Nederlandse literatuur vóór 1900

Presentatie over: "Nederlandse literatuur vóór 1900"— Transcript van de presentatie:

1 Nederlandse literatuur vóór 1900

2 Nederlandse literatuur vóór 1900
Over deze powerpointpresentatie 3 delen: Informatie over het examen : ! Een kort overzicht van de colleges : ! Een paar voorbeelden (foto’s, filmpjes, etc.) NB: niet alles wordt dus in dit gedeelte behandeld.

3 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen

4 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Schriftelijk examen

5 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst (op de helft van de punten) College (op de andere helft)

6 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst Welke boeken? Reinaert de vos OF Karel en Elegast (uitgave “In Context”) P.C. Hooft, Warenar Multatuli, Max Havelaar (In het Tsjechisch + Nederlandse fragmenten)

7 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst Wat? Tekst én context Geen details Vraagjes! College! Termen

8 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst Wat? De tekst kunnen situeren (context) Ook in staat zijn om een (Nederlands) fragment te situeren in het geheel van de tekst Opm.: kan ook een fragment zijn dat we niet in de les hebben behandeld (ook bij Max Havelaar)

9 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst Examenvragen Een fragment uit één van de teksten Dit fragment kunnen situeren Auteur? Waar & wanneer tot stand gekomen? Bij het fragment ook enkele vragen Cf. vraagjes, termen, behandelde stof in de colleges

10 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst Opmerking Je hoeft niet elk woord te begrijpen Wel het geheel van de tekst/ het fragment (en dus ook woorden die belangrijk zijn om het geheel te begrijpen…)

11 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst VOORBEELD

12 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst VOORBEELD Proloog Warenar (r.1-74) Situeer het tekstfragment Wie is de auteur? Wanneer & waar kwam het verhaal tot stand? Situeer het fragment in het geheel van het verhaal (zeg daarbij iets over plot, personages)

13 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst VOORBEELD Proloog Warenar (r.1-74) 2. Bijkomende vraagjes, bijv.: ‘Translatio, imitatio, aemulatio’. Leg uit met Warenar als voorbeeld. Je kan ook regels citeren uit het fragment. [bijv. r. 66 en verder]

14 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst VOORBEELD Proloog Warenar (r.1-74) 2. Bijkomende vraagjes, bijv.: Waar zijn de personages ‘Mildheid’ en ‘Gierigheid’ voorbeelden van?

15 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
Leeslijst VOORBEELD Proloog Warenar (r.1-74) 2. Bijkomende vraagjes, bijv.: ‘daarom is WARE-NAR een goede naam voor hem’, staat te lezen in regel 30. Wat betekent de naam? Leg uit waarom dit een geschikte naam is voor het hoofdpersonage.

16 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Materiaal: Hand-outs College (notities) !!! Extra leesopdrachten (literatuurgeschiedenis.nl, entoen.nl, etc) Opm.: je hoeft niet te kennen wat we niet in het college besproken hebben, zoals Vander mollenfeeste

17 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Wat? De belangrijkste namen van schrijvers en teksten (gedichten, boeken,…) de namen die vaak vielen in de colleges de namen waar de nadruk op werd gelegd De namen van auteurs/werken van wie/waarvan we een fragment hebben bekeken en besproken

18 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Wat? De belangrijkste namen van schrijvers en teksten (gedichten, boeken,…) Bijv.: het Egidiuslied, Jacob van Maerlant

19 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Wat? De belangrijkste termen

20 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Wat? De belangrijkste termen Bijv.: hoofse ridderroman, geuzenlied,…

21 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Wat? De fragmenten /gedichten/liederen die we in de colleges besproken hebben Vgl. leeslijst Je hoeft niet alle woorden in het fragment te begrijpen, maar wel het geheel Kunnen situeren (auteur, etc) Bijkomende vraagjes

22 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Wat? De fragmenten /gedichten/liederen die we in de colleges besproken hebben Bijv.: “O kerstnacht, schitterender dan de dagen”

23 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Examenvragen Minstens één algemene vraag Uitleggen termen/korte citaten/namen Fragment situeren + vraagjes

24 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Examenvragen Minstens één algemene vraag Bijvoorbeeld: Wat zijn geuzenliederen? Vertel iets over de context waarin deze liederen ontstonden en over de thematiek van deze liederen. Bonusvraag: geef één voorbeeld van een geuzenlied.

25 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Examenvragen Uitleggen termen/korte citaten/namen Bijvoorbeeld: Rederijker “Slaet op den trommele van dirredomdeine” Lied van heer Halewijn

26 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College Examenvragen Fragment situeren + vraagjes Bijvoorbeeld: O kerstnacht, schitterender dan alle dagen.

27 Nederlandse literatuur vóór 1900 examen
College O kerstnacht, schitterender dan alle dagen. Wie is de auteur van dit tekstfragment? De auteur was een controversieel figuur. Waarom? Uit welk werk komt dit fragment? Situeer het fragment in het geheel van dit werk.

28 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht

29 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Inleiding Middelnederlands Het eerste Nederlandse zinnetje De eerste Nederlandse dichter

30 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Literatuur in de Middeleeuwen Liederen Ridderromans Religieuze literatuur Didactische literatuur

31 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Literatuur in de Middeleeuwen Karel en Elegast Reinaert de vos

32 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De rederijkers Inleiding (algemeen; refrein) De literaire receptie van rederijkersgedichten: NIET Anthonis de Roovere Elckerlijc Mariken van Nieumeghen

33 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 16de eeuw Context Renaissance; humanisme Erasmus Geuzenliederen

34 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 17de eeuw: de “gouden” eeuw Context VOC Reisliteratuur De Statenbijbel Jacob Cats

35 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 17de eeuw: de “gouden” eeuw Bredero Hooft Vondel Huygens

36 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 17de eeuw: de “gouden” eeuw Hooft, Warenar

37 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 18de eeuw: de pruikentijd Context: Verlichting, rationalisme Sentimentalisme

38 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 19de eeuw Context Taalflaminganten De romantiek De tachtigers Het naturalisme

39 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 19de eeuw Multatuli, Max Havelaar

40 Nederlandse literatuur vóór 1900

41 Nederlandse literatuur vóór 1900
De (cultuur)historische context Taalkunde Moderne literatuur Het culturele erfgoed

42 Nederlandse literatuur vóór 1900
De (cultuur)historische context Taalkunde Moderne literatuur Het culturele erfgoed Bijv.: Reinaert de vos

43 Nederlandse literatuur vóór 1900
Het culturele erfgoed

44

45

46 Reinaert de vos Monument in het Nederlandse Hulst

47

48

49

50

51 Reinaert de vos Jan Frans Willems 

52 Reinaert de vos Jan Frans Willems 

53 Reinaert de vos

54 Nederlandse literatuur vóór 1900
Context

55 Reinaert de vos

56 Reinaert de vos cf. Hoofdstuk 10: “Voor elk wat wils”
cf. Hoofdstuk 10: “Voor elk wat wils” “In de loop van de tijd hebben velen geprobeerd Reinaert voor hun karretje te spannen. Voor de ene was hij het symbool van het kwade en verderfelijke, een ander beschouwde hem als geslaagde revolutionair ten opzichte van de gevestigde orde, voor een derde stond hij voor de overwinning van superieure intelligentie op domme kracht” (p.89).

57 Reinaert de vos cf. Hoofdstuk 10: “Voor elk wat wils”
cf. Hoofdstuk 10: “Voor elk wat wils” “Robert van Genechten schreef in 1941 een antisemitische versie, terwijl Louis Paul Boon in 1964 de strijd tussen Reinaert en Isengrijn in zijn boek Wapenbroeders verwerkte als scherpe satire tegen de rooms-katolieke kerk en de communistische partij. Met de listige vos kan je blijkbaar alle kanten op.” (p.89).

58 Reinaert de vos cf. Hoofdstuk 10: “Voor elk wat wils”
cf. Hoofdstuk 10: “Voor elk wat wils” Robert van Genechten (boek) Tijdens WOII: tekenfilm (in kleur!) De neushoorn Opm.: op het net gezet in naam van Stormfront (rechts-nationalistische, racistische website)

59 Nederlandse literatuur vóór 1900
Taalkunde

60 Reinaert de vos 

61 Reinaert de vos GENT - Eddy Levis, voorzitter van de Gentsche Sosseteit, heeft de verzen van het bekende middeleeuwse dierenepos 'Reinaert de Vos' hertaald in Gents dialect. Het oorspronkelijke verhaal zou immers 'in de streek van Gent van Gent geschreven zijn.’ 

62 Reinaert de vos “en hij kluut moar vuurt, het gruut venijn; zelfs al was al 't loaken hier in Gent, gemoakt van perkament, ze zouden er al zijn wanbedrijven nie op nere kunnen schrijven” 

63 Nederlandse literatuur vóór 1900
Moderne literatuur

64 Nederlandse literatuur vóór 1900
Wapenbroeders. Een getrouwe bewerking der aloude boeken over Reinaert en Isengrimus.

65 Nederlandse literatuur vóór 1900
Wapenbroeders. Een getrouwe bewerking der aloude boeken over Reinaert en Isengrimus. (1955) De Kapellekensbaan (1953)

66 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Inleiding Middelnederlands Het eerste Nederlandse zinnetje De eerste Nederlandse dichter

67 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Inleiding Middelnederlands Het eerste Nederlandse zinnetje => ? De eerste Nederlandse dichter => ?

68 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Inleiding Middelnederlands Het eerste Nederlandse zinnetje => ? De eerste Nederlandse dichter => ?

69 Nederlandse literatuur vóór 1900

70 Nederlandse literatuur vóór 1900
Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?

71 Nederlandse literatuur vóór 1900
Hendrik van Veldeke

72 Nederlandse literatuur vóór 1900
Sommige geleerden twijfelen eraan of “ons” eerste zinnetje Nederlands was Hendrik van Veldeke komt ook voor in de Duitse literatuurgeschiedenis => “Nederlands” => “literatuur”

73 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Literatuur in de Middeleeuwen Liederen “Daer werd gehouden een banket / Het hoofd werd op de tafel gezet”

74 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Literatuur in de Middeleeuwen Liederen “Daer werd gehouden een banket / Het hoofd werd op de tafel gezet” “Heer Halewijn zong een liedekijn / Al die dat hoorde wou bi hem zijn”

75 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Literatuur in de Middeleeuwen Liederen “Daer werd gehouden een banket / Het hoofd werd op de tafel gezet” “Heer Halewijn zong een liedekijn / Al die dat hoorde wou bi hem zijn” Het lied van heer Halewijn

76

77 Luuk Gruwez Het gezwijg En het hoofd werd op de tafel gezet en samen met het hoofd het zwijgen van het hoofd. […] Er werd alsnog gehouden een banket, een wonderbaarlijk groot banket en het hoofd daar, dat blakend op de tafel stond, Dat daar nog protserig en praatziek stond, Begon eensklaps te braken in het rond.

78

79

80 Egidius waer bestu bleven

81 Egidius waer bestu bleven
Mi lanct na di gheselle mijn Du cours die doot du liets mi tleven

82 Het Egidiuslied (ca. 1400)

83

84 Het Gruuthusehandschrift
Lodewijk van Gruuthuse, heer van Brugge (ca ) die het handschrift in het midden van de vijftiende eeuw in bezit had

85 Den Haag, 15 februari - De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft een uniek middeleeuws handschrift ver-worven. Het Gruuthusehandschrift is een van de belangrijkste bronnen voor de Middelnederlandse letterkunde en voor de Nederlandse cultuur-geschiedenis van de middeleeuwen. Het is het laatste topstuk van de middeleeuwse cultuur dat tot op heden in particuliere handen was.

86 Gruuthuse, waar bestu bleven? Mi lanct na di, gheselle myn.
Het Gruuthuse-handschrift ( ) […] bevindt zich niet langer meer in Vlaanderen. Op 14 februari 2007 werd bekend dat de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag het manuscript heeft aangekocht. Daarvoor maakte het deel uit van de collectie van de familie van Caloen (Koolkerke - Brugge). Het wordt beschouwd als een van de belangrijkste handschriften met liederen en allegorische gedichten in het Middelnederlands.

87

88 Floris ende Blancefloer
Diederic van Assenede

89 Floris ende Blancefloer
Diederic van Assenede Het hoofse ridderverhaal van Floris ende Blancefloer, waarvan de eerste versie wellicht uit de 12de eeuw dateert, lijkt een beetje op Shakespeares Romeo en Julia […]. 'Zij konden bijeen niet komen', klinkt het klagend in dat laatste verhaal. De romance wordt in de drie gevallen onmogelijk gemaakt, niet omdat de geliefden op elkaar zijn uitgekeken maar omdat ze een verschillende afkomst hebben en worden tegengewerkt. Shakespeares wereldberoemde stel pleegt zelfmoord […]. Met Floris, zoon van een moorse koning, en Blancefloer, dochter van de blanke slavin van de koningin, liep het beter af. De liefde van de twee, die samen zijn opgegroeid, bleek zo sterk dat degenen die hun verbintenis ongenegen zijn, uiteindelijk bijdraaien.

90

91

92

93

94

95

96

97

98 Ouderen onder ons hebben vooral - vaak zonder het zelf te beseffen - Maerlants beeld voor ogen, zoals het door de Vlaamse Beweging werd gecreëerd. Wellicht kunnen sommigen het hartstochtelijke Maerlantlied nog zingen: ‘Waarom, waarom, waarom ik voor geen vreemden buig?/ Waarom ik met Van Maerlant juich!/Omdat ik Vlaming ben! (3 maal)’? Dit ‘Omdat ik Vlaming ben’ - door Maerlant al even neutraal bedoeld als zijn vaker weerkerende rijmpaar ‘walsch/valsch’ - heeft de Vlaams-romantische gemoederen heftig beroerd.

99 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
Literatuur in de Middeleeuwen Karel en Elegast Reinaert de vos

100 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De rederijkers Inleiding (algemeen; refrein) De literaire receptie van rederijkersgedichten: NIET Anthonis de Roovere Elckerlijc Mariken van Nieumeghen

101

102 De dood jaagt op Elckerlijc
De dood jaagt op Elckerlijc. Houtsnede uit een gedrukt boek uit 1500 waarin het toneelstuk is verschenen.

103

104

105 Mariken van Nieumeghen
Standbeeld in Nijmegen

106 Mariken van Nieumeghen
Standbeeld in Nijmegen

107 Mariken van Nieumeghen

108 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 16de eeuw Context Renaissance; humanisme Erasmus Geuzenliederen

109

110 Wilhelmus van Nassouwe
Ben ick van Duytschen bloet, Den Vaderlant getrouwe Blyf ick tot in den doot: Een Prince van Oraengien Ben ick vrij onverveert, Den Coninck van Hispaengien Heb ick altijt gheeert.

111

112 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 17de eeuw: de “gouden” eeuw Context VOC Reisliteratuur De Statenbijbel Jacob Cats

113

114 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 17de eeuw: de “gouden” eeuw Bredero Hooft Vondel Huygens

115 G.A. Bredero

116

117 P.C. Hooft

118

119 Joost van den Vondel

120

121 Constantijn Huygens

122

123 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 17de eeuw: de “gouden” eeuw Hooft, Warenar

124 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 18de eeuw: de pruikentijd Context: Verlichting, rationalisme Sentimentalisme

125

126 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 19de eeuw Context Taalflaminganten De romantiek De tachtigers Het naturalisme

127 Nederlandse literatuur vóór 1900
Hendrik Conscience

128 Nederlandse literatuur vóór 1900
Trailer De grootste Belg

129 Nederlandse literatuur vóór 1900
De Tachtigers

130 Nederlandse literatuur vóór 1900
“Het was nochtans mooi in de planning ingeschreven. In de week van één mei een nieuwe socialistische burgemeester voor Antwerpen. Een nieuwe lente, een nieuw geluid, en bovendien een mooie aanvang van de echte eindsprint naar verkiezingszondag 18 mei. Maar dat feest gaat niet door.”

131 Nederlandse literatuur vóór 1900
“Nieuwe lente, nieuw geluid van Radiohead

132

133 Nederlandse literatuur vóór 1900
“Dat, heren en dames van de jury, zijn de feiten. Dat heeft meneer Van Themsche gedaan als een god in het diepst van zijn gedachten. Onze “held, heeft een klein meisje van haar driewieler geblazen met zijn geweer.”

134 Nederlandse literatuur vóór 1900
“De partij trok daar de les uit dat ze voortaan geen ruzie meer zal maken, toch niet waar de mensen bij zijn. Maar dat is niet zo simpel in een partij met niets dan zelfverklaarde rebellen en vrijbuiters, die ook nog eens graag op tv komen demonstreren hoezeer ze in het diepst van hun gedachten God zijn.”

135

136 Nederlandse literatuur vóór 1900
“In de tweede licentie vergelijkende cultuurweten-schappen toonde ik aan de studenten dat het zwart als modekleur het gevolg was van die golfbeweging. Helemaal achteraan sprong een studente geagiteerd recht. Professor, ik en niemand anders heb vanmorgen beslist om zwart te dragen, zei ze. Juffrouw, u hebt absoluut gelijk, antwoordde ik. Maar kijk eens rondom u en vertel me hoe het komt dat jullie alle zestig deze morgen hebben beslist, als allerindividueelste expressie van jullie allerindividueelste emotie, om zwarte kledij aan te trekken.

137 Nederlandse literatuur vóór 1900
“Er kunnen altijd honderd redenen gevonden worden om neen te stemmen, naargelang ieders allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie. Zelfs in het zeer ,,Europese'' Frankrijk haalde het Verdrag van Maastricht het in 1992 maar met een schamele 51 procent.

138

139 Nederlandse literatuur vóór 1900 overzicht
De 19de eeuw Multatuli, Max Havelaar

140 Nederlandse literatuur vóór 1900

141 Nederlandse literatuur vóór 1900