stigas

43 Herkenbaar? Gebeurt bij jullie thuis niet? Onveilig, dit zijn grote risico’s. Daar gaan we zo meteen iets van laten zien. Stigas

44 Is dit nog veilig? Dampen en gassen, explosie brand enz.
Ook herkenbaar????????? Kijk eens naar de electra kast Wat staat er allemaal? Orde netheid Stigas

45 Veiligheid (intern)Verkeer, transport.
Uitglijden, vallen, struikelen of bekneld raken. Werken aan een draaiende machine tijdens een storing/reparatie. Vallen van hoogte; ladder gebruik, randbeveiliging zolders, hoogwerkers, etc. Enkele voorbeelden van andere veiligheidsrisico’s die letsel tot gevolg kunnen hebben Heftrucks en rond lopend personeel (heftruck certificaten, rij en looppaden, keuren van de heftruck, geen oneigenlijk gebruik (personen op de lepels omhoog heffen). I.v.m hygiëne gladde vloeren zijn een gevaar voor uitglijden, kijken waar de vloer stroever gemaakt kan worden en als dit niet lukt als laatste stap gebruik maken van schoenen met een antislipprofiel. Ongelijk terrein. Door weersafhankelijk werken en onder tijdsdruk werken worden bij storingen machines veelal niet stilgezet. Nog steeds jaarlijks ongevallen door aftakassen Ondeugdelijke ladders, deze horen ook opgenomen te worden in het periodieke onderhoud. Voor het werken met een hoogwerker dient de werknemer geïnstrueerd te zijn. Stigas

46 Risico=Kans x effect Voorbeelden ? Risicobeoordeling
Wat is een risico? Ga op een flap-over de getallen van R=K x E invullen. Laat de groep een getal aangeven tussen de 1 en 10. En vul dat dan in. Neem als voorbeeld Het werken met een kettingzaag. Kans: in been zagen = 6 Effect= 10 Risico= 60 Stigas

47 Wat is hier het risico. Zie je hier als preventie medewerker een taak? Beschikt deze medewerker over goedgekeurd/onderhouden gereedschap; Is hij voldoende geïnstrueerd; Toezicht? Mogelijk: accuboormachine Stigas

48 Wat zie je hier? Gelaatscherm niet gebruikt waarvoor het bedoeld is. Het werken op nogal hoge positie van de zaag. Hierna nog een paar leuke , gewoon ter lering en vermaak. Stigas

49 Rolsteiger ??? Wie zou dit zo durven te doen? Wel iets anders dan we gewend zijn maar om even aan te geven hoe je zelf risico‘s kunt maken. Oplossing : Hoogwerker Stigas

50 En we komen nogal wat dingen tegen waar u wat aan kunt doen.
Stigas

51 Arbeidsmiddelen Alle hulpmiddelen die bij het werk worden gebruikt, variërend van eenvoudig gereedschap en elektrisch handgereedschap tot machines en onderdelen van procesinstallaties. Leg uit wat onder een arbeidsmiddel wordt verstaan. Ja, ook die schup van jou is een arbeidsmiddel. Stigas

52 Arbeidsmiddelen 2 Bestaat uit een deugdelijk materiaal en is van een deugdelijke constructie. Bewegende delen zijn afgeschermd. Geen gevaar van verschuiven, omvallen, kantelen, oververhitting, brand, ontploffing en (in)directe aanraking met elektriciteit. Waar moeten arbeidsmiddelen o.a. aan voldoen. Als je dit leest, zie je dan de arbeidsmiddelen thuis voor je? En zijn die allemaal in goede staat? Docent: Wellicht kun je een link leggen naar verantwoordelijkheden bij ondeugdelijke arbeidsmiddelen bij een ongeval. Bijvoorbeeld het omzeilen van veiligheden door plakbandjes, elastiekjes enz. Stigas

53 Afschermen van bewegende delen
Branchegericht voorbeeld van een ontbrekende afscherming van bewegende delen. Spreekt voor zich. Wie heeft in zijn omgeving gehoord van een ongeval met aftakassen? (Bijna iedereen wel) Stigas

54 Arbeidsmiddelen Voor bepaalde arbeidsmiddelen zijn inspectie en onderhoud geregeld in wetgeving en richtlijnen: Hijsgereedschap*, Hijskranen*, Liften* Drukvaten* Elektrisch handgereedschap** Ladders en trappen** Motorvoertuigen (b.v. APK)* * =Moet uitgevoerd worden door een erkend deskundige **=Mag uitgevoerd worden door iedereen met voldoende deskundigheid (dus ook intern) (Dit lijstje is niet volledig, wel de meest voorkomende. Vaak wordt ook ** uitbesteed omdat dit eenvoudiger en goedkoper is. Voor b.v. hijsgereedschap en elektrisch handgereedschap is het erg belangrijk om een goede inventaris te hebben omdat je anders nooit weet of je alles gehad hebt, zeker als de inspectie/onderhoud door een buitenfirma uitgevoerd wordt. Sptuitapparatuur wordt gekeurd i.v.m. milieu, niet voor arbo. Stigas

55 Normen en regelgeving Arbowet: Werkgever moet ervoor zorgen dat werknemers doeltreffende voorlichting ontvangen over de arbeidsomstandigheden. Afgestemd op capaciteit, kennis en ervaring van de individuele medewerker, maar ook op zijn taal! Kan een taak zijn van de preventie medewerker. Stigas

56 Machineveiligheid Richtlijn arbeidsmiddelen 89/655/EEG Minimum voorschriften inzake veiligheid en gezondheid bij het gebruik door werknemers van arbeidsmiddelen op de arbeidsplaats. De minimumeisen van deze richtlijn zijn opgenomen in Hoofdstuk 7 van het Arbeidsomstandighedenbesluit Op de werkvloer moeten de machines (arbeidsmiddelen) voldoen aan de Richtlijn arbeidsmiddelen. Het systeem voor inspectie en onderhoud moet transparant en gedocumenteerd zijn. Risico-analyse aan oude machines (<1995) kan de werkgever vaak laten uitvoeren door de leverancier of de firma aan wie het onderhoud is uitbesteed. Zij moeten de analyse en aanbevelingen wel documenteren. Niet uitvoeren van de aanbevelingen legt natuurlijk een groot aansprakelijkheidsrisico op de werkgever. Wat onder machines verstaan wordt volgt op de volgende sheet. Stigas

57 Machine Het geheel aan constructieonderdelen waarvan tenminste één onderdeel beweegbaar is en deze beweging voortkomt uit een energiebron anders dan de mens. Stigas

58 Machines die voorzien zijn van een CE-markering
Fabrikanten van machines hebben te maken met de productierichtlijnen, die bepalen dat fabrikanten moeten kunnen aantonen dat de door hen in de handel gebrachte machines en apparaten aan essentiële eisen betreffende veiligheid en gezondheid moeten voldoen. Nieuwe machines die zelfstandig kunnen functioneren, dienen sinds 1 januari 1995 te voldoen aan de Machinerichtlijn en ten bewijze hiervan te zijn voorzien van een CE-markering. Essentiele eisen = fundamentele veiligheids- en gezondheidseisen zoals opgesomd in de machine richtlijn. Ook nieuwe machines/apparaten die voor eigen gebruik zijn vervaardigd worden bij in gebruikneming beschouwd als in de handel gebracht. Deze moeten ook worden voorzien van de CE-markering en alle daarbij horende documenten. Je kan er in principe vanuit gaan dat de CE machine veilig is echter moet je toch nog een risico beoordeling doen daar bijvoorbeeld de plaats waar de machine komt te staan een risico met zich meebrengt of tijdens de montage plaatsing er iets is fout gegaan. Stigas

59 CE-markering (type plaatje)
Naam Fabrikant Adres Machine model / type (serienummer) Bouwjaar Zo hoort het type plaatje er uit te zien. Allemaal wel eens gezien toch? Stigas

60 Aanpassing of wijziging
Bij wijzigingen aan een machine vervalt CE markering. Hierna Toetsen volgens richtlijn arbeidsmiddelen. Wijzigingen aan een veilig apparaat kunnen nieuwe risico’s introduceren. Bij wijzigingen vervalt CE Zoja dan: Arbobesluit hoofdstuk 7 Stigas