Wet- en regelgeving voor Coördinerend Deskundigen Hielke Freerk Boersma Arbo- en Milieudienst / SBE 15 februari 2016

Wet- en regelgeving: inhoud Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Wet- en regelgeving: inhoud Inleiding Historie / Herhaling uitgangspunten ICRP Wettelijk kader - Kernenergiewet Besluit Stralingsbescherming (BS) Overige, w.o. Vervoer radioactieve stoffen (16 februari) Oefeningen (15 / 16 februari, casus 21 maart)

Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Te behandelen stof Hst 14 m.u.v. 14.7 (toestellen) en gedeelten van 14.9 (Zandvoort, 7 maart 2016) Hst 19.6 In de presentatie wordt verwezen naar paragrafen of tabellen uit de syllabus.

Historie 1957: Euratom-verdrag 1963: Kernenergiewet Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Historie 1957: Euratom-verdrag 1963: Kernenergiewet 1976: ICRP-26 – uitgangspunten stralingsbescherming 1990: ICRP-60 (n.a.v. gegevens LSS uit 1986) 1996: Euratom-richtlijn 96/29 (Basic Safety Standards – BSS) 1997: Euratom-richtlijn 97/43 (Stralingsbescherming patiënt) 2002: Besluit Stralingsbescherming

Historie 2007: ICRP-103: update van ICRP-60 Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Historie 2007: ICRP-103: update van ICRP-60 2013/4: Gereviseerd Besluit Stralingsbescherming 2014: Revisie EU-BSS (publicatie: 17 januari 2014) 2018(?): Nieuwe revisie Besluit Stralingsbescherming

Uitgangspunten - I Uitgangspunten ICRP (hst 13.2.2) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Uitgangspunten - I Uitgangspunten ICRP (hst 13.2.2) Rechtvaardiging (justification) Optimalisatie (ALARA) (Bron gerelateerde) dosisbeperking: ‘plafond voor optimalisatie’ (13.3.1) Dosislimieten

Uitgangspunten - II Limitering (tabel 13.5): Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Uitgangspunten - II Limitering (tabel 13.5): blootgestelde werknemers E < 20 mSv/jaar Limieten aan equivalente orgaandoses: 500 mSv/jaar op de huid / extremiteiten 150 mSv/jaar in de ooglens (ICRP-60) 20 mSv/jaar in de ooglens (ICRP-118; EU-BSS)

Kernenergiewet: hiërarchie Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Kernenergiewet: hiërarchie Wet Besluiten Regelingen (MR) / Aanwijzingen Beschikkingen / vergunningen “Pseudowetgeving” (richtlijnen) meestal ‘leidraad’ opgesteld door beroepsveld

Kernenergiewet: kenmerken Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Kernenergiewet: kenmerken Vergunningenstelsel art. 15a: splijtstoffen en ertsen art. 15b: nucleaire installaties art. 29: radioactieve stoffen art. 34: toestellen Raamwet (alleen algemene bepalingen) Lex Specialis Exclusieve wet, o.a. op grond van art. 29 lid 2, art. 34 lid 9 en art.72 van de KEW

Besluiten: Besluiten (14.3.1) Besluit Stralingsbescherming (BS) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Besluiten: Besluiten (14.3.1) Besluit Stralingsbescherming (BS) Besluit Kerninstallaties, Splijtstoffen en Ertsen Splijtstoffen: gew.perc. > 0,1% U/Pu, 3% Th Ertsen voor splijtstofcyclus Zie verder 14.5.2 Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Ra-stoffen BKSE

Ministeriële Regelingen: Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Ministeriële Regelingen: Uitvoeringsregeling stralingsbescherming EZ Voegde veel oude MR’s samen Van kracht op 1 januari 2014 Regeling stralingsbescherming werknemers 2014 Voegde enkele oude MR’s samen rond werknemersbescherming Regeling rechtvaardiging

Besluit Stralingsbescherming (BS) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Besluit Stralingsbescherming (BS) doelstelling BS integrale bescherming aansluiting Arbo-, Milieuwetgeving voordeel: consistentie van kracht geworden met ingang van 1 maart 2002 Revisie BS 2014 (zie volgende slide) van kracht op 1 januari 2014 (grotendeels)

Revisie BS 2014 Vereenvoudiging vergunningverlening Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Revisie BS 2014 Vereenvoudiging vergunningverlening Vermindering administratieve lasten / rapportage verplichtingen ‘Beperking’ registratieverplichting Minder gedetailleerde administratievoorschriften  zorgsysteem Verduidelijking enkele definities Verwerken wijzigingen bevoegd gezag KEW

Opzet Besluit Stralingsbescherming Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Opzet Besluit Stralingsbescherming A Algemene bepalingen B Specifieke doelgroepen werknemers, leden van de bevolking & patiënten C Specifieke onderwerpen natuurlijke bronnen en interventie

Opzet BS: Algemeen A Algemene bepalingen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Opzet BS: Algemeen A Algemene bepalingen H1 Definities en toepassingsgebied H2 Rechtvaardiging en optimalisatie H3 Algemene voorschriften H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures H10 Administratie  organisatie / beheer H11 Overgangsbepalingen

H1 Definities en toepassingsgebied Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H1 Definities en toepassingsgebied Handeling vanwege radioactieve eigenschappen of gebruiken/voorhanden hebben van toestel Werkzaamheid natuurlijke bron niet vanwege radioactieve eigenschappen Ingekapselde bron: zie 16.1 Beheersysteem: gegevens/documenten die betrekking hebben op de stralingsbescherming v/h bedrijf

H1 Deskundige (heeft diploma) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H1 Deskundige (heeft diploma) Toezichthoudend deskundige (houdt toezicht) Coördinerend deskundige (coördineert toezicht) Algemeen coördinerend deskundige (coördineert toezicht èn verleent interne vergunningen) Radiologische verrichting: medische handeling met ioniserende straling

H1 Definities en toepassingsgebied Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H1 Definities en toepassingsgebied Risicoanalyse: RisicoInventarisatie en Evaluatie - RI&E als bedoeld in Arbowet Reguliere blootstelling (bepaald met RI&E) Potentiële blootstelling (waarvan waarschijnlijkheid en gevolg kan worden geschat dmv RI&E) Stralingsincident (ongewild / onvoorzien èn leidend tot blootstelling die bepaalde limieten of waarden uit de RI&E overschrijdt)

H1 Radiotoxiciteitsequivalent (zie ook 14.3.6) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H1 Radiotoxiciteitsequivalent (zie ook 14.3.6) 1 Re levert 1 Sv op (effectieve volgdosis) Dosisconversiecoëfficiënt e(50) (of:DCC) (Sv/Bq) Inhalatie of ingestie van activiteit A (Bq): E (in Sv) = A (Bq)× e(50)inh/ing (in Sv/Bq) = A (Reinh/ing) A(Bq) = A (Reinh/ing) / e(50)inh/ing (Sv/Bq) 1 Re = 1 / e(50)

Intermezzo – risico-analyse (oefening) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Intermezzo – risico-analyse (oefening) Radiotoxiciteitsequivalent Bij één van de practicumproeven werk je met ongeveer 10 kBq 14C einh(50) = 2E-09 = 2·10-9 Sv/Bq eing(50) = 6E-10 = 6·10-10 Sv/Bq Wat is de max. eff. dosis bij incident? 2E-05 Sv = 20 uSv.

H1 Art. 2: Uitsluitingen kosmische straling op het aardoppervlak Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H1 Art. 2: Uitsluitingen kosmische straling op het aardoppervlak kosmische straling in vliegtuigen mits je passagier bent handelingen met toestel met hoogspanning van ten hoogste 5 kV Art. 3: Berekeningsmethoden uitwerking in Uitvoeringsregeling (14.9.3)

H2 Rechtvaardiging en optimalisatie Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H2 Rechtvaardiging en optimalisatie Gezondheidsschade versus netto voordeel Gericht op werknemers / leden van de bevolking Beoordeling via MR Rechtvaardiging (art.4 lid 1): wel/niet gerechtvaardigd Nieuwe toepassingen: uitgebreide argumentatie Verder: ALARA-verplichting en dosisbeperkingen

H2 - Regeling Rechtvaardiging - poll Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H2 - Regeling Rechtvaardiging - poll Regeling bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling afscherming met verarmd uranium? thorium in gloeikousjes (campingverlichting) Afscherming: ja Gloeikousjes: nee (niet meer); vroeger wel, waardoor ze gewoon voorkomen; dus: detailhandel verboden, gebruik nog toegestaan (mits vergunning o.i.d. want ze vallen niet meer onder de gebruiksartikelen). Verder vermeld Jour of RP vol. 20 (2000) p423 , Furuta et al dat het gemiddelde gaskousje 1410 +/- 140 Bq bevat. Cameralenzen: nee (zie gloeikousjes) Betalights: ja (in bioscopen en vliegtuigen), nee (visdobbers etc.) Slib: ja

H2 - Regeling Rechtvaardiging Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H2 - Regeling Rechtvaardiging Regeling bekendmaking rechtvaardiging gebruik van ioniserende straling bèta-lights (H3)? gebruik van licht radioactief afval/slib in wegenbouw? Poll Afscherming: ja Gloeikousjes: nee (niet meer); vroeger wel, waardoor ze gewoon voorkomen; dus: detailhandel verboden, gebruik nog toegestaan Cameralenzen: nee (zie gloeikousjes) Betalights: ja (in bioscopen en vliegtuigen), nee (visdobbers etc.) Slib: ja

H3 Algemene voorschriften Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Algemene voorschriften Bevoegdheden en taken ondernemer en deskundige (14.4) Ondernemer verantwoordelijk Ondernemer wijst toezichthoudend deskundige aan die voldoende na/bijscholing krijgt Ondernemer zorgt voor coördinerend deskundige

H3 Algemene voorschriften Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Algemene voorschriften Toezichthoudend deskundige Houdt toezicht Heeft diploma niveau 2, 3, 4 of 5 of (alg) coörd. deskundige (???) Met ingang van 1-1-’17 (?): diploma Toezichthoudend Deskundige voor de betrokken branche Houdt zijn kennis op peil Tandartsen of 5A/M of 5A In het verleden stond in vergunning altijd een eis in bewoordingen als ‘een deskundige van ten minste niveau 4’, dus niveau 3 of 2 was ok. Per 1-1-2017 moet een TD een opleiding TD hebben gevolgd, en vervalt het ‘ten minste’ in bovenstaande omschrijving. Nu al is er een probleem indien iemand met het diploma coörd. Deskundige als toezichthouder een lab wil gaan beheren (mag dat?). En verder doet zich de vraag voor of de coörd desk in de toekomst zonder meer TD mag zijn voor andere toepassingen, juist degenen die hun diploma in 2016 hebben behaald. Voor de lagere TD’s zou het advies daarom kunnen zijn om in 2016 aan de cursisten die de opleiding voor CD volgen en succesvol afronden ook het niveau 4AB diploma te geven in de veronderstelling dat er in de overgangsregeling wel zal staan dat diploma niv 4 afgegeven tot 1-1-2017 gelden als TD voor bepaalde branches. Lastig wordt het voor TD’s open stoffen, nucleair en versnellers die al in 2016 aan het werk moeten: niveau 3 bestaat niet meer en de opleiding CD is, althans formeel, niet adequaat.

H3 Algemene voorschriften Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Algemene voorschriften De coördinerend deskundige Beoordeelt vooraf RI&E Controleert min. één keer per jaar beveiligingsmiddelen / meetapparatuur Is geregistreerd als coördinerend deskundige (vanaf 1 januari 2015) Heeft diploma (alg) coördinerend deskundige

H3 Intermezzo De coördinerend deskundige - overgangsregeling Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Intermezzo De coördinerend deskundige - overgangsregeling Herregistratie na 5 jaar werkervaring aantoonbaar gewerkt aan kennisonderhoud Erkenning RUG Niveau 3 tot 1 januari 2016 Uitvoeringsregeling EZ: “Niveau 3 gelijkgesteld aan opleiding tot coörd. Deskundige”

H3 Intermezzo: vergunningstypen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Intermezzo: vergunningstypen Drie soorten vergunningen Enkelvoudige vergunningen Verzamelvergunningen Complexvergunningen

Vergunningstypen - I Enkelvoudige vergunning (b.v. middelbare school) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vergunningstypen - I Enkelvoudige vergunning (b.v. middelbare school) ondernemer toezichthoudend deskundige (blootgestelde) werknemer coördinerend deskundige

Vergunningstypen - II Enkelvoudige vergunning (alternatief) ondernemer Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vergunningstypen - II Enkelvoudige vergunning (alternatief) ondernemer coördinerend/toezichthoudend deskundige (blootgestelde) werknemer

Vergunningstypen - III Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vergunningstypen - III Verzamelvergunning bij meerdere vergelijkbare toepassingen (b.v. perifeer ziekenhuis) ondernemer coördinerend deskundige Toezichthoudend deskundige (blootgest.) werknemers

Stralingsbeschermings-organisatie Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vergunningstypen - IV Complexvergunningen bij grote organisatie met veel verschillende toepassingen (b.v. universiteit) Stralingsbeschermings-organisatie Lijnorganisatie advies

Organisatie bij complexvergunning Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Organisatie bij complexvergunning ondernemer SBE Algemeen coördinerend deskundige overige deskundigen (bv coördinerend deskundigen) afdelingsbestuur toezichthoudend deskundigen (blootgestelde) werknemers

H3 Alg. coörd. deskundige Taken alg. coördinerend deskundige Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Alg. coörd. deskundige Taken alg. coördinerend deskundige Als: coördinerend deskundige + Verleent interne toestemmingen Is geregistreerd als algemeen coördinerend deskundige Opleiding Niveau 2 of ACD Uitwerking in hst. 2 Uitvoeringsregeling In de praktijk voorzitter SBE

H3 Voorschriften voor (voorkomen van) stralingsincidenten Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Voorschriften voor (voorkomen van) stralingsincidenten Voorlichting en instructie Risico's ioniserende straling Methoden bescherming Belang houden aan voorschriften Informeren vrouwen over risico's ongeboren kind

H3 Waarschuwingsborden (14.4.9): Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Waarschuwingsborden (14.4.9): MR Stralingsbescherming werknemers 2014 Zie meegebrachte voorbeelden

H3 Hoogactieve bronnen en beveiliging radioactieve stoffen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Hoogactieve bronnen en beveiliging radioactieve stoffen Regels voor hoogactieve (ingekapselde) bronnen A > grenswaarde?  bron ‘hoogactief’ Aparte regels voor beveiliging radioactieve stoffen. Ook grenswaarden, maar net iets anders… Uitwerking in Uitvoeringsregeling Vb. 60Co: Hoogactief A > 4 GBq Beveiliging A > 30 GBq

H3 Hoogactieve Bronnen (14.8.3) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Hoogactieve Bronnen (14.8.3) Wat is doel van deze regeling? Middelen: Codering Financiële zekerstelling ivm afvoer Check op aanwezigheid Verder: voorschriften periodieke lektest kwijtraken hoogactieve bronnen voorkomen (en zekerstellen dat afvoer mogelijk is)

H3 Beveiliging Radioactieve Stoffen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H3 Beveiliging Radioactieve Stoffen Reden: EC-actieplan ter voorkoming terrorisme met CBRN-agentia Scenario’s: vuile bom of externe bestraling met hoog-actieve bron Continu persoonlijk of elektronisch toezicht Bij elektronisch toezicht Detectie, gevolgd door ‘opvolging’ in 3-10 minuten  ‘vertraging’ van 3-10 minuten Beveiligingsplan Van kracht sinds 1 april 2013

H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Meldingen, vergunningen, aanvragen en procedures §4.1 en §4.2: meldingen en vergunningen voor handelingen (zie 14.5.1) §4.6 en §4.7: procedurele voorschriften voor meldingen en vergunningen aansluiting bij Wet Milieubeheer en Algemene Wet Bestuursrecht Uit hst 3 BS: voorschriften voor meldingen in hst 4 Uitvoeringsregeling

H4 Toestellen Melding / vergunning afhankelijk van Buisspanning Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Toestellen Melding / vergunning afhankelijk van Buisspanning Doel toepassing Ook bezit toestel: Meldings- of vergunningsplicht Aanvulling op syllabus: melding volstaat bij o.a. Elektronenmicroscopen Bagagecontrole met vaste opstelling Röntgendiffractie in gesloten veiligheidskabinet Vuistregel: boven 100 kV altijd vergunning, onder 30 kV en < 1 uSv/uur op 0,1m geen melding

H4 Radioactieve stoffen: Melding / vergunning afhankelijk van: Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Radioactieve stoffen: Melding / vergunning afhankelijk van: Handeling / werkzaamheid / ‘ontdoen van’ Doel toepassing Diagnostiek / therapie: altijd vergunning Ni-63: melding tot 1 GBq IJk- en meetbronnen in vaste opstellingen: melding mits activiteit < 100 vrijstelling Electron Capture Detector (63Ni)

H4 Vrijstellingsgrenzen ra-stoffen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Vrijstellingsgrenzen ra-stoffen Vrijstellingsgrens per radionuclide Vrijstelling van vergunnings(- of meldings)plicht als activiteit Xi òf activiteitsconcentratie Ci onder vrijstellingsgrens blijft Mengbron (mix van bronnen of meerdere bronnen): i Ai/Xi  1, òf i Ai/Ci  1 Cesium: vrijstelling 10 kBq: vergunning C14+tritium: 0,1+0,001 < 1: geen vergunning P32+Co60: 0,5+0,5 = 1: geen vergunning P32+Co60+tritium = 1,001: vergunning Oplossing: wacht een dag op levering: plm. 0,48 +0,5+0,001 = 0,98: geen vergunning

H4 - Oefeningen Wanneer vraag je een vergunning aan? Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 - Oefeningen Wanneer vraag je een vergunning aan? 3H: 500 MBq in 10 ml (waterige oplossing) 60Co: 37 kBq en 1 kBq/g 32P : 1 MBq in 10 ml (waterige oplossing) Vrijstellingsgrenzen in MBq cq. Bq/g: Cesium: vrijstelling 10 kBq: vergunning C14+tritium: 0,1+0,001 < 1: geen vergunning P32+Co60: 0,5+0,5 = 1: geen vergunning P32+Co60+tritium = 1,001: vergunning Oplossing: wacht een dag op levering: plm. 0,48 +0,5+0,001 = 0,98: geen vergunning 3H 14C 32P 60Co 137Cs Activiteit 1.000 10 0,1 0,01 Concentratie 1.000.000 10.000 1

H4 - Oefeningen Wanneer vraag je een vergunning aan? Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 - Oefeningen Wanneer vraag je een vergunning aan? 1 MBq 14C + 1 MBq 3H 50 kBq 32P + 50 kBq 60Co 50 kBq 32P + 50 kBq 60Co + 1 MBq 3H Vrijstellingsgrenzen in MBq: Cesium: vrijstelling 10 kBq: vergunning C14+tritium: 0,1+0,001 < 1: geen vergunning P32+Co60: 0,5+0,5 = 1: geen vergunning P32+Co60+tritium = 1,001: vergunning Oplossing: wacht een dag op levering: plm. 0,48 +0,5+0,001 = 0,98: geen vergunning 3H 14C 32P 60Co 137Cs 1000 10 0,1 0,01

H4 Vergunningsplicht voor ‘ontdoen van’ door lozing, als meer dan: Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Vergunningsplicht voor ‘ontdoen van’ door lozing, als meer dan: 10 Reing per jaar in het riool 1 Reinh per jaar in lucht 0,1 Reing per jaar op oppervlaktewater correctie voor halveringstijd (tabel 14.14 en 14.20) door overdracht voor hergebruik / afvalinzameling ontvanger moet vergunning hebben Afval: vrijgavegrenzen = vrijstellingsgrenzen afwijking in de zin van ‘anders dan d.m.v. vrijstellingsgrenzen zoals bij de vergunningverlening gebruikt’

H4 Vergunningen (en meldingen) (14.6): Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Vergunningen (en meldingen) (14.6): Details in hst. 2 Uitvoeringsregeling Aanvraag via Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) sinds 1 januari jl. Zie http://www.autoriteitnvs.nl (of www.anvs.nl) Bevoegd gezag: Ministerie van Infrastructuur & Milieu, gemandateerd aan ANVS. Binnenkort ANVS Zelfstandig Bestuursorgaan (ZBO) onder Min. I&M In de loop van de tijd werd de besluitvorming inzake vergunningen gemandateerd aan bepaalde ministers. Sinds 2005 is de besluitvorming inzake alle vergunningen en ontheffingen (voor art. 15 onder b Kew alleen de vergunningwijzigingen) gemandateerd aan de minister van VROM. Deze heeft voor het merendeel van de besluiten een ondermandaat verleend aan de directeur van SenterNovem.126 124 ‘Kew-oud’: de tekst zoals gepubliceerd in 1963 (Stb. 1963, 82). De memorie van toelichting vermeldt: ‘Het is wel duidelijk, dat de belangen van volksgezondheid en arbeidersbescherming altijd in het geding zijn en dat de energievoorziening en, gelet op onze internationale verplichtingen voor het vreedzaam gebruik van splijtstoffen, het buitenlands beleid vaak bij vragen van kernsplijting aan de orde zullen zijn. Maar wanneer lozing van radioactief water van een kernreactor nodig is, komen waterstaatsbelangen in het geding en misschien belangen van landbouw of visserij.’ De voorgestelde regeling laat voor ieder afzonderlijk geval aan iedere minister zelf over uit te maken of de zaak hem al dan niet mede aangaat (Kamerstukken II 1959/60, 5861, nr. 3, p. 13). 125 Bijvoorbeeld ABRvS 9 juli 1997, JM 1997, 28; ABRvS 29 juni 1998, JM 1998, 131 m.nt. Thijssen. 126 Regeling mandaat en machtiging vergunningen, ontheffingen en goedkeuringen Kernenergiewet 2005, Stcrt. 2006, 45; Regeling mandaat en ondermandaat SenterNovem Kernenergiewet 2005, Stcrt. 2006, 45; Wijziging mandaat en ondermandaat SenterNovem Kernenergiewet 2005, Stcrt. 2006, 138. ...... In het tijdens dit onderzoek aanhangige wetsvoorstel tot wijziging van de Kew wordt overigens voorgesteld de bevoegdheid inzake vergunningverlening te attribueren aan de minister van VROM. Het voorstel bevat een vereenvoudiging van het bevoegd gezag, met het oog op een ‘efficiënte en snelle besluitvorming’, aldus de memorie van toelichting. Voorgesteld wordt alleen de minister van VROM te belasten met de besluiten inzake vergunningverlening.130 130 Kamerstukken II 2005/06, 30 429, nr. 3, p. 6. Uit:EVALUATIE KERNENERGIEWET STRUCTURELE EVALUATIE MILIEUWETGEVING (STEM) STEM publicatie 2006/4 STEM is het samenwerkingsverband tussen het Centrum voor Milieurecht (CvM, Universiteit van Amsterdam), Maastrichts Europees instituut voor Transnationaal Rechtswetenschappelijk Onderzoek (METRO, Universiteit Maastricht), het Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM, Vrije Universiteit Amsterdam) en ARCADIS. 27 augustus 2007 110643/CE7/172/000360

H4 Voor veel standaardvergunningen: aanvraagformulieren via ANVS Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4 Voor veel standaardvergunningen: aanvraagformulieren via ANVS http://www.autoriteitnvs.nl/aanvragen-en-melden Ook registratie als coördinerend deskundig via deze website

Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H4

Opzet BS: Doelgroepen B Specifieke doelgroepen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Opzet BS: Doelgroepen B Specifieke doelgroepen H5 Bevolkingsblootstelling H6 Blootstelling bij medische toepassingen H7 Beroepsmatige blootstelling

H5 Bevolkingsblootstelling Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Bevolkingsblootstelling Art.48 lid 1: Lid bevolking buiten locatie max. E = 0,1 mSv/jr Art.49 lid 1: Lid bevolking binnen locatie max. E = 1 mSv/jr ooglens 15 mSv/jr huid 50 mSv/jr handen,voeten niet genoemd

H5 Berekening dosis aan de terreingrens (14.9.3.1): Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Berekening dosis aan de terreingrens (14.9.3.1): H*(10) = h.A.T.t/r2 Individuele Dosis (ID) Multifunctionele Individuele Dosis (MID) = 0,25 . ID Correctiefactor 0,25 corrigeert voor afscherming woning

H5 Secundair Niveau (SN): 10 μSv/j Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Secundair Niveau (SN): 10 μSv/j Onder SN beoordeelt overheid niet meer op ALARA. Toetsing MID aan SN Als MID > SN: nauwkeuriger berekenen en Actuele Individuele Dosis (AID) m.b.v. ABC-factoren (zie tabel 14.21): AID = ABC · ID ABC-factoren corrigeren ID voor verblijftijd Als AID > 100 μSv/j : geen vergunning Nb: in RUG-vergunning: AID (incl lozingen!) < 40 μSv/j

H5 Berekeningen dosis binnen de locatie: terugrekenen op uurlimieten Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Berekeningen dosis binnen de locatie: terugrekenen op uurlimieten hanteren bezettingsfactor gangen: 1/4 trappen: 1/16

H5 Voorbeeld: radiotherapieruimte Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Voorbeeld: radiotherapieruimte Gebruik 2 uur/dag, 5 dagen/week, 50 weken/jaar Wat is het toegestane dosistempo in de wachtruimte in de gang in het trappenhuis Bedrijfsduur per jaar is 2 . 5 . 50 = 500 uur/jaar Dosistempo limiet is 1000uSv/500uur = 2 uSv/uur in de wachtkamer, 8 uSv/uur in de gang en 32 uSv/uur in het trappenhuis

H5 Blootstelling bevolking (Nederland) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Blootstelling bevolking (Nederland) Bron: RIVM

H5 Blootstelling bevolking Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H5 Blootstelling bevolking Stralingsbelasting per bron Stralingsbelasting (mSv) NL 2012 NL 2008 NL 2000 NL 1987 NL 1976 Kosmisch 0,24 0,22 0,28 0,3 Radon/thoron in woning 0,65 0,55 0,82 0,77   Medisch 0,93 0,81 0,59 0,47 0.30-0.5 Voedsel 0,30 0,37 0.20-0.30 Bouwmaterialen 0,35 0,34 0,36 0.25-1 Bodem 0,04 Overig 0,03 0,05 0.04-0.07 Totaal 2,54 2,37 2,47 2,34 2,1 jaar mSv NL 2012 2,54 B 2014 5,52 D 2009 4,1 UK 2005 2,7 US 2006 6,2 Bron: RIVM

H6 Blootstelling bij med.toepassingen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H6 Blootstelling bij med.toepassingen Begint met medische definities Diagnostische referentieniveaus – dosisniveau in medische diagnostiek Hulpmiddel bij optimalisatie http://www.rivm.nl/Onderwerpen/M/Medische_Stralingstoepassingen/Stralingsbescherming_pati%C3%ABnten/Diagnostische_Referentieniveaus

H6 Blootstelling bij med.toepassingen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H6 Blootstelling bij med.toepassingen “Patiënten” ook: vrijwilligers ook: ‘begeleiders’ Eisen aan: Deskundigheid behandelend arts Erkende opleiding enz… Kwaliteit apparatuur Rechtvaardiging (ook specifiek)

H6 Medische röntgentoestellen (zie ook 14.7.3): Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H6 Medische röntgentoestellen (zie ook 14.7.3): Filter bij toestellen voor diagnostisch onderzoek Beeldgrootte niet groter dan nodig (m.b.v. diafragma of tubus) Beeldversterker / dosistemporegeling bij doorlichtingen 62%

H6 Overige aspecten: betrokkenheid klinisch fysicus Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H6 Overige aspecten: betrokkenheid klinisch fysicus afhankelijk van ‘zwaarte’ v/d toepassing informeren naar zwangerschap schriftelijke instructies bij toediening radionucliden

H6 Medische blootstelling in Nederland Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H6 Medische blootstelling in Nederland Bron: RIVM jaar mSv NL 2012 0,93 B 2014 2,66 D 2009 1,9 UK 2005 0,41 US 2006 2,98 Bron RIVM Cursus Stralingsdeskundigheid Niveau 3 - 2013

H7 Blootstelling werknemers Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 Blootstelling werknemers Dosislimieten ‘gewone’ werknemer  lid bevolking binnen locatie blootgestelde werknemer (b.w.): zie tabel 14.1 Dosis mSv/jr categorie B.W. . 0-1 geen (=> ‘werknemer’ of C?) . 1-6 B . 6-20 A geen werk waardoor indeling als b.w. voor: zwangere vrouw (tenzij < 1 mSv gegarandeerd wordt!) pers.< 18 jr (m.u.v.beroepsopleiding)

H7 Voorschriften voor werkplekken gecontroleerde zone Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 Voorschriften voor werkplekken gecontroleerde zone kans dosis > 6 mSv/j toegangscontrole, monitoring, maatregelen bij verspreiding stoffen, voorlichting enz. bewaakte zone kans 1 mSv/j < dosis < 6 mSv/j monitoring, voorlichting enz. waarschuwingssignalering geeft zonering aan Laat waarschuwingsborden zien.

H7 Indeling in zones op basis van risico-analyse. Vb Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 Indeling in zones op basis van risico-analyse. Vb Normale blootstelling (reguliere handelingen) Potentiële blootstelling (incidenten) Kans op verspreiden besmettingen Kans op ontvreemding / zoekraken

Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 Inspecties letten tegenwoordig steeds meer op de kwaliteit van Risico Inventarisaties! Diverse instrumenten in omloop, w.o. Richtlijn Radionuclidenlaboratoria voor open stoffen (nog vaak gekoppeld aan vergunning – herziening bijna klaar) Beheersing van risico’s bij handelingen met open bronnen in laboratoria (Grimbergen & Wiegman) Leidraad risicoanalyse stralingstoepassingen (Bader) – downloaden via www.rijksoverheid.nl Zie ook: Regeling Werknemersbescherming 2014

H7 Medisch toezicht (14.4.6) Alleen A-werkers (periodiek) keuren Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 Medisch toezicht (14.4.6) Alleen A-werkers (periodiek) keuren Stralingsartsen ‘contract’ met Arbo-diensten of de arbo-deskundige (bedrijfsarts) van het bedrijf Eisen stralingsarts Bedrijfsarts Opleiding Niveau 3 / CD Geregistreerd

H7 - Persoonsdosimetrie Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 - Persoonsdosimetrie Doel: Controle limieten en ALARA Schadeclaims ‘Geruststelling’ Verplichting tot verstrekking passend dosisregistratiemiddel Indien nodig: schatting of meting inwendige dosis

H7 Dosisregistratie Praktijk: TLD-badge Hp(10) schat effectieve dosis Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H7 Dosisregistratie Praktijk: TLD-badge Hp(10) schat effectieve dosis Hp (0,07) schat huiddosis Bij alleen tritium: urinemonsters Onderzoek NRG: inwendige besmetting geen item in Nederland Uitlezing TLD door erkende dosimetriedienst opname gegevens in NDRIS – zie ook 11.6.3 – www.ndris.nl

Uit: jaarverslag NDRIS 2014 Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Uit: jaarverslag NDRIS 2014

Opzet BS: onderwerpen C Specifieke onderwerpen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Opzet BS: onderwerpen C Specifieke onderwerpen H8 Blootstelling aan natuurlijke bronnen H9 Interventies

H8 Blootstelling aan nat.bronnen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H8 Blootstelling aan nat.bronnen Melding / vergunningplicht (zie 14.5.1) Vliegtuigbemanning Dosisbepaling voor: > 8 km Dosisbepaling geen dosismeters computerprogramma's

Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Natuurlijke bronnen Uitvoeringsregeling (voorheen: MR Natuurlijke bronnen van ioniserende straling) Bevat lijst met werkzaamheden waarbij natuurlijke bronnen kunnen worden verwacht, b.v. Proces-industrie w.o. olie- en gasindustrie Veel laag-actief afval Lasbedrijven Technische details

H9 Interventie maatregelen bij ongeval of noodsituatie Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 H9 Interventie maatregelen bij ongeval of noodsituatie wel: rechtvaardiging en ALARA geen dosislimieten, maar interventieniveaus (streefwaarden voor dosisniveaus) -------

Overige wet- en regelgeving Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Overige wet- en regelgeving Concept Basisrichtlijn Ingekapselde Radioactieve Bronnen  Uitvoeringsregeling Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Radioactieve Stoffen ‘Richtlijn Radionuclidenlaboratoria’ (voor zover nog van toepassing) – 7 maart 2016 Specifieke regels voor toestellen: zie 14.7 Vooral eisen aan medische toestellen

Richtlijn ingekapselde bronnen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Richtlijn ingekapselde bronnen Concept Basisrichtlijn Ingekapselde Radioactieve Bronnen – SZW (1993) (14.8.1) Opgenomen in vergunningsvoorschriften en Uitvoeringsregeling (meldingsplichtige bronnen) ISO-classificatie (ISO 2919): Test op temperatuur, druk, slag, vibratie en puntbelasting C-11111: niet getest

Richtlijn ingekapselde bronnen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Richtlijn ingekapselde bronnen Lektest (14.8.2): afgewreven activiteit < 185 Bq voor alfa-stralers < 18,5 Bq maatregelen bij lek afhankelijk van afgewreven activiteit (variërend van nieuwe test tot direkt waarschuwen overheidsinspecties) norm bij vegen bronhouder factor 10 lager instructie voor uitvoeren veegtest uitvoering door / onder verantwoordelijkheid van niveau 3 deskundige (of CD?)

Vervoer - I Vervoer (14.5.3) Zee en lucht: internationaal geregeld Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - I Vervoer (14.5.3) Zee en lucht: internationaal geregeld Spoor, weg en binnenwater: Europees geregeld Nederland: implementatie via Besluit Vervoer Splijtstoffen, Ertsen en Radioactieve Stoffen

Vervoer - II Transport van radioactieve stoffen over de weg: Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - II Transport van radioactieve stoffen over de weg: boven vrijstellingsgrens i.h.a. meldingsplicht transporteisen indien vrijstellingsgrens wordt overschreden melding drie weken voor gepland vervoer sinds 1 jan. ‘14: globale melding gelegaliseerd VLG-ADR klasse 7: ra-stoffen Voorschriftenbladen (zie NVS-publicatie 32, www.nvs-straling.nl)

Vervoer - III Verpakkingseisen Doel: voorkomen van Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - III Verpakkingseisen Doel: voorkomen van uitwendige bestraling besmetting criticaliteiten (bij vervoer splijtstoffen)

Vervoer - IV Type-indeling verpakkingen (p. 243) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - IV Type-indeling verpakkingen (p. 243) vrijgestelde colli: geen kans op verspreiding bij normaal vervoer (en dosistempo < 5 μSv/h) (industriële colli: i.h.a. voor materiaal met geringe specifieke activiteit) type A: getest op invloeden van buitenaf type B: idem als bij A, maar strenger, en goedgekeurd door overheid

Vervoer - V Grenswaardensysteem A1/A2 Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - V Grenswaardensysteem A1/A2 Speciale toestand: A1 (in TBq) => sommige ingekapselde bronnen Normale toestand: A2 (in TBq) Vaste radioactieve stoffen: Activiteit < 0,001 A1 of A2 => vrijgesteld collo Activiteit < 1 A1 of A2 => type A Activiteit > 1 A1 of A2 => type B

Vervoer - VI Transportindex (T): Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - VI Transportindex (T): Dosistempo op 1 meter van oppervlak collo (in mrem) of in mSv/h × 100, of in µSv/h ÷ 10 Etikettering wordt bepaald door: Dosistempo op oppervlak Transportindex

Vervoer - VII Etikettering (tabel 14.3) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - VII Etikettering (tabel 14.3) Geen (vrijgesteld collo, dosistempo < 5 μSv/h op oppervlak) I-wit (< 5 μSv/h) II-geel (< 0,5 mSv/h; T<1) III-geel (< 2 mSv/h; T<10) => Dosistemponormen (tabel 14.3): op 1 m van het opp.< 0,1 mSv/h op opp. < 2 mSv/h

Vervoer – VIII (Oefening) Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer – VIII (Oefening) Vervoer 37 MBq 137Cs Gegevens beta’s afgeschermd, gamma’s helemaal niet afstand bron - oppervlakte collo: 10 cm A2 = 600 GBq Wat is de noodzakelijke verpakking, de transportindex en soort etiket? A2 = 600 GBq; Activiteit < 0,001A2 => vrijgesteld collo; antwoord is niet zeker (op grond van het feit dat het dosistempo op het oppervlak meer dan 5 uSv/uur is, zou je kunnen concluderen dat er toch een type-A verpakking noodzakelijk is; uiteindelijk geeft NVS-publicatie 32 uitsluitsel: voor dergelijke hoeveelheden wordt VB-1 aangehaald, waarin sprake is van een vrijgesteld collo; omdat aan de 5 uSv/uur-voorwaarde niet wordt voldaan, wordt doorverwezen naar VB-9! => inderdaad type A. Alternatief is het eenvoudigweg vergroten van de verpakking, waardoor het toch een vrijgesteld collo wordt. Op 110 cm is het dosistempo ca. 2AE*(3/11)^2 = 4 uSv/u => T =0,4 of: Gamma.A/r2 = 0,093*37/1,1^2 = 0,003 mSv/u => T = 0,3 Op 10 cm is het dosistempo ca. 2AE*3^2 = 400 uSv/u => etiket II-geel of 0,093*37/0,1^2 = 340 uSv/u => etiket II-geel

Vervoer - IX Verder nog: grenzen aan: besmetting Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - IX Verder nog: grenzen aan: besmetting dosistempi aan buitenzijde van het voertuig dosistempi in de cabine van het voertuig opleidingseisen chauffeur meer info: NVS-publ. nr. 32

Vervoer - X O ja: Vergunningsplicht bij vervoer splijtstoffen Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer - X O ja: Vergunningsplicht bij vervoer splijtstoffen Afwijkingen bij in- en uitvoer radioactieve stoffen: vergunningsplicht bij invoer radiofarmaca

Vervoer – XI (Tot slot) Vuistregel: Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer – XI (Tot slot) Vuistregel: Als de afstand tussen bron en oppervlak collo kleiner dan 29 cm is, is de dosistemponorm voor het oppervlak het meest beperkend. Als de afstand tussen bron en oppervlak collo groter dan 29 cm is, is de dosistemponorm voor 1 m vanaf het oppervlak het meest beperkend. ----- A/d^2 = 2 mSv ofwel A = 2d^2. Dan invullen in tweede eis: 2d^2/(d+1)^2 <= 0,1 Neem d = 0: klopt A/d^2 = 2 mSv/h; A/(d+1)^2 = 0,1 mSv/h; ofwel 2d^2 = 0,1(d+1)^2, 1,9d2 – 0,2d – 0,1 = 0 d = 1/3,8 * [0,2 +/- (0,04 – 4*1,9*-0,1)^1/2] = 1/3,8 * [0,2 +/- 0,9] = 0,29 m

Antwoord – oefening vervoer Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Antwoord – oefening vervoer A2 = 600 GBq; Activiteit < 0,001*A2 => vrijgesteld collo mits dosistempo op oppervlak < 5 Sv/u. Op 10 cm is het dosistempo h*A/r2 = 0,093 * 37 / 0,12 = 0,3 mSv/u >> 5 Sv/u NVS-publicatie 32: Voorschriftenblad VB-9! => type A- verpakking (geen examenstof) Alternatief vergroten van de verpakking, waardoor het toch een vrijgesteld collo wordt.

Antwoord – Transportindex / Etiket Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Antwoord – Transportindex / Etiket Wel examenstof! T = dosistempo op 1 meter van oppervlak in mrem/uur (1 mrem ~ 10 Sv = 0,01 mSv) Op 110 cm is het dosistempo: h*A/r2 = 0,093 *37 / 1,12 = 3 Sv/u => T = 0,3 Op 10 cm is het dosistempo 0,3 mSv/u => etiket II-geel (zie tabel 14.3)

Vervoer – bewijs vuistregel Cursus Coördinerend SB Deskundige - 2016 Vervoer – bewijs vuistregel Voor welke afstand tot de bron wordt precies aan beide dosistemponormen voor vervoer voldaan? hA/d2 = 2 mSv/h èn hA/(d+1)2 = 0,1 mSv/h; => 2d2 = 0,1(d+1)2; 1,9d2 – 0,2d – 0,1 = 0 Oplossen: d = 0,29 m Gevolg voor bepalende norm: als d < 0,29 m: 2d2 < 0,1(d+1)2  2 mSv/h-norm als d > 0,29 m: 2d2 > 0,1(d+1)2  0,1 mSv/h-norm