Bronnen van stress bij jeugdigen Femke Vanschaemelhout

Belangrijke stressbronnen Drie domeinen Stressverhogende kenmerken van stressbronnen Controleerbaarheid en voorspelbaarheid Verschillende reacties –Algemene kenmerken –Persoonlijkheidskenmerken –Omgevingskenmerken

Vroeger  enkel incidentele ingrijpende gebeurtenissen Nu  meer belang voor aanhoudende situaties Acuut, kortdurend, licht Acuut, kortdurend, zeer ingrijpend Aanhoudend, terugkerend, licht Aanhoudend, terugkerend, zeer ingrijpend Verandering school Medisch onderzoek Eindexamen Verhuizing Aardbeving Verkrachting Dood dierbaar persoon Tsunami Groepsdruk Afwijzing leeftijdsgenot en Herhaalde medische onderzoeken Verwaarlozing Mishandeling Chronische ziekte Lichamelijke handicap Doormaken levensbedrei- gende ziekte

Stressvolle gebeurtenissen kunnen bij jeugdigen plaatsvinden op 3 verschillende domeinen: Gezin: ruzie met ouders, kindermishandeling, incest  zware stress door dagelijks wederkeren School: veeleisende leerkrachten, lage rapportcijfers, prestatiedruk uitgaande van ouders Vrije tijd: niet mogen meespelen, uitgelachen worden, groepsdruk, verbreken vriendschap/liefdesrelatie

Hoe onduidelijker de situatie  meer (mis)interpretaties  moeilijker effectief omgaan met situatie Stressvolle situaties kunnen ook ambigu van aard zijn  veel twijfels  stress langer duurt en heftiger ervaren Stressgevende situatie kan ook éénmalig/herhaaldelijk zijn Intensiteit van beleven van stressor kan verschillen voor dezelfde situatie

Situaties die oncontroleerbaar zijn  machteloos  zich slachtoffer van de situaties voelen  vermijden van situatie Situaties die onvoorspelbaar zijn  moeilijker greep  lastiger om juiste copingstrategie te vinden Natuurlijk mix van ≠ factoren die invloed van stressor versterkt

1.Algemene kenmerken  Ontwikkelingsniveau –Hoe ouder  gedifferentieerdere/doordachte reacties –Meer stress in puberteit & koppigheidsfase  Eerdere stresservaring –Cumulatief effect : hoe meer stressgevende situaties die niet genoeg verwerkt zijn  groter de kans op problemen bij nieuwe stressgevende situaties  Lichamelijke en mentale conditie –Fysieke/mentale handicaps belemmeren omgaan met stresssituaties door cognitief en sociaal tekort

2.Persoonlijkheidskenmerken  Temperament −Te veel : impulsief & onnadenkend −Te weinig : geen actie & stressbron vermijden −Opvoeding veel invloed  Zelfbeschikking –= locus of control : wijze waarop iemand in de wereld staat en controle heeft over gebeurtenissen –2 types: leven bestaat uit toevalligheden of eigen inspanningen hebben invloed  Zelfbeheersing –Ongeremde jeugdigen : onbesuisd/ geremde jeugdigen : ontloopt situatie  Zelfbeeld –Positief zelfbeeld : actief en effectief op situatie reageren –Negatief zelfbeeld : vermijdende reactie

3.Omgevingskenmerken  Steun vanuit eigen netwerk −= ouders, vrienden, klasgenoten, mensen uit nabije omgeving −Steun ontlenen in vorm van adviezen, bemoedigingen −Emotionele, verbale of materiële steun  Het sociaaleconomisch milieu −Sociaal en economisch in ongunstige situatie (huis waarin ze wonen)  jeugdigen in achterstandsituatie  moeilijk bevrijden –Minder steun in een bedreigende situatie –Opgroeien in stressvolle situatie  meer problemen voor jeugdigen

geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ geraadpleegd op 6/12/ Van der Ploeg, J. (2013). Stress bij kinderen. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.