SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 SCHELDESYMPOSIUM 26 november 2015

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Samenwerken in het Scheldestroomgebied Enkele historische reflecties Bert Toussaint Historicus, Rijkswaterstaat

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Different strokes for different folks Historische analyse van de governance in de stroomgebieden Rijn, Maas, Eems-Dollard en Schelde Kennisoverdracht van oude naar nieuwe generatie Lessons learned: Wat ging goed en wat niet? Hoe kunnen we daaruit leren?

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Model van samenwerking: Hofstra (2013) Drie lagen van samenwerking Relationele laag is het meest belangrijk Afhankelijk van visie en instituties Idealiter zijn al deze dimensies op elkaar afgestemd

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Governance rondom de Schelde Ups en downs in gezamenlijke visieontwikkeling en informatiedeling Voor jaren ‘90 moeizame ontwikkeling van vooral de relationele laag Helsinki-conventie (1992) Verdrag inzake de bescherming en het gebruik van grensoverschrijdende waterlopen en internationale meren Federalisering van België Bevoegdheid van gewesten tot sluiten van verdragen Verdrag voor de Bescherming van de Schelde (1994) Verdiepingsverdrag (1995) Ontkoppeling onderhandelingen Maas en Schelde

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Ontwikkelingen van de inhouds- en institutionele laag I Sinds 1948 Technische Scheldecommissie Ambtelijke coördinatie beleid en studies Intern. Cie. voor de Bescherming van de Schelde (ICBS) (1994) - n.a.v. Beschermingsverdrag rapportages en meetnet Schelde Actieprogramma (SAP) KRW biedt richting en kader voor ecologische aspecten in de stroomgebieden, is ook richtinggevend voor de Schelde Verdrag van Gent (2002) - uitvoering KRW ICBS -> ICS - opstelling van stroomgebiedsbeheerplan, mitigerende maatregelen en afwegingscriteria voor milieumaatregelen

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Scheldestroomgebied

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Ontwikkeling inhouds- en institutionele laag II Langetermijnvisie (LTV) (2001) o.l.v. TSC Twee Memoranda of Agreement, 2001/2002 –Vlaanderen en NL Ontwikkelingsschets 2010, o.l.v. TSC Uitwerking door projectbureau Proses LTV en Ontwikkelingsschets laten ontwikkeling naar integraliteit zien Veiligheid, bereikbaarheid en natuurwaarden Tweede Verdiepingsverdrag 2005 Oprichting VNSC – veiligheid, toegankelijkheid, ecologie, onderzoek Versteviging institutionele laag, representeert zowel nautische en veiligheids- als ecologische aspecten Meer gedeelde belangen Niettemin politieke turbulentie rondom ontpoldering

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Is de governance van de Rijn een voorbeeld? Samenwerking in het Rijnbeheer al sinds 1816 Verdrag van Wenen (1815) – in CCR IRC (1950) t.b.v. waterkwaliteit Langdurige kennisopbouw, opbouwen relationele laag kostte veel tijd Asymmetrie in belangen tussen bovenstroomse en benedenstroomse landen Grote sense of urgency door milieurampen (1949, 1969, en vooral Sandoz, 1986) – speelde minder in het Scheldegebied Grote media-aandacht voor de Rijn, focus van milieugroepen Rijnactieplan (RAP) bood een helder einddoel maar flexibiliteit in de uitvoering, dus minder onderhandelingen over details Rijn is wel een voorloper in good governance, maar elk stroomgebied vraagt (ten dele) eigen oplossingen

SCHELDESYMPOSIUM | 26 november 2015 Lessons learned voor de vier stroomgebieden Onderkennen en analyseren van de belangen problemen in alle betrokken landen (of landsdelen) - basis voor gemeenschappelijk belang Zorgen voor een gelijk speelveld bij de actoren: gelijke deling van kennis en informatie Onderkennen van elkaars gevoeligheden, ook uit het verleden en daarnaar handelen Onderkennen van verschillen in onderhandelingscultuur Om een proces succesvol te laten verlopen is onder meer de probleemformulering van belang: die kan het beste in politiek-neutrale termen worden gedaan Tijdige opschaling van het niveau van de experts naar het niveau van de politici is ook cruciaal, evenals het identificeren van de zwakke schakels in de uitvoering van gesloten akkoorden en genomen besluiten.