Een uurtje auteursrecht

Presentatie over: "Een uurtje auteursrecht"— Transcript van de presentatie:

1 Een uurtje auteursrecht
Raymond Snijders Verdiepingsdag Biomedische Informatiespecialisten (BMI) Een uurtje auteursrecht Over mogelijkheden, onmogelijkheden en misverstanden in het auteursrecht

2 Even voorstellen Bijna 25 jaar in een onderwijsbibliotheek.
Digitale content: voorzitter SHB werkgroep Licenties Co-voorzitter Netwerk Auteursrechten Informatiepunten-hbo Werkt met – en schrijft over – o.a. auteursrecht en open access Even voorstellen

3 De basis van de Auteurswet
Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld. De basis van de Auteurswet (Artikel 1 Auteurswet)

4 Openbaar maken is het verspreiden, delen, uploaden, vertonen, voordragen, verhuren, uitlenen of uitzenden van een werk. Het dient voor een (breed) publiek te zijn dus je kunt niet iets openbaar maken in je huiskamer of in een leslokaal. Openbaar maken

5 Openbaar maken van een werk – o. a
Openbaar maken van een werk – o.a. iets op intra-/internet zetten – is dus het exclusieve recht van de rechthebbende. Ben je niet de rechthebbende? Dan heb je dus toestemming nodig om het te mogen gebruiken (zelf te openbaren).

6 Uitgangspunt: ALLES wat je op internet, in databanken, of waar dan ook aantreft wordt beschermd door het auteursrecht. Rechtenvrij materiaal of ‘materiaal zonder copyright’ is een broodje aap verhaal.

7 “Als iets op internet staat is het gratis te gebruiken en zitten er geen rechten op. Als het Open Access is, dan zit ik helemaal al goed” (het draait allemaal om toestemming)

8 Voorwaarden en licenties
De rechthebbende (auteur, uitgever, leverancier) kan VOORAF toestemming geven onder voorwaarden. En daarmee restricties meegeven m.b.t. gebruik Licenties leggen de afspraken en voorwaarden vast en verlenen een gebruiksrecht. Voorwaarden en licenties

9 Beperkingen op het auteursercht
De Auteurswet kent een groot aantal beperkingen op het auteursrecht uit artikel 1. Ze regelen wat mogelijk is zonder dat er toestemming nodig is van een rechthebbende Beperkingen op het auteursercht “In de beperking toont zich eerst de meester, en alleen de wet kan ons vrijheid geven.” (Johann Wolfgang von Goethe, Duits schrijver en dichter )

10 Uitgezonderd Geen auteursrecht op publicaties van openbare macht
Wetten, Kamerstukken en rechterlijke uitspraken zijn vrij van auteursrecht. (maar commentaar dan weer niet) Uitgezonderd

11 Uitgezonderd Vertoningsbeperking
Een beschermd werk mag worden vertoond in het kader van niet- commerciëel onderwijs in het leslokaal Uitgezonderd

12 Uitgezonderd Thuiskopie (16b en 16c)
“Reprografisch” verveelvoudigen mag als het dient tot eigen oefening, studie of gebruik. Het mag zelfs door een ander voor je gedaan worden. (echter, geen complete boeken) Uitgezonderd Het is de reden dat er kopieerapparaten in een bibliotheek mogen staan bijvoorbeeld.

13 Een externe komt binnen wandelen en vraagt om een artikel
Een externe komt binnen wandelen en vraagt om een artikel. Kan je dat artikel zomaar aan hem geven? Vraag

14 Ik heb een artikel opgevraagd voor een klant uit mijn organisatie via IBL. Een andere klant wil het artikel ook graag lezen. Mag ik hem ook een kopie van datzelfde artikel toesturen? Vraag

15 Uitgezonderd Leenrecht (artikel 15c)
Geen inbreuk op het auteursrecht als een bibliotheek een beschermd werk uitleent; Er moet wel een vergoeding betaald worden aan de rechthebbende; Onderwijsbibliotheken, KB en blindenbibliotheek zijn de uitzondering binnen de uitzondering; Geldt echter alleen voor fysieke dragers. Uitgezonderd In 1995 werd de Richtlijn verhuurrecht en uitleenrecht geïmplementeerd en belandde de eerste bibliotheekexceptie in de Auteurswet: het leenrechtregime (artikelen 12(1)(3), 12(3) en 15c Aw). Leenrecht (artikel 15c)

16 Als een werk onderdeel uitmaakt van een collectie [van een bibliotheek] dan mag dit op ‘terminals’ in de ruimtes beschikbaar gesteld worden aan het publiek voor onderzoek of eigen studie; Ulmer vs. Technische Universität Darmstadt; EU HofvJ: Een uitgever kan niet verbieden dat een bibliotheek een boek (digitaliseert en) on site aanbiedt via een besloten netwerk. Met een paar extra mits en maaren: geen printen of opslaan op USB-stick Uitgezonderd In 2004 kwamen daar twee uitzonderingen bij: artikel 15h Aw (toegang via besloten netwerk) en artikel 16n Aw (preserveringskopieën), die voortvloeiden uit de Auteursrechtrichtlijn. Toegang via besloten netwerk (artikel 15h)

17 “ Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd de verveelvoudiging of openbaarmaking van gedeelten ervan uitsluitend ter toelichting bij het onderwijs, voor zover dit door het beoogde, niet- commerciële doel wordt gerechtvaardigd” Uitgezonderd Onderwijsexceptie (artikel 16)

18 Operationeel gemaakt middels een afkoopregeling met Stichting UvO voor het hoger onderwijs. Hierin zijn afspraken gemaakt over overnames waarvoor betaald is in de regeling. Exceptioneel

19 Een klant uit mijn organisatie wil een bundel maken van artikelen over een onderwerp om als lesmateriaal te gebruiken voor een externe lezing. Mag dat? Vraag

20 De maker van een kort werk van wetenschap waarvoor het onderzoek geheel of gedeeltelijk met Nederlandse publieke middelen is bekostigd, heeft het recht om dat werk na verloop van een redelijke termijn na de eerste openbaarmaking ervan, om niet beschikbaar te stellen voor het publiek, mits de bron van de eerste openbaarmaking daarbij op duidelijke wijze wordt vermeld. Persoonlijkheids- of morele rechten. Deze kunnen beperkt – of niet - overgedragen worden Een bijzonder recht In 1995 werd de Richtlijn verhuurrecht en uitleenrecht geïmplementeerd en belandde de eerste bibliotheekexceptie in de Auteurswet: het leenrechtregime (artikelen 12(1)(3), 12(3) en 15c Aw). Open access bepaling (artikel 25fa)

21 Hoe zit het met preprint versies van artikelen?
Vraag

22 Een klant uit mijn organisatie publiceert een artikel
Een klant uit mijn organisatie publiceert een artikel. Kan ik dit artikel full-tekst op het intranet of op de website zetten? Vraag

23 Ik wil iets hergebruiken. Mag dat?
De basis is toestemming Is er een uitzondering in de Auteurswet voor het specifieke geval? Valt het onder een licentie of andere vorm van vooraf gegeven toestemming? Zo niet, dan mag het dus niet en moet je alsnog toestemming vragen aan de rechthebbende(n) Ik wil iets hergebruiken. Mag dat?

24 Hoe zit het met het gebruik van beeldmateriaal
Hoe zit het met het gebruik van beeldmateriaal? Bijvoorbeeld een huisarts komt binnen en zoekt afbeeldingen van een bepaald ziektebeeld die hij op televisie wil laten zien. Mag je afbeeldingen uit boeken of databanken meegeven? Vraag

25 En er komt nieuwe wetgeving aan
Nieuwe EU auteursrechtrichtlijn is 15 april 2019 goedgekeurd en bevat diverse nieuwe en aangepaste regels. Uiterlijk april 2021 in de NL Auteurswet Uploadfilter & linktax maar ook een TDM uitzondering en meer mogelijkheden voor digitalisering van cultureel erfgoed En er komt nieuwe wetgeving aan Maar de basisprincipes zijn gelijk! De maker staat centraal en daarmee ook de vereiste toestemming als je iets gebruikt.

26 Hoe zit het met het harvesten van grote aantallen artikelen tegelijk (en wat zijn grote aantallen)?
Vraag

27 Bedankt voor de aandacht.
Raymond Snijders Windesheim