Mantelzorgers en vrijwilligers in beeld

Presentatie over: "Mantelzorgers en vrijwilligers in beeld"— Transcript van de presentatie:

1 Mantelzorgers en vrijwilligers in beeld

2 Leerdoelen Je benoemt de ontwikkelingen in de sectoren zorg en welzijn. Je benoemt de verschillende manieren waarop mensen mantelzorg geven en hun motieven om mantelzorger te worden. Je benoemt de verschillende soorten vrijwilligerswerk en de motieven om vrijwilliger te worden. Je benoemt wat belangrijk is in het contact en de samenwerking met mantelzorgers en vrijwilligers. In deze powerpointpresentatie werken studenten aan deze leerdoelen.

3 Mantelzorgers en vrijwilligers in beeld
De kanteling Veranderingen in jouw rol Wat is mantelzorg? De rollen van de mantelzorger Wat is vrijwilligerswerk? Samenwerken met vrijwilligers Deze onderwerpen komen aan de orde in deze powerpointpresentatie.

4 De kanteling Er vinden grote hervormingen in de langdurende zorg en maatschappelijke ondersteuning/het zorgstelsel plaats. Deze leiden tot een kanteling: Ons land verandert van verzorgingsstaat naar participatiesamenleving. Iedereen doet mee, we kunnen en willen het niet alleen doen. Er komt steeds meer focus op de eigen kracht van mensen en hun netwerk. Deze veranderingen benadrukken het belang van mantelzorg en vrijwilligerswerk. Er ontstaat ook een verschuiving van verantwoordelijkheden: De centrale overheid trekt zich terug. Er komt meer verantwoordelijkheid bij gemeenten. De gemeenten leggen de verantwoordelijkheid bij de burgers.

5 Verandering in jouw rol
De rol en taken van de professional veranderen: Van zorgen voor naar zorgen dat Van uitvoerend naar faciliterend en ondersteunend Meer samenwerken Het gaat er dus niet meer om, dat jij voor iemand zorgt. Maar dat je ‘zorgt dat’. Dit houdt in dat niet jij per se zorgt of verzorgt. Maar dat je zorgt dat het gedaan wordt, bijvoorbeeld door anderen, het netwerk bijvoorbeeld. Je voert niet alle zorg uit, maar je begeleidt de cliënten, mantelzorgers en vrijwilligers in het proces. Je ondersteunt cliënten en hun familie. Het gaat dus om samenwerken en het gaat er niet om dat jij al het werk doet. Probeer daarom vanuit de kracht en kwaliteiten van mensen te denken en te handelen: hoe kunnen mensen elkaar helpen?

6 Wat is mantelzorg? Mantelzorg is onbetaalde en vaak langdurige zorg voor zieke familieleden of vrienden. Mantelzorg kan intensief zijn, vooral naast een baan. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning van de mantelzorgers van hun inwoners. De gemeente ondersteunt mantelzorgers met bijvoorbeeld (tijdelijke) overname van de zorg door een vrijwilliger of beroepskracht (respijtzorg). Ook kunnen mantelzorgers in aanmerking komen voor een blijk van waardering (financieel of in natura). Bron: Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Filmpje: Meer lezen: Blog: Mantelzorg; Allemaal onzin, of toch niet….? Een nader onderzoek in het ontstaan en de betekenis van 'mantelzorg‘ Wat is mantelzorg en wat komt er allemaal bij kijken?

7 Wat is mantelzorg? Vraag: Wat doet een mantelzorger allemaal in de zorg voor en ondersteuning van de cliënt? Mantelzorgers doen uiteenlopende dingen in de zorg voor en ondersteuning van hun naaste. Vraag: Welke activiteiten en taken voeren mantelzorgers uit, denk jij? 80% van de mantelzorgers biedt emotionele ondersteuning 52% biedt ondersteuning bij vervoer 46% begeleidt bij artsenbezoek 24% regelt hulp of coördineert de zorg voor hun naaste 47% helpt in het huishouden 13% biedt hulp bij de persoonlijke verzorging, zoals douchen

8 Wat is mantelzorg? Mantelzorgers in beeld: Vijf filmportretten
Hij heeft het, Zij lijdt er aan Wat kenmerkt mantelzorgers? Enkele feiten: 59% van de mantelzorgers in Nederland is vrouw 45% van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar 8% van mantelzorgers is tussen de 18 en 24 jaar 18% van de mantelzorgers is ouder dan 65 jaar 43% van alle mantelzorgers is de centrale of belangrijkste verzorger van de hulpbehoevende mannen helpen vaker bij administratie en vervoer vrouwen helpen vaker bij het regelen, bij het bezoeken van een arts en bij persoonlijke verzorging Filmpjes: (vijf portretten van mantelzorgers) (over een vrouw die al twaalf jaar haar dementerende man verzorgt)

9 De rollen van de mantelzorger
Mantelzorgers leveren op allerlei manieren een bijdrage aan de zorg en ondersteuning van hun naaste. Als professional heb je te maken met vier rollen van de mantelzorger. Benoem deze vier rollen nog eens na het tonen van het filmpje: Naaste Mantelzorgers zijn in de eerste plaats echtgenoot, familielid, vriend of kennis. Voordat de zorgsituatie ontstond, had de mantelzorger al een relatie met de cliënt. Deze relatie kan onder druk komen te staan of zelfs naar de achtergrond verdwijnen. De gelijkwaardigheid is soms weg. Soms is er sprake van een ‘rolomkering’, als bijvoorbeeld een dochter haar moeder helpt bij het douchen. Soms wordt de intimiteit in een relatie heel anders: er is een liefdesrelatie, maar de partner verzorgt zijn geliefde die incontinent is. Collega Mantelzorgers voeren vaak allerlei zorg- en ondersteuningstaken uit, zeker bij mensen die als gevolg van een ziekte belemmeringen ervaren in hun dagelijkse leven. Daardoor zijn mantelzorgers mede-zorgverleners/hulpverleners. Naast het regelen en organiseren van de zorg, het helpen bij de financiën, het bieden van huishoudelijke hulp en het geven van emotionele steun, voeren ze – net als professionals – ook taken uit als: helpen bij de persoonlijke verzorging helpen bij tillen en verplaatsen uitvoeren van verpleegkundige handelingen helpen bij medicatiegebruik zorgen voor het behoud en het versterken van zelfmanagement bedenken van creatieve oplossingen voor problemen Cliënt Mantelzorgers die al langere tijd zorgen, hebben soms zelf ook hulp nodig. Zeker wanneer de ziekte en de zorg voor hun naaste een grote impact hebben op hun relatie en hun leven. Mantelzorgers zetten hun naaste vaak op de eerste plaats en daarmee verdwijnen hun eigen behoeften naar de achtergrond. Het gevaar is dat ze overbelast raken. Dilemma’s die mantelzorgers bijvoorbeeld ervaren: Mag ik tijd voor mezelf vrij maken om leuke dingen te doen, terwijl mijn man ziek op bed ligt? Mag ik boos worden als mijn moeder lelijk tegen me doet? Zorg ik zelf voor mijn demente moeder of laat ik haar opnemen in een verpleeghuis, terwijl ik weet dat zij dit verschrikkelijk gaat vinden? Ga ik minder werken om voor mijn zieke dochter te zorgen en zie ik daarmee af van promotie? Of doe ik dat niet? Mantelzorgers zijn hulpvragers en daardoor ook jouw cliënten. Als professional: geef je aandacht aan mantelzorgers luister je naar mantelzorgers stimuleer je mantelzorgers eigen dingen te doen om overbelasting te voorkomen geef je informatie over andere vormen van mantelzorgondersteuning Expert Mantelzorgers kennen de cliënten goed en zorgen soms al lang voor hem of haar. Ze weten heel veel, ze zijn expert en kunnen jou daarom tips en informatie geven over hoe om te gaan met de cliënt. Bedenk dat mantelzorgers naast deze vier rollen ook nog andere rollen vervullen: ze zijn bijvoorbeeld ook ouder, vriend(in) of hebben een baan. Filmpje van zestig seconden over de rollen van de mantelzorger: Meer informatie: Meer lezen over rollen van mantelzorgers: Zorgen doe je samen met de mantelzorger

10 De rollen van de mantelzorger
SOFA-model: Samenwerken Ondersteunen Faciliteren Afstemmen Elke rol van de mantelzorger vraagt iets anders van jou als professional. Het Sofa-model geeft je handvatten daarbij: Samenwerken Een van de rollen van de mantelzorger is die van collega, ofwel: samenwerkingspartner. In deze rol is de mantelzorger verzorger en ondersteuner van de cliënt. Als je communiceert met de mantelzorger staat één vraag centraal: wat kunnen we samen doen om zo goed mogelijk zorg te verlenen en ondersteuning te bieden? Ondersteunen De mantelzorger is soms ook cliënt, ofwel: hulpvrager. Als je communiceert met de mantelzorger, is het belangrijk dat je signalen oppikt. Signalen van overbelasting geven aan dat jouw ondersteuning nodig is. Daarnaast ondersteun je ook preventief; je probeert overbelasting te voorkomen. Faciliteren Communiceren met de mantelzorger betekent ook dat je probeert voorwaarden te stellen waardoor de persoonlijke relatie van de cliënt met diens familie zoveel mogelijk intact blijft. Dit wordt ‘faciliteren’ genoemd. Afstemmen Afstemmen vormt het vierde en laatste werkwoord van het Sofa-model. Afstemmen houdt in dat je voortdurend met de mantelzorger communiceert over de behoeften, zorgen en successen van de cliënt en de mantelzorger. Meer lezen over het SOFA-model: Filmpje van tien minuten waarin mantelzorgers en professionals vertellen over samenwerken aan de hand van de vier rollen: Klik op bovenstaand filmpje om deze te starten.

11 Wat is vrijwilligerswerk?
Vraag: Wat is het verschil tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk? In Nederland zijn miljoenen vrijwilligers dagelijks bezig met hún samenleving. Een aanzienlijk deel hiervan doet dat in zorg, welzijn en sport. Deze vrijwilligers vullen een essentieel deel van de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) in. En dat vanuit motieven die vaak niets met die wet te maken hebben. Hoe kun je deze vrijwilligers zo goed mogelijk ondersteunen? Lees meer op Vrijwilligers in de zorg verrichten onbetaald en onverplicht werkzaamheden in georganiseerd verband ten behoeve van anderen die zorg en ondersteuning nodig hebben. Bij de start van de werkzaamheden hebben ze geen persoonlijke betrekking met de cliënten. Bron: Mantelzorg valt buiten de definitie van vrijwilligerswerk. Het vindt plaats in een informele setting, dat wil zeggen in familieverband of in de vrienden- of kennissenkring. Er is geen sprake van georganiseerd verband. Mantelzorgers voelen vaak ook een verplichting, vanuit morele overwegingen. Meer lezen:

12 Wat is vrijwilligerswerk?
Motieven van vrijwilligers: Graag iets voor een ander doen Oude bekenden helpen Een zinvolle (vrije)tijdsbesteding zoeken Andere mensen ontmoeten Zich persoonlijk ontwikkelen Hun kennis en kunde inzetten Werkervaring opdoen Vrijwilligers in de zorg zetten zich in voor hun medemens, maar het werk heeft ook waarde voor henzelf. Enkele redenen om actief te worden in de zorg zijn: ze willen graag iets voor een ander doen ze voelen zich maatschappelijk betrokken ze zoeken een zinvolle (vrije)tijdsbesteding ze willen andere mensen ontmoeten ze willen zich persoonlijk ontwikkelen ze willen hun kennis en kunde inzetten ze willen werkervaring opdoen Vaak gaat het om een combinatie van motieven. De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) richt zich op vrijwillige inzet als vorm van maatschappelijk participatie. Belangrijke pijlers van deze wet zijn: de onderlinge hulp van mensen en het versterken van de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid. Vrijwillige inzet, die zich richt op het ondersteunen van mensen in een kwetsbare positie, vormt een essentiële bijdrage aan de participatiesamenleving. Meer lezen:

13 Wat is vrijwilligerswerk?
Vraag: Wat voor soort werkzaamheden kun je doen als vrijwilliger? De soorten werkzaamheden van vrijwilligers: activiteiten (mee)organiseren (bijvoorbeeld de activiteiten in een hobbyclub, handwerken, kaarten, bingo, bewegen, uitstapjes enzovoorts) cliënten bezoeken, een gezamenlijke hobby uitoefenen bibliotheek, winkel of internetcafé beheren dier- of tuinverzorging gastvrouw of gastheer zijn in de woonkamers (en daarbij: voorlezen, spelletje doen, praatje maken met bewoners, fruit klaar maken enzovoorts) begeleiden bij het bezoek naar het ziekenhuis technische diensten (bijvoorbeeld rolstoelen repareren) boodschappen doen, klussen, maaltijden rondbrengen hulp bieden aan en ondersteunen van familieleden bij de verzorging van een terminale patiënt

14 Wat is vrijwilligerswerk?
Wat betekenen vrijwilligers voor de cliënt? Voordelen van de inzet van vrijwilligers: financiële besparing meer tijd voor cliënten meer aandacht voor cliënten als mens welbevinden van cliënten neemt toe beroepskrachten ervaren minder werkdruk, meer werkplezier mantelzorgers en familieleden voelen zich gesteund door de inzet van vrijwilligers leven we in een meer betrokken en vitale samenleving Filmpje: Klik op bovenstaande afbeelding om film te starten

15 Samenwerken met vrijwilligers
Waarderen Informeren Faciliteren Afstemmen Vrijwilligers en professionals komen elkaar steeds vaker tegen op de werkvloer. Het is belangrijk dat ze goed met elkaar samenwerken en communiceren. Daar hoort bij dat professionals: waarderen informeren faciliteren afstemmen Aan de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers is vaak nog het nodige te verbeteren. Terwijl ze hetzelfde doel voor ogen hebben: de beste zorg en ondersteuning voor de cliënten. Dat moet verbinden! Filmpje: Film Samenspel met vrijwilligers