Leerlingen succesvol begeleiden doorheen het secundair onderwijs

Presentatie over: "Leerlingen succesvol begeleiden doorheen het secundair onderwijs"— Transcript van de presentatie:

1 Leerlingen succesvol begeleiden doorheen het secundair onderwijs
10 februari 2017 ~Evy Beniest ~ & ~Anja De Rouck ~

2 Kwaliteitsvol onderwijs
Een opdracht voor de super leerkracht of voor het hele schoolteam? Doel: op zoek naar essentie en handvatten om leerlingenbegeleiding in het secundair onderwijs op weg naar toe vorm te geven. M- decreet Differentiëren Kwaliteitsvol onderwijs Inclusie Modernisering SO Super-diversiteit Context Fles : vragen, verwachtingen

3 Context: ‘fixing the plain while it is flying’
Vaststelling: Snelheid voor scholen en organisaties. Maatschappelijk Overheid

4 Context: ‘fixing the plain while it is flying’
Verwachtingen vandaag noden op school: Elk max. 3 blaadjes 1 rood potje (per tafel)  1 blauw potje => Schrijf jullie ondersteuningsnoden op: in rode potje Tijdens sessie verander van potje als klaar Eind sessie Evy keert op terug + help onthouden ;-) Nu: 2 minuten in stilte, elk voor zich

5 Doel: Handvaten en essentie aanreiken
Doel: Handvaten en essentie aanreiken. Via: schets grote lijnen-uitwisseling-tool Wij schetsen grote lijnen veranderende context: M–decreet ROK Ondersteuningsmodel GON- Waarborg Decreet op leerlingenbegeleiding en de vele andere…als Modernisering SO Internationaal Onderzoek: handvaten 10 bouwstenen kwaliteit in leerlingenbegeleiding (= basis voor decreet) Uitwisseling vanuit deze kaders: Jullie sterktes en noden volgens bouwstenen Sterktes om mee te nemen + noden om door te geven naar PBD Tool demo en feedbackvraag Doel: via subdoelen + rollen deze sessie: ontvangen, uitwisseling, feedback

6 Subdoel 1: Grote lijnen M-decreet
M –decreet sinds maart 2014 “buitengewoon onderwijs als het nodig is gewoon onderwijs als het kan” Concreet: in gewone onderwijs leerlingen met specifieke onderwijsnoden geen middelen bij of weg: verschuiven de financiële middelen: anders ingezet: => doelgerichter Zorgcontinuüm: duidelijker taakomschrijving: “wie doet wat?” HGW: “hoe werken we samen ?” In functie van “noden”: Onderwijs- & opvoedingsbehoeften leerlingen Ondersteuningsbehoeften leerkrachten en ouders team van begeleiders: “competentiebegeleiders” (Evy en Anja) + WB Duidelijke rolverdeling Doel: via subdoelen + rollen deze sessie samenwerking en communicatie behoeften l.

7 Subdoel 1: Grote lijnen M-decreet: ZC: basiszorg !
Duidelijke rolverdeling  Zorgcontinuüm: duidelijker taakomschrijving: “wie doet wat?” Wat doen we systematisch voor iedereen? De trajecten leerbegeleiding zetten in eerste instantie in op de laag van de brede basiszorg. Ook al is het geen strikte scheiding toch menen we dat we ALTIJD eerst een school ondersteunen bij het vorm geven van of het optimaliseren van de brede basiszorg. ‘Wat doen we systematisch, voor iedereen?’ is hier de kernvraag. preventief remediërend differentiatie

8 Subdoel 1: Grote lijnen M-decreet: HGW
samenwerking en communicatie HandelingsGericht Werken: “Hoe werken we samen ?” We hanteren 7 uitgangspunten: We handelen naar een doel gericht Onderwijs- & opvoedingsbehoeften zijn onze focus Ondersteuningsbehoeften van leerkrachten en ouders zijn cruciaal We zoeken afstemming in de wisselwerking tussen (f)actoren We gaan uit van krachten en opportuniteiten We versterken elkaar in ons samenwerken Wij werken systematisch en zijn hierin transparant HGW is specifiëring van Smart en PDCA

9 Subdoel 1: Grote lijnen M-decreet: HGW
samenwerking en communicatie HandelingsGericht Werken: “Hoe werken we samen ?” We beantwoorden 7 vragen: Waarom doen we wat we doen ? (wadoewadoe) Welke ondersteuning heeft deze leerling nodig om te leren ? Welke ondersteuning heeft deze leerkracht en deze ouder nodig ? Hoe vinden we afstemming in de wisselwerking tussen (f)actoren ? Welke krachten (van onze mensen) kunnen we inzetten ? Hoe samenwerken om het beste uit mekaar te halen ? Ons plan wordt systematisch geëvalueerd en is voor allen helder HGW is specifiëring van Smart en PDCA

10 Subdoel 1: Grote lijnen M-decreet: HGW
samenwerking en communicatie  HGW : “Hoe werken we samen ?” 7 uitgangspunten: doelgericht 2. Onderwijs- & opvoedingsbehoeften centraal 4. Leerkracht en ouders: ondersteuning nodig ? 5-6. Vanuit krachten constructief samen 3. We zoeken synergie tss actoren en factoren 7. Onze werkwijze is systematisch en transparant HGW is specifiëring van Smart en PDCA 20 minuten l

11 Subdoel 2: (R)OK: Referentiekader onderwijskwaliteit
Focus: Opvoedings- en onderwijsbehoeften Ondersteuningsbehoefen Leerkrachten Ouders behoeften l.

12 Subdoel 3: Ondersteuningsmodel GON-Waarborg
Dezelfde tendensen: GON-Waarborg en competentiebegeleiders ondersteunen leerlingen door leerkrachten en school te sterken, eventueel leerlinggebonden steun mate van zorg voor jongere verhoogt naarmate nood aan begeleiding verhoogt Eerste verantwoordelijke: ondersteunen leerlingen => de school. ROL DIRECTIE: afstemming !! Fasen volgens: behoeften  Hulp van CLB en PBD zelfs Welzijn  regie: directie !! Ook hier: Samenwerking en schaalvergroting: meer kwaliteit door: expertise delen => Interdisciplinair werken: elk zijn expertise Duidelijke rolverdeling GON/waarborg: fase 2 zorgcontinuüm behoeften l. samenwerking en communicatie

13 Subdoel 4: decreet leerlingenbegeleiding
Krijtlijnen voor een hervorming van de leerlingen­begeleiding Toekomstige leerlingenbegeleiding: leerling nog meer centraal.  4 domeinen onlosmakelijk verbonden: leerbegeleiding keuzebegeleiding of OLB socio-emotionele begeleiding preventieve gezondheidszorg  mate van zorg voor jongere verhoogt naarmate nood aan begeleiding verhoogt cfr. ZC  De eerste verantwoordelijke in ondersteunen van leerlingen blijft de school.  streven elke school een zorgverantwoordelijke of als mogelijk een zorgteam  Inspectie: nagaan hoe scholen en CLB’s (PBD’s) concreet samenwerken. ‘ Duidelijke rolverdeling Het CLB biedt leerlinggerichte begeleiding en verwijst als nodig door naar de gepaste externe hulpverlening Het CLB vormt de brug tussen onderwijs en welzijn. . Samenwerking en schaalvergroting: opdracht nog beter vervullen. Vb om jongeren die vaak van school veranderen individueel te kunnen opvolgen. De pedagogische begeleidingsdienst begeleidt scholen en CLB’s. Ze bieden vorming aan om zo tot professionele en lerende organisaties te komen. behoeften l. samenwerking en communicatie

14 context: ‘fixing the plain while it is flying’
Vaststelling: snelheid voor scholen en organisaties. Maatschappelijk Overheid

15 Duidelijke rolverdeling samenwerking en communicatie
Korte termijn Ondersteuning van leerlingen en leerkrachten blijft gebaseerd op Verslag Gemotiveerd verslag (hier types loslaten) Focus blijft op ondersteuningsnoden: behoeften Shift naar meer leerkrachtondersteuning Waarborgmethodieken Gecombineerd met leerlinggebonden ondersteuning => Zorgcontinuüm op de 4 domeinen behoeften l. Duidelijke rolverdeling samenwerking en communicatie

16 conceptnota en 10 bouwstenen voor een kwaliteitsvolle leerlingen -
conceptnota en 10 bouwstenen voor een kwaliteitsvolle leerlingen - begeleiding

17 Onderzoek 10 bouwstenen voor een sterke leerlingenbegeleiding
Internationaal onderzoek modellen en praktijken leerlingenbegeleiding. Geen ‘ideaal’ model of expert-model Maar wel bouwstenen voor kwaliteitsvolle leerlingenbegeleiding => decreet hierop gebaseerd Wat is interne leerlingbegeleiding? ‘zorg voor leerlingen die door personeelsleden van de betrokken school word aangeboden’= Leerkrachten, directie, leerlingbegeleiders ,zorgcoördinatoren. Wat zijn externe leerlingenbegeleiders? GON-ION, CLB, buitenschoolse hulp, M-teams, …

18 10 Bouwstenen als bril voor kwaliteit
Actoren binnen de leerlingenbegeleiding Begeleidingsdomeinen en –taken Communicatie en samenwerking met leerlingen en ouders Samenwerking tussen school, CLB en PBD Samenwerking met buitenschoolse hulp en de draaischijffunctie van het CLB Verhouding leerlingenbegeleiders en leerlingen Verhouding preventief-curatief Aandacht voor specifieke doelgroepen Deontologie Realiseren van interne kwaliteitszorg.

19 Bouwsteen 1: Actoren binnen de leerlingenbegeleiding
Ik gebruik het voordeel van multidisciplinariteit in de leerlingenbegeleiding. De samenstelling van mijn team gebeurde op basis van de noden aan expertise specifiek voor mijn school.  In mijn school zijn er sleutelfiguren die de begeleiding aansturen volgens hun expertise in één of meer van de (4) domeinen van leerlingenbegeleiding.  In mijn school realiseren we sticordi/differentiatie/andere onderwijsstrategieën en methodes met het hele team. Elke discipline kan zijn specifieke bijdrage leveren: leerkrachten, maar ook psycho-pedagogische, maatschappelijke en paramedische disciplines, …

20 Bouwsteen 2: Begeleidingsdomeinen en –taken op school.
Wij zien de onderlinge beïnvloeding van de 4 begeleidingsdomeinen op school. Leren & studeren Onderwijsloopbaanbegeleiding Psychosociaal functioneren of geestelijke gezondheidszorg Preventieve gezondheidszorg: gezonde voeding , inclusie en insluiting… Inzetten op al deze domeinen is voor ons belangrijk: wij hebben dan ook een basisaanbod voor elk domein. Voor elk domein hebben wij afspraken met externe partners HGW: afstemming en wisselwerking Leren & studeren: Vertrekkende vanuit één case en barrières voor leren. Hoe wijzigen we de schoolcultuur, structuur en het systeem om daar aan tegemoet te komen? Onderwijsloopbaanbegeleiding: persoonlijke toekomstplanning, inzicht in het eigen netwerk, ervaring en doen, bedrijfsbezoeken, samenwerking gemeente en beroepenhuis, inzicht in sectoren en afdelingen in één bedrijf, samenwerking VDAB en GTB, burgerschap skills sport, cultuur en welzijn. De school concretiseert haar doelen in een zorgbeleid en maakt met partners CLB , PBD afspraken om het aanbod aan professionalisering en zorg af te stemmen in een samenwerkingsovereenkomst.  Geen specifieke opleiding voor zorg gelinkt aan de domeinen. Start PI leerlingenbegeleiding

21 Bouwsteen 3 : Communicatie & samenwerking met leerling en ouders
Door samenwerking & communicatie met leerling en ouders organiseren wij onze zorg efficiënt Het belang van de leerling staat centraal in onze acties: De werking van het CLB is voor leerling en ouders helder, zichtbaar, vlot toegankelijk en laagdrempelig. Samen met CLB en PBD zoeken we manieren om ook met moeilijk bereikbare ouders samen te werken. Bij uitwerken ondersteuning vertrekken we van de noden van leerling, ouders en leerkracht. Wij bevragen de tevredenheid over onze zorg bij leerling en ouders. De werking van de CLB is zichtbaar, vlot toegankelijk en laagdrempelig. De CLB zijn voldoende schoolnabij maar werken toch onafhankelijk van scholen. CLB is aanwezig stelt zich voor zet elke maand een thema in de kijker en stelt zich voor in de klas. De PBD ondersteunt de scholen en de CLB bij het uitbouwen van een zorgbeleid. Goede samenwerking met externe hulpverlening via de draaischijffunctie van de CLB. een gemeenschappelijk zorgdossier.

22 Bouwsteen 4: Samenwerking tussen school, CLB en PBD.
Onze samenwerking met CLB, PBD versterkt ons zorgaanbod voor leerling en de ouders. De PBD ondersteunt de scholen en de CLB bij het uitbouwen van een zorgbeleid. PBD en CLB ondersteunen directie en zorgteam in organiseren goede informatiedoorstroming en betrokkenheid van en naar leerkrachten CLB medewerker kan schoolpersoneel ondersteunen in de aanpak van leerlingen met bijzondere noden Een sterke samenwerking met partners zorgt voor meer job tevredenheid bij leerlingenbegeleiders en leerkrachten. De leerkracht is het eerste aanspreekpunt voor de leerlingenbegeleiders, een belangrijke bron van kennis over het functioneren van de leerling, sleutelfiguur in de zorg voor de leerling. Voorbeeld van deze samenwerking: M-teams ondersteunen leerkrachten en leerkrachtenteams op vraag. Vaak vertrekt dit vanuit een moeilijke case. Doel is dat ze de leerkrachten handelingsbekwamer maken om om te gaan met gedrag dat anders is of moeilijk te begrijpen. Ze reiken tools aan… nieuwe strategieën, methodes, andere didactische mogelijkheden,…. Dit volstaat niet altijd….. Na een observatie en interventie met het schoolteam van 1 week, 1 maand, 3 maand,…..worden er aanbevelingen gegeven aan de directie om zorg sterker uit te bouwen op leerling, klas en schoolniveau en via samenwerking met partners. Via deze weg werken ze aan kwaliteit en advies op vlak van zorg op school en de uitbouw van zorg.

23 Bouwsteen 5: Samenwerking met buitenschoolse hulp en de draaischijffunctie van het CLB.
Wij wisselen expertise uit en kunnen zorg inzetten waar ze nodig is door onze samenwerking met CLB en met externen via de draaischijffunctie van CLB Wij doen beroep op ons CLB voor expertise Ons CLB is voor ons een draaischijf naar buitenschoolse hulpverlening Wij hebben goede samenwerking met relevante partners in het hulpverleningsnetwerk Tussen onze school en CLB zijn goede afspraken betreft doorverwijzing naar buitenschoolse hulp Wij weten goed waarvoor we bij ons CLB terecht kunnen en waarvoor bij externe partners Een school die het CLB raadpleegt als draaischijf en connectie buitengewoon onderwijs. Connectie met 3 verschillende scholen BuSO, een uitwisseling en samenwerking op vlak van ASS, een verstandelijke beperking en differentiatie, jongeren met gedragsproblemen. De school start een samenwerking op vlak van onderwijsbehoeften en mogelijke redelijke aanpassingen voor deze jongeren. Leerkrachten BuSO starten een uitwisselingsproject met leerkrachten BSO en geven 2 dagen op de andere school les. Doel= inleving en differentiatie. Vertrekken vanuit behoeften en lessen aanpassen. Welzijn + CLB en één gemeenschappelijk zorgdossier voor opvolging van kansenleerlingen. Wie ondersteunt bij de uitbouw van een brede school? CLB wordt een draaischijf tussen de school en buitenschoolse hulpverlening. Enkele knelpunten beperkte beschikbaarheid en wachtlijsten. hoe zwaar weegt de regie integrale jeugdhulp in het totale takenpakket van een school/ CLB? scholen kunnen zelf ook samenwerkingen uitbouwen voor een snellere interventie. Voldoende afbakenen van rollen, plichten, rechten, verantwoordelijkheden van de school en CLB.

24 Bouwsteen 6: Verhouding leerlingenbegeleiders -leerlingen
Wij organiseren onze zorg zo efficiënt mogelijk door de verhouding uren leerlingbegeleiding met het aantal leerlingen binnen onze populatie én hun zorgnoden goed op elkaar af te stemmen. We kiezen voor preventie We doen aan (psycho) educatie: naar zelfredzaamheid We werken waar mogelijk met groepsinterventies We investeren in de professionalisering van onze leraren (basiszorg) Wij zorgen voor een heldere taakverdeling De mate waarin leerlingenbegeleiders tegemoet komen aan de begeleidingsnoden binnen de leerlingenpopulatie, hangt samen met het aantal leerlingen binnen deze populatie én hun zorgnoden. Goede voorbeeld van afstemming zorgnoden op klasniveau en zorgaanbod op leerlingbegeleider niveau. Uur versnippering voor zorg Klassen worden dubbel gezet, klassen worden gesplitst, parallel roosteren voor projecten, interne klasondersteuning en co-teaching, vrijwilligersondersteuning. Afstemming nood en aanbod op vlak van zorg. Internationaal Finland: 1:245 Duitsland: 1:16.500 VS: 1:250 België: leerlingenbegeleiders: 1:207 en CLB: 1:785 Bedenking: opleidingen= buitenland, enkel een vergelijking op vlak van personeelsmiddelen en niet werkingsmiddelen.

25 Bouwsteen 7: Verhouding preventief-curatief.
Wij trachten zoveel mogelijk preventief te werken. Deze investering kost op lange termijn minder. CLB en PBD helpen ons bij het uitwerken van gerichte groepsinterventies Waar de preventie niet werkte, bouwen we ook curatie verder uit Wij weten bij wie we terecht kunnen voor curatie Wij hebben een stappenplan van preventie tot curatie Afdrukken op poster en 6 maal op A3 Maart 2016 Ad hoc commissie leerlingenbegeleiding

26 Bouwsteen 8: Aandacht voor specifieke doelgroepen
Wij streven naar een inclusieve school: kwalitatief onderwijs voor alle leerlingen door extra inspanningen te doen voor specifieke doelgroepen. CLB en PBD ondersteunen ons in het bereiken van – en communiceren mét specifieke doelgroepen Onze school bouwt vertrouwensrelaties op met kansarme groepen Via bestaande sociaal-culturele organisaties hebben wij contacten met kansengroepen

27 Bouwsteen 9: deontologie
Deontologie is heel belangrijk in onze informatie uitwisseling Wij streven naar duidelijkheid over wat het beroepsgeheim precies inhoud en wanneer het al dan niet gepast is. Wij zoeken een transparant beleid rond omgaan met vertrouwelijke informatie. Ouders en leerlingen weten bij ons tegen wie ze wat kunnen zeggen om geen vertrouwensbreuk op te lopen. Wij besteden aandacht aan het professionaliseren van ons schoolpersoneel in het omgaan met delicate informatie

28 Bouwsteen 10: Realiseren van interne kwaliteitszorg.
Wij hebben oog voor de kwaliteit van leerlingenbegeleiding en verworven competenties Voor ons is leerlingenbegeleiding een volwaardig ambt met specifieke competenties. Onze school geeft het team van leerkrachten en leerlingenbegeleiders de ruimte voor zelfevaluatie, supervisie, intervisie waardoor ze zelf kunnen aftoetsen waarom ze de dingen doen die ze doen en hoe het efficiënter zou kunnen werken. Wij bekijken de invulling van de job van leerlingenbegeleider op vlak van kwaliteit en kwantiteit. Hoeveel tijd besteden we aan..... Wij gebruiken een instrument om de effectiviteit van de zorg op school of in de klas in kaart te brengen. Wij gaan de tevredenheid van studenten/ouders/leerkrachten op school na en bekijken hun noden. Inspectie kijkt toe op het continuüm van de leerlingenbegeleiding (school & CLB)

29 Uitwisseling Opdracht 1:
Bekijk voor jezelf de bouwstenen en kies er 3 waar je graag ondersteuning-inspiratie zou willen krijgen. Duidt je bouwsteen aan Schrijf je concrete vraag in 1 zin erbij in termen van wat je wilt bereiken Je krijgt hiervoor 2 minuten de tijd Wat heb ik nog niet laar zou ik willen start nu !

30 Uitwisseling Opdracht 2:
We kennen nu de 3 hoogste noden binnen de groep. In jouw school een antwoord op 1 van deze noden ? = ervaring of structuur om te delen ? Duidt je bouwsteen aan Schrijf je concrete casus of structuur erbij: in termen van : “het lukt(e) ons om… door….(acties)” Je krijgt hiervoor 5 minuten de tijd start nu !

31 Uitwisseling Opdracht 3:
Ga in het groepje zitten dat bij je nood aansluit. Er is een aangeduid verteller De persoon rechts van de spreker schrijft Je krijgt hiervoor 15 minuten de tijd Indien al deze stappen volbracht: voor zoetjes ruilen formulier start nu !

32 Tool en feedback Tool: Evy bekeek de rode potjes: te vinden in tool
mee te geven met PBD Beantwoordt tool aan nood ? Wat missen jullie

33 Tool hervormingen leerlingenbegeleiding

34 Kwaliteitsvol onderwijs
Een opdracht voor de super leerkracht of voor het hele schoolteam? Antwoord ??? M- decreet Differentiëren Kwaliteitsvol onderwijs Inclusie Modernisering SO Super-diversiteit Context Fles : vragen, verwachtingen

35 Dank voor uw aandacht !