Schulden afbouwen en menswaardig leven

Presentatie over: "Schulden afbouwen en menswaardig leven"— Transcript van de presentatie:

1 Schulden afbouwen en menswaardig leven
Bérénice Storms Vormingssessie collectieve schuldenregeling oktober-november 2012

2 Inhoud Referentiebudgetten voor maatschappelijke participatie:
Situering en verantwoording Maatschappelijke participatie Voorwaarden voor maatschappelijke participatie Referentiebudgetten voor maatschappelijke participatie Achterliggend theoretisch kader? Wat is minimaal nodig? Ontwikkeld door experts en burgers Voorbeeld referentiebudgetten De hoogte van de referentiebudgetten Referentiebudgetten en schuldhulpverlening Referentiebudgetten herordend naar bestedingscategorieën Referentiebudgetten en leefgelden Kunnen alle schuldenaars menswaardig leven én schulden afbetalen?

3 Situering en verantwoording: Hoeveel inkomen heeft een gezin minimaal nodig om volwaardig aan de samenleving te kunnen deelnemen? Behoeften aan referentiebudgetten voor het beoordelen van leefsituaties in functie van de menselijke waardigheid: OCMW’s Arbeidsrechtbanken Collectieve schuldenregeling Vredegerechten … Nood aan wetenschappelijke norm om uitspraken te doen over: Omvang van de armoede Doeltreffendheid minimuminkomensbescherming

4 Sociale participatie = Actief deelnemen en bijdragen aan de samenleving = Adequaat vervullen van sociale rollen verwachtingen verbonden aan sociale posities = erbij horen en bijdragen

5 Voorwaarden voor maatschappelijke participatie

6 Referentiebudgetten voor maatschappelijke participatie: achterliggend theoretisch kader
6

7 Referentiebudgetten: wat is minimaal nodig?
Hét (absolute) minimum bestaat niet! Noodzakelijk inkomen hangt af van noodzakelijke uitgaven Worden bepaald door individuele en maatschappelijke factoren Twee extremen: Een ondergrens: inkomen dat volstaat om volwaardig te participeren aan de maatschappij in vrij gunstige omstandigheden (voor gezonde, competente en goed geïnformeerde burgers) Een inkomensniveau dat volstaat om volwaardig te participeren voor bijna alle burgers

8 Referentiebudgetten ontwikkeld vanuit een nauwe samenwerking tussen experts en burgers
Rol van de experts: Universele behoeften vertalen naar concrete korven van goederen en diensten Zo veel als mogelijk vertrekken vanuit een normatief standpunt (≠ prescriptief!) ≠ reële budgetten = voorbeeldbudgetten, aanvaard door burgers en politici Tonen de weg naar een inclusieve samenleving Versterken van individuele competenties Toegang verschaffen tot grondrechten

9 Aanvaardbaarheid garanderen
Referentiebudgetten ontwikkeld vanuit een nauwe samenwerking door experts en burgers Rol van burgers: Ondersteunen van experts bij het vertalen van universele behoeften naar concrete korven van goederen en diensten Aanvaardbaarheid garanderen Maken de experts realistische veronderstellingen? Methode: Focus groups Beter dan(survey of diepte-) interviews omwille van interessante interactiemogelijkheden tussen deelnemers

10 Voorbeeld: referentiebudgetten voor niet werkenden, die huren in de private sector en in goede gezondheid verkeren (prijzen voor juni 2008*) * voor jan 2012

11 GEZONDE VOEDING Criteria:
Gezonde, evenwichtige en gevarieerde voeding (Hoge gezondheidsraad, Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) voorkeur /middenweg: 5/2 Voorkeursproducten: goedkoopste middenwegproducten: zoveel mogelijk variatie, verantwoordbaar binnen een minimumbudget Aanvaardbaar (focusgroups) Inclusief eet-en bereidingsbenodigdheden

12 gezonde voeding

13 Gezonde voeding

14 Geschikte kleding Criteria:
Bescherming bieden tegen alle weersomstandigheden‏ Casual kleding, multifunctioneel Identiteit verschaffen Nieuwe kleding Ondergoed: Hoge kwaliteitseisen aan schoenen en regenkleding Lage, maar geen bodemprijzen Levensduur: kinderen (1 jaar), volwasssenen (2 jaar) Zeeman, Wibra, C&A, JBC, Brantano Inclusief: materiaal voor opbergen en onderhouden van kleding

15 Geschikte kleding

16 Geschikte kleding

17 Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg
Achterliggende principes persoonlijke verzorging: Handhaven gezondheid en bestrijden van infecties Zelfrespect ( sociale exclusie) Persoonlijke verzorging Handhygiëne Mondhygiëne Algemene hygiëne Cosmetica Voorbehoedsmiddelen

18 Persoonlijke verzorging en adequate gezondheidszorg
Achterliggende principes gezondheidszorg: Budgetten voor “gezonde” personen Gebruik van medische zorgen wordt bepaald door: Behoefte Neiging tot gebruik Mogelijkheid tot gebruik  Geen harde criteria: externe validering (Domus Medica) Gezondheidszorg: Arts, geneesmiddelen (infectieziekten, traumata, psycho-sociaal welzijn, preventie) Ziekenfondsbijdrage Hospitalisatieverzekering Zorgverzekering reële medische kosten!

19

20

21 Adequate huisvesting Adequate huisvesting
Criteria (geoperationaliseerd m.b.v data van de Woonsurvey 2005 door K. Heylen (HIVA)) : Kwaliteitsvolle woning: Veiligheid en bescherming bieden Interne en externe bouwfysische kwaliteit Sanitair moet dagelijkse hygiëne toelaten Comfortniveau: badkamer (bad of douche), toilet Voldoende ruim Aantal slaapkamers: één voor ouders, één per twee kinderen van hetzelfde geslacht Woonomgeving Aanwezigheid van voorzieningen Woonzekerheid Een betaalbare prijs

22 Adequate huisvesting Adequate huisvesting
Huisvestingskosten: illustratief Mediane huurprijs van kwaliteitsvolle woningen in Vlaanderen Private huisvestingsmarkt (sociale huisvestingsmarkt) Mediane verbruikerskosten in kwaliteitsvolle woningen Overige huisvestingskosten Onderhoud (poetsen, verven, behangen,…) Herstel Hulpverlening: vertrekken van reële huisvestingskosten!

23

24

25 Veiligheid:veilig wonen
Basisbankdienst Brandverzekering Familiale verzekering Preventie brandveiligheid

26

27 Rust en ontspanning Uitgangspunten: Rust en ontspanning: Gezondheid
Recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (art. 23 Belgische grondwet) Participatiedecreet Steunpunt vakantieparticipatie Rust en ontspanning: Bed en beddengoed Binnenlandse vakantie Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Tv, dvd, radio-cd

28

29

30

31 Veilige kindertijd Criteria : Concreet gemaakt o.b.v.
Opgroeien in liefde en veiligheid Nieuwe ervaringen opdoen Lof, erkenning en positieve feedback Graduele uitbreiding verantwoordelijkheden Concreet gemaakt o.b.v. Internationaal verdrag inzake de Rechten van het Kind Vlaams Jeugdbeleidsplan Deskundigen jeugdbeleid en –zorg (Delphi)

32 Veilige kindertijd Concrete uitgaven: Gezinsuitstap GSM tieners
Verjaardagsfeestje voor klasgenootjes Bibliotheekabonnement Deelname aan georganiseerde (verenigingsleven) en niet- georganiseerde vrijetijdsaanbod Speelgoed Cultuurparticipatie Directe onderwijskosten Uit eten/afhaalmaaltijd Zakgeld

33

34

35 Onderhouden van relaties
Mensen zijn sociale wezens: Fundamentele behoefte aan verbondenheid: identiteitsontwikkeling Wederkerige afhankelijkheid Onderhouden van relaties Vrienden- en familiebezoek GSM, computer, internetaansluiting en fototoestel Feesten Uit eten, afhaalmaaltijd Huisdieren Gezelligheid thuis Burgerverplichtingen

36

37

38 Mobiliteit Uitgangspunten: Mobiliteit:
Mobiliteit noodzakelijk om verschillende maatschappelijke rollen adequaat te kunnen vervullen Decreet basismobiliteit: 90% woonzones een gegarandeerd aanbod openbaar vervoer Mobiliteit: Fiets Busabonnement Rail Pass

39

40 De hoogte van de referentiebudgetten 1/2012

41 De hoogte van de referentiebudgetten 1/2012
Referentiebudgetten 2012 Niet werkend werkend Referentie-budget, niet werkend, huurder prive sector Referentie-budget, niet werkend, huurder sociale sector Referentie-budget, werkend, huurder prive sector Referentie-budget, werkend, huurder sociale sector Alleenstaande vrouw 1035 804 1073 841 Alleenstaande man 1039 808 1074 843 vrouw+kind (j, 2 jaar) 1370 1097 1535 1262 vrouw+kind (m,4jaar) 1396 1123 1566 1293 vrouw+kind (j, 8 jaar) 1506 1232 1678 1404 vrouw+kind (m,15 jaar) 1649 1376 1687 1414 vrouw + kinderen (2, 4 jaar) 1548 1258 1787 1496 vrouw + kinderen (4, 8 jaar) 1685 1394 1922 1631 vrouw + kinderen (8, 15 jaar) 1997 1646 2167 1816 koppel 1388 1216 1459 1288 koppel + kind (j, 2 jaar) 1658 1385 1730 1457 koppel + kind (m,4jaar) 1693 1420 1765 1492 koppel + kind (j, 8 jaar) 1793 1520 1866 1592 koppel + kind (m,15 jaar) 1940 1667 2012 1739 koppel + kinderen (2, 4 jaar) 1838 1547 1910 1619 koppel + kinderen (4, 8 jaar) 1965 1674 2038 1747 koppel + kinderen (8, 15 jaar) 2283 1932 2356 2005 alleenstaande oudere, niet zorgbehoevend 1016 782 bejaard koppel, niet zorgbehoevend 1395 1221 alleenstaande oudere, zorgbehoevend 1160 933 bejaard koppel, zorgbehoevend 1672 1509

42 Referentiebudgetten en schuldhulpverlening

43 Noodzakelijk inkomen en uitgekeerd leefgeld in het kader van schuldbemiddeling
Noodzakelijk inkomen na betaling vaste kosten(referentiebudgetten, 2012) all vrouw all man all+ ki 2 all+ ki 8 all+ ki 15 all+ ki 2,4 all+ ki 8,15 kop kop+ki 2 kop+ki 8 kop+ ki 15 kop+ 2,4 kop+ 8,15 TOTAAL Leefgeld 319 322 463 599 738 628 1010 581 722 861 1004 892 1275 TOTAAL Spaargeld vervanging consumptiegoederen 68 78 79 82 87 91 81 94 89 93 100 TOTAAL NOODZAKELIJK INKOMEN 386 390 542 677 820 715 1102 662 815 950 1097 992 1375 Cumulatief % dossiers naar toegekend maandelijks leefgeld (VCS, 2009) 0-100 0-200 0-300 0-400 0-500 0-750 0-1000 Alleenstaand 10 19 50 79 93 99 100 Eenoudergezin 4 6 37 64 89 Koppel 3 14 27 58 90 96 Koppel met kinderen 7 13 33 52 70 87

44 Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, 2012
Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

45 Belgische referentiebudgetten en minimum-inkomens, 2012
Belgische referentiebudgetten en minimum-inkomens, Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

46 Belgische referentiebudgetten en minimum-inkomens, 2012
Belgische referentiebudgetten en minimum-inkomens, Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

47 Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, 2012
Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden?

48 Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, 2012
Belgische referentiebudgetten en minimuminkomens, Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden? Belgische minimuminkomens zijn onvoldoende adequaat zijn om alle burgers een menswaardig inkomen te garanderen. Vooral de hoge huisvestingskosten zorgen ervoor dat heel wat minimuminkomens, zowel uit sociale zekerheid als uit arbeid, niet volstaan om alle noodzakelijke uitgaven te kunnen bekostigen. De situatie is gunstiger voor gezinnen met beperkte huisvestingskosten. Evenwel volstaan voor heel wat gezinstypes de laagste inkomens (leefloon en minimum werkloosheidsuitkeringen) ook niet wanneer ze zich in deze relatief gunstige woonsituatie bevinden. Meer in het bijzonder zijn de tekorten aanzienlijk voor gezinnen met kinderen en nemen deze toe met de leeftijd van de kinderen en met het aantal kinderen in het gezin.

49 36,9% ≠ kredietschulden, maar medische, huur- en fiscale schulden,…
Kunnen alle gezinnnen schulden afbetalen en een menswaardig leven leiden? 36,9% ≠ kredietschulden, maar medische, huur- en fiscale schulden,… BRON: NBB, Centrale voor kredieten aan particulieren (2012) Statistieken

50 REMI, berekent referentiebudgetten voor een menswaardig inkomen op maat
Online webapplicatie referentie-budgetten op maat van iedere cliëntsituatie Output: een haalbaar budget-overzicht van noodzakelijke: vaste kosten leefkosten reserveringsuitgaven Verschaft inzicht in welke inspanningen door de cliënt en het OCMW kunnen geleverd worden met het oog op het garanderen van een menswaardig inkomen

51 Hartelijk dank voor uw aandacht!