Omgaan met Dementie Post West 10 december 2015

Even voorstellen Emile van der Steen Coördinator Mantelzorgkring Overschie en Hillegersberg-Schiebroek Bestuurslid Alzheimer Nederland Afdeling Rotterdam Mantelzorger

Wiiifm? ………………….. ………………… …………………… …….. ………… ………………………….

Dementieketen?? Alle partijen, die te maken hebben met Dementie werken nauw samen, zodat er continuïteit is in de zorg en de ondersteuning.

Wat gaan we doen? Wat is het precies? Wat gebeurt er dan? Waaraan is behoefte? Wat helpt wel, wat helpt niet? Waar kan ik voor hulp terecht?

Hoe werken de hersenen eigenlijk? Van buiten naar binnen: Zintuigen: Reuk Smaak Gehoor Gezicht Gevoel / tast Bij de zintuigen staat tast/gevoel onderaan, maar in de dagelijkse praktijk is het het belangrijkst. Voorbeelden: als je de slaapkamer inloopt, sla je (met precies de juiste kracht en op de juiste hoogte) tegen het lichtknopje. Feedback vanuit je lijf en gevoel in je ledematen zorgen daarvoor. Bij koorts (of dronkenschap) gaat de verwerking slecht: de feedback gaat dan slecht. Voorbeeld 2: je vergeet 1 trede van de trap. Heel je lijf reageert fel. Voorbeeld 3: de trein naast je vertrekt, maar je “voelt” je eigen trein bewegen. Kortom: je zintuigen zijn bij de verwerking allemaal van belang.

Werking hersenen Invoer: Zintuigen Omstandig-heden Uitvoering: Motorische Actie Opslag van gegevens (herinnering) Verwerking: Alle informatie bijeengeraapt en klaargemaakt voor opslag Motorische actie: je hart klopt in je keel, je adem stokt, je bloost, In een vreemde omgeving ben je sneller verlegen. Als iedereen op je vingers kijkt mislukt het meestal.

Hoe werken de hersenen eigenlijk? Omstandigheden Situatie Emotie Gesteldheid Gevaar, drukte Omstanders Sociale relatie Nieuw of vertrouwd

Hoe werken de hersenen eigenlijk? Eigenlijk weten we er nog heel erg weinig van, maar we nemen aan: Korte termijn geheugen Werkgeheugen Lange termijn geheugen Episodische geheugen (persoonlijk geheugen) Semantische geheugen Geografie, taal en feiten Procedurele geheugen Aangeleerde vaardigheden Episodisch: alle eerste keren worden erin gebeiteld: eerste kus, eerste salaris, eerste dansles. Denk ook eens aan: hoe rook het bij oma? Sunlight zeep, pannekoeken, kleedje achter de kapstok in de gang. Semantisch: alle rijtjes van school, of de rekentafels.

Zintuigen werken samen. Verwerking vereist een goede samenwerking. Schoonmoeder Emile stapt hier heel voorzichtig over een stuk tape op de vloer. Zij kan niet inschatten of het vlak is of een opstaand raandje.

Wat gebeurt er dan? Eerst maar eens zelf ervaren We doen wat simpele testjes: wat gebeurt er met onze hersenen?

Dit is geen filmpje. Je zou ht uit kunnen printen en dan “zie” je ook de beweging. In de verwerking gaat het mis.

Beweeg je blik langs het plaatje en drie rollen lijken te bewegen.

Woordenmixer Het sijhcnt neit zeeovl uit te meakn in wleke vrolgode de letrtes van een worod satan. Als de eestre en de ltatsae letetr op de jsitue paatls saatn kun je de mesete wreoodn zednor peobmerln leezn. Dit kmot ddaorot je hrneesen geen aarpte ltretes leezn, maar hlee woredon. De verwerking gaat soms juist enorm goed. Lees maar deze wirwar van letters. Je hersens hebben allang woorden herkend.

De kleurenkaart Even twee aan twee uitproberen. De een leest in een redelijk tempo. De ander controleert. Lees eerst hardop de WOORDEN die er staan. Noem daarna de KLEUREN, die je ziet. Hier ruziën twee hersenhelften met elkaar. De hersenhelft die woorden herkent lijkt sneller te zijn, dan de gevoelskant van je hersens, waar de kleuren worden herkend.

Wat gebeurt er dan? Hersenaandoening? Er zijn problemen met: chemische processen electronische processen

Wat gebeurt er dan? Chemisch: stofjes gaan klonteren en verstoppen de toevoerwegen Elektrisch: cellen beschadigen, isolatie breekt. Meestal slechts tijdelijke ellende. De hersenen herstellen zich weer. Effect bij dementie: de hersenen verschrompelen

10 signalen Dementie 1. Vergeetachtigheid 2. Problemen met dagelijkse handelingen 3. Vergissingen met tijd en plaats 4. Taalproblemen 5. Kwijtraken van spullen 6. Slecht beoordelingsvermogen 7. Terugtrekken uit sociale activiteiten 8. Veranderingen in gedrag en karakter 9. Onrust 10. Visuele problemen

Waaraan is behoefte? Breng mij in een zo-goed-mogelijke conditie Stem af op mij (maak even contact) Stel je zelf voor Stel 1 vraag tegelijk Lukt het niet, laat het dan even rusten

Breng mij in een zo-goed-mogelijke conditie Glaasje water We gaan even dáár zitten Begrip (ik heb het zelf ook vaak….) Water zorgt voor betere doorbloeding en voor koeling. Gedeelde smart is hier echt halve smart. Je mag blijkbaar fouten maken, dat helpt je faalangst om zeep. Je geeft de ander zelfvertrouwen.

Stem af op mij Oogcontact Stel jezelf even voor Handcontact Handcontact combineert hier de zintuigen: gehoor, zien en voelen.

Communicatieregels Stel 1 vraag tegelijk Open vraag stellen (niet oordelend) Duidelijk taalgebruik Geef veel tijd om te reageren Geduld is de sleutel. Eerst even wachten op de verwerking.

Lukt het niet, laat het dan even rusten Stel de ander gerust “Geeft niets, het komt wel weer boven.” “Laat het maar even, als het belangrijk is komt u er zo wel weer op.” Biedt jezelf aan voor de volgende poging “Kom straks gerust weer vragen, als het u weer te binnen schiet.”

Benut de spiegel in het brein Handelen leidt tot nadoen Emoties kun je spiegelen Een moeder, die haar kind voert, “hapt” zelf ook mee. Iedereen kent het effect van iemand zien gapen…. Je doet onherroepelijk mee. Binnenkomen met een vrolijk gezicht en een goed humeur helpt dus de ander in dezelfde staat te krijgen.

09:37 09:40

Wat helpt wel Wat helpt niet Glaasje water We gaan even dáár zitten Gesprek weer even oppakken Houding spiegelen Humor/relativering Inzicht geven Corrigeren Vragen naar gisteren Boos worden Opvoeden Koelen, even lopen: beweging, laten merken dat je geluisterd hebt geeft vertrouwen, spiegelen: voel in je eigen lijf wat de ander voelt.

Waar kun je terecht voor hulp? Zorgen delen mag ALTIJD Vraagwijzer Zorg-medewerkers Woonconsulent Buurtagent