Quagol Een richtlijn voor kwalitatieve data-analyse

Presentatie over: "Quagol Een richtlijn voor kwalitatieve data-analyse"— Transcript van de presentatie:

1 Quagol Een richtlijn voor kwalitatieve data-analyse
Bernadette Dierckx de Casterlé Katholieke Universiteit Leuven Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap

2 Beeld je even in …

3 Begrijpen via exploratie van verpleegkundige ervaringen
betrokkenheid in euthanasie Begrijpen via exploratie van verpleegkundige ervaringen

4 Man, neutraal zh, pro euthanasie,
10 jaar ervaring oncologie, betrokken in 8 euthansie cases… Vpk betrokkenheid in euthanasie

5 Focus op ‘respect voor vraag patient’ Absolute zekerheid omtrent vraag
Man, neutraal zh, pro euthanasie, 10 jaar ervaring in oncologie, betrokken in 8 euthansie cases… Vpk betrokkenheid in euthanasie Focus op ‘respect voor vraag patient’ Absolute zekerheid omtrent vraag Verzekeren dat alle procedures gevolgd Protocol als checklist

6 Vpk betrokkenheid in euthanasie Vrouw, neutraal zh, pro euthanasie, 5 jaar ervaring geriatrie, 3 euthanasie cases, …

7 Er toe komen de vraag van de patient echt te begrijpen
Wat is de juiste attitude om de patient doorheen dit proces te leiden en ondersteunen? Respect voor de patient als persoon Ontwikkelen van persoonlijke relatie met patient & familie Vpk betrokkenheid in euthanasie Vrouw, neutraal zh, pro euthanasie, 5 yaar ervaring geriatrie, 3 euthanasie cases, …

8 Vpk betrokkenheid in euthanasie Man, katholiek zh, contra euthanasie, 5 jaar ervaring PST, 12 euthanasie cases, …

9 Intens, moeilijk en zwaar Patiënt helpen sereen te sterven
Vpk betrokkenheid in euthanasie Man, katholiek zh, contra euthanasie, 5 jaar ervaring PST, 12 euthanasie cases, … Intens, moeilijk en zwaar Patiënt helpen sereen te sterven Succesvol wanneer allen vrede kunnen sluiten met de situatie

10 Vpk betrokkenheid in euthanasie Vrouw, neutraal zh, pro euthanasie, 3 jaar ervaring oncologie, 2 euthanasie cases, …

11 Op de allereerste plaats: een goede praktische organisatie
van het zorgproces Wat moeten we doen om dit proces succesvol te maken? Vpk betrokkenheid in euthanasie Vrouw, neutraal zh, pro euthanasie, 3 jaar ervaring oncologie, 2 euthanasie cases, …

12 Vpk betrokkenheid in euthanasie Enzovoort …

13 Beeld je in … Uitdaging van kwalitatieve data- analyse
Hoe deze massa analyseren & interpreteren? Hoe deze diverse data integreren en tegelijkertijd de integriteit van elke verhaal behouden? Hoe onderliggende betekenissen ontdekken en reconstrueren in een conceptueel verhaal? Uitdaging van kwalitatieve data- analyse

14 Richtlijnen? Gebrek aan concrete richtlijnen Theorie vs praktijk
Nutteloosheid van gedetailleerde voorschriften

15 Richtlijnen? Nood aan ondersteuning in de ontwikkeling van ‘intellectual craftmanship’ (Sandelowski, 1995) ‘Making meaning beyond the facts’ gebeurt niet vanzelf (‘aha’-erlebenis) Vereist expertise in denken, zich inbeelden, creëren, connecteren, concipiëren, conceptualiseren, … Nood aan technieken/methoden die onderzoekers in dit intellectueel proces te ondersteunen

16 Op zoek naar benadering die ...
Intellectueel proces kan ondersteunen zonder rigide en gedetailleerde instructies op te leggen De onderzoekers kan helpen de betekenis van data op een consistente en wetenschappelijke wijze te begrijpen En tegelijkertijd het gebruik van intuïtie, inbeelding en creativiteit kan stimuleren

17 Qualitative Analysis Guide of Leuven
Quagol Qualitative Analysis Guide of Leuven

18 Kenmerken Uitvoerig en systematisch, maar niet rigied; maximale ruimte voor intuïtie en creativiteit Interactief teamproces Voortdurende dialoog met data met constante voor-achterwaartse golf Duidelijk onderscheid tussen voorbereiding van codeerwerk en eigenlijke codeerwerk

19 Structuur 2 delen: Elk deel bestaat uit 5 fasen
Grondige voorbereiding op eigenlijke codeerwerk Uitvoering eigenlijke codeerwerk mbv software Elk deel bestaat uit 5 fasen Artificeel samengevat als afzonderlijke, lineaire fasen In realiteit: cyclische processen van dieper en dieper graven, met constante beweging tussen de verschillende fasen

20 DEEL 1 Voorbereiding van codeerwerk Enkel papier en stylo
Met de expliciete bedoeling het analyseproces te vertragen ‘first look at your data in order to see what you should look for in your data’ (Sandelowski, 1995) Resulteert in een bruikbaar en zinvol codeerframe Omvat 5 fasen

21 1. Zorgvuldig (her)lezen van interviews
Korte beschrijving van verloop, persoonlijke indrukken, karakteristieken interviewer en context Zorgvuldige lezing van interviews Zoveel als nodig om essentiële kenmerken te begrijpen Waar gaat dit interview over? Essentie van het verhaal? Wat vertelt de participant mij dat relevant is voor de onderzoeksvraag? Onderstrepen van sleutelzinnen/passages;noteren in de marge van woorden, gedachten of reflecties Door alle teamleden Tentatief holistisch begrip Elementaire vorm van analyse

22 Voorbeeld van resultaat van proces van (her)lezen

23 A narratieve samenvatting van kernlijnen
2. Narratief verslag Doel: Articuleren van essentie van interview (breed begrip) in antwoord op de onderzoeksvraag Essentiele karakteristieken van het verhaal die kunnen bijdragen tot beter inzicht in onderzoeksfenomeen? Wat wordt er verteld dat een antwoord geeft op mijn onderzoeksvraag? Beschrijving op een narratieve wijze Gebruikmakend van het specifieke verhaal Beschrijving dicht bij de data Start na een aantal interviews, eerst met meest ‘rijke’ interview Bespreking van narratieve verslagen in team A narratieve samenvatting van kernlijnen (max. 1 pagina)

24 Narratieve samenvatting

25 A4-Fiche met kernconcepten
3. Conceptuele fiche Overgang van concreet niveau van ervaring naar conceptueel niveau van het verhaal Concrete ervaringen vervangen door concepten Onderzoeker neemt afstand van de particulariteit van het interview en narratief verslag Filtert de meest belangrijke data en clustert deze in concepten: welke concepten kan ik gebruiken om de essentie van het interview te vatten? Concepten (centrale ideeën) Schematisch weergegeven Sleutelconcepten belichten Verder te ontwikkelen en verfijnen Resultaat: A4-Fiche met kernconcepten

26 3. Conceptuele fiche Overgang van concreet niveau van ervaring naar conceptueel niveau van het verhaal Cruciale voorbereiding voor de analyse Faciliteert transitie van ruwe data tot beheersbare concepten Belangrijk analytisch instrument in het behoud van integriteit van elk verhaal Helpt voeling houden met de data als geheel Communicatie-instrument

27 Abstracte samenvatting

28 4. ‘Fitting’-test van de fiche
Testen van de juistheid/geschiktheid van de conceptuele fiche in dialoog met de data Geeft de inhoud de meest belangrijke concepten weer? Zijn er andere belangrijke concepten die de onderzoeker over het hoofd gezien heeft? Kunnen de interview data gelinked worden aan deze concepten? Aanpassing, aanvulling of verfijning van de fiches (in samenspraak met het team) Voor het eerst ‘forward-backward movement’ Optimalisatie van de fiches Verbinding concepten met interview

29 5. Constante vergelijking
‘Forward-backward’ dynamiek tussen ‘within-case’ en ‘across-case’ analyse Vergelijking met fiches en data van andere interviews Checken van aanwezigheid van nieuwe thema’s/concepten in vroegere cases Optimalisatie van conceptuele fiches Identificatie van de gemeenschappelijke thema’s & concepten (in overkoepelende conceptuele fiche) Zorgvuldige rapportering van nieuwe inzichten (evidentie voor ontwikkeling van idees en beslissingen) Toegenomen conceptueel begrip van data als geheel

30 DEEL 2 Codeerproces ahv software programma
Grondig voorbereid door de voorgaande stappen (conceptuele inzichten) Lijst van contextueel en analytisch zinvolle concepten als codeerlijst Conceptanalyse mbv kwalitatieve software Resulteert in empirisch ondersteunde beschrijving van de resultaten Omvat 5 fasen Partiele overlap en interactie met deel 1!!

31 6. Opstellen lijst concepten
Ontwikkeld op basis van de conceptuele fiches Zonder hiërarchische orde Besproken en geëvalueerd in team Overlap/onduidelijkheid besproken in team Concepten nog steeds niet ingevuld met concrete interview data Nog niet empirisch te beschrijven en verklaren Lijst van preliminaire codes

32 Voorbeeld van preliminaire lijst van codes

33 Optimalisatie of codeerlijst
7. Coderen Start van het feitelijke codeerproces Herlezen van de interviews Linken van elke significante passage aan codes Kritisch gebruik en aanpassing van concepten/codes Hulpvol om significante passages te identificeren en classeren? Missende concepten? Onderzoek van de ‘kwaliteit’ van de concepten Voldoende gedefinieerd en afgebakend ( te concrete of ‘all-embracing’ concepten) ? Optimalisatie of codeerlijst

34 Voorbeeld Tree Nodes (NVivo)

35 8. Analyse & beschrijving van concepten
Across-case analyse van concepten Studie van alle fragmenten verbonden aan concept (in nauwe samenwerking met onderzoeksteam) Gelijkaardige citaten? Sluit elk citaat aan bij het concept? Gemeenschappelijke boodschap of meer dan 1 boodschap? Behoud van concept? Opsplitsen in 2 of meer concepten? Of congregatie van meerdere concepten in één? … Begrijpen en beschrijven van concepten Specifieke betekenis, dimensies en karakteristieken van concepten in eigen woorden Lijst van concepten & hun betekenis, dimensies en karakteristieken “grounded in the empirical data”

36 “Perspectief op zorg” Twee dimensies: procedureel of existentieel
Bepalend voor de manier waarop de zorg betrokken is in het zorgproces voor patiënten met een vraag naar euthanasie Visie van de persoon op het proces, manier om naar de zorg te kijken (bril waardoor hij/zij kijkt) Het perspectief dat overweegt bepaalt wat belangrijk is voor de verpleegkundige in het verlenen van zorg Mag niet begrepen worden als ‘mutueel exclusief’ (procedureel of existentieel), maar eerder als een ‘min-of-meer perspectief’ (kwestie van welk perspectief domineert) Vermoedelijk medeafhankelijk van functie van de vpke (bedside, senior) Twee dimensies: procedureel of existentieel Voorbeeld concept beschrijving

37 Procedureel perspectief
Betrokkenheid= taakgericht, praktisch, organisatorisch, beperkt tot professionele taken (persoonlijke visies en gevoelens worden expliciet verborgen) Vpken ‘organiseren’ en ‘sturen’ het zorgproces Focus op het respect voor de vraag van de patiënt naar euthanasie Vpke wil volledige zekerheid in termen van duidelijkheid, op organisatorisch vlak en in ‘checklist’ taal (dat de vraag dat is wat de patient echt wenst, dat alle procedurele stappen uitgevoerd werden en dat niets over het hoofd gezien werd) Focus op het doen van taken en het ondernemen (wat moet ik doen?) om ervoor te zorgen dat de wens van de patiënt gerespecteerd wordt Voorbeeld concept beschrijving (dimensie)

38 Existentieel perspectief
Betrokkenheid= gefocust op dialoog, communicatief, professionele betrokkenheid niet afgezonderd van persoonlijke, menselijke en emotionele betrokkenheid (toont eigen emoties) Verpleegkunden gidsen, ondersteunen, helpen, staan bij, adviseren Focus op respect voor de patiënt als persoon (in de brede betekenis van het woord) Het gaat over het begrijpen van, eerder dan over zekerheid; vpken trachten de vraag van de patiënt te begrijpen door samen met hem op weg te gaan Focus op ‘zijn’ en op ‘attitude’; welke attitude moet ik aannemen? Hoe moet ik zijn? Het gaat om interpersoonlijke relaties, pogen elkaar te leren kennen Voorbeeld concept beschrijving (dimensie)

39 9. Extractie van de essentiële structuur
Integratie van alle concepten in betekenisvol conceptueel framework Codes/concepten verbinden in een zinvolle structuur In antwoord op de onderzoeksvraag Geïnspireerd door de conceptuele fiches van alle interviews Verificatie van framework in het licht van alle interviews and interview fiches Laat het framework ons toe om alle individuele verhalen te beschrijven en uit te leggen? Beschrijving van de essentiële structure

40 Codes verbinden tot een structuur Gestructureerd conceptueel kader
Resultaat: Gestructureerd conceptueel kader

41

42 10. Beschrijving van de resultaten (1)
Reconstructie van het verhaal van de respondenten op een conceptueel, theoretisch niveau (“grounded in the data”) Gebaseerd op het conceptueel framework (fase 9) en de analyse van de concepten (fase 8) Start met de kernbevindingen Vervolgens systematische en zorgvuldige beschrijving en uitleg van alle concepten en hun onderlinge verbindingen Significante citaten toegevoegd waar relevant om de essentie van concepten en hun relaties volledig te vatten Gestructureerd “vertellen”

43 10. Beschrijving van de resultaten (2)
Continue toetsing, bespreking en verdere ontwikkeling van theoretische inzichten mbv de methode van constante vergelijking Herlezen van de interviews voor laatste evaluatie van de volledigheid en juistheid van de verhaallijn Richtinggevende vragen Past de theorie bij alle interviews? Mankerende concepten? Negatieve cases? Indien ja, discrepanties te verklaren? Via onderzoeker, onderzoeksgroep & peer debriefing Systematische en zorgvuldige beschrijving van bevindingen in antwoord op onderzoeksvraag

44 Slotbeschouwing

45 Sterktes Sterktes liggen in de onderliggende principes:
Case georiënteerde benadering Forward-backward dynamiek mbv de methode van constante vergelijking Combinatie of analytische benaderingen Gebruik van ‘data-generated sensitizing concepts’ Focus op ‘peopleware’ eerder dan software Interdisciplinaire team benadering (Ayres et al, 2003; Charmaz, 2000; Hunter et al, 2002; Sandelowski, 1995,1996; Savages, 2000; Wolcott, 1994; …)

46 Case geörienteerde benadering
Gekarakteriseerd door continu balanceren tussen ‘within-case’ en ‘cross-case’ analyse Begrijpen van ‘the particular in the all-together’ ‘Contextually grounded’ bevindingen

47 Forward- backward dynamiek
Via methode van constante vergelijking Iteratief proces van analyse in dialoog met de data waardoor de onderzoeker dieper en dieper kan graven in het onderzoeksfenomeen Continu verifiëren van ideeën, thema’s, hypotheses & concepten in het licht van de beschikbare en nieuwe data > loutere beschrijving Genuanceerd begrip van betekenis (in context) Gebruik van volledig potentieel van data

48 Combinatie van analytische benaderingen
Meer creatieve en holistische benadering (intuïtie, inbeelding & creativiteit) Begrijpen van ‘the particular in the all-together’ Niet systematisch gezocht naar empirische ondersteuning Traditionele, meer gedisciplineerde benadering Thematische analyse, voortbouwend op de bevindingen van de eerste benadering Systematisch en consistent toegepast op alle data Expliciet gezocht naar empirische ondersteuning Meer genuanceerd en verfijnd begrip

49 Data-generated sensitizing concepts
Soort van compromis tussen een strict inductief en theorie-gestuurd codeersysteem Zorgvuldig en uitvoerige voorbereiding van codeerproces (ipv ‘line-by-line coding’) Uitnodiging om eerst ‘naar de data te kijken om te zien en te voelen waarnaar moet gekeken worden’ Resultaat: analytisch en contextueel betekenisvolle concepten/codes (gegenereerd uit de data) zinvolle wegwijzers bij het exploreren, organiseren en begrijpen van de ervaringen van respondenten

50 Focus op peopleware ipv software
Focus op uitvoerige en zorgvuldige voorbereiding van codeerwerk Combinatie van analytische benaderingen Data geëxploreerd vanuit verschillende perspectieven Vaardigheden gestimuleerd in het denken, inbeelden, concipiëren, conceptualiseren, connecteren en creëren Voorkomt het te snel en te sterk terugvallen op kwalitatieve software

51 Interdisciplinaire team benadering
Proces van analyse = team activiteit (van in het begin!) Verhoogt de kans om: De essentie van elk interview te vatten Misinterpretaties te corrigeren Belang van interdisciplinaire samenstelling van team Rijke, goed doordachte en creatieve inzichten in het onderzoeksfenomeen

52 Conclusie Quagol Kan het analyseproces van kwalitatieve data faciliteren Kan geen kwaliteit van analyse garanderen Guiding tool Meest belangrijke: skills van de onderzoeker en gezamelijke kwaliteit van onderzoeksteam Cruciaal belang van constant balanceren tussen de fasen doorheen onderzoeksproces