Module communicatie 1 Les 1: Basisvaardigheden

Vandaag Eigen ervaringen. Inleiding module communicatie Logboek Theorie Basisvaardigheden Training Uitwisselen ervaringen Logboek: formuleren leerdoelen huiswerkopdracht

Eigen ervaring Goed gesprek Slecht gesprek Waarom?

Inleiding communicatie 1 CONTACT MAKEN Respectvol, empathisch en professioneel communiceren DEEL A Gespreksvoering met (onbekend)kind (4-12 jr), jongere (klasgenoot), (onbekende) volwassene (25+) vanuit een Rogeriaanse grondhouding DEEL B De methode van de motivationele gespreksvoering Theorie en oefenen van vaardigheden in de klas Oefengesprekken die je filmt Logboek die je bijhoudt op N@tschool, of een VLOG

Leerdoelen De student kan in een gesprek met een kind, jongere en een volwassene de Rogeriaanse grondhouding gestalte geven door echtheid, onvoorwaardelijke positieve gezindheid en empathie. De student kan tijdens deze gesprekken ondersteunen en de verantwoordelijkheid voor keuzes of oplosingen bij de cliënt laten. De student kan de basisvaardigheden toepassen. De student kan een zelfgevoerd gesprek kritisch analyseren aan de hand van concepten uit de gerichte benadering en de motivationele gespreksvoering Opdracht 1 Echtheid, empathie en onvoorwaardelijke positieve waardering

Toetsing Deelname vereisten Logboek Iedere week een opname maken Opnames: deel A 4x opname, deel B 4x opname Proeftoets; in week 6 en 7 (25 maart en 1 april) Toetsgesprek in week 16 en 17 (10 en 17 juni) WEEK 16 (WEEK 6, 10 JUNI) USB STICK MET 8 OPNAMES INLEVEREN LOGBOEK/VLOG INLEVEREN

Logboek Wat vond je belangrijk, interessant, relevant aan de besproken theorie? Wat waren je ervaringen tijdens de oefengesprekken? Welke leerpunten heb je voor de volgende week/weken Je houdt wekelijks het logboek bij. Is ter inzage van de docent Hoe staat het met je vooropgestelde persoonlijke leerdoelen?

De “regisseurs” Verantwoordelijk voor een gedeelte van de les: opdracht verzinnen om te OEFENEN met de theorie die DIE WEEK op het programma staat Groep 1: week 2 en week 12 Groep 2: week 3 en week 13 Groep 3: week 4 en week 14 Groep 4: week 5 en week 15 (dus eerst leg ik de theorie uit, daarna gaan jullie oefenen onder leiding van de regisseurs van de week)

Opnames per week Altijd in de rol van pedagoog DEEL A: 2x klasgenoot, 1x kind. 1x volwassene De vaardigheden die behandeld zijn in die week moeten naar voren komen En je houdt rekening met je eigen leerdoelen Hoeft NIET 30 min te zijn! Random worden er 3 of 4 studenten gekozen om de opnames te laten zien IEDEREEN komt elk kwartaal aan de beurt Op stick inleveren/link naar youtube/etc

Elke week dezelfde structuur Terugblik vorige week Opnames bekijken en feedback geven College over theorie Onder leiding van de regisseurs oefenen van vaardigheden Werken aan logboek en maken van volgende opnames

Wat wil jij leren? Iedereen heeft andere leerdoelen mbt communicatie Bijvoorbeeld: Feedback geven Minder bot zijn Meer durven spreken Beter samenvatten Werken aan nonverbale communicatie

Warme, menselijke instelling Opgegroeid in streng protestants gezin; mens is zondig en geneigd tot het kwade. In begin geschoold in psychoanalyse; de mens wordt beheerst door zijn driften. Eerst studie landbouwkunde, daarna warme menselijke instelling van docente die hem bijzonder raakte: positieve instelling. Geschoold in praktijk: instituut voor hulpverlening aan kinderen. Hoogleraar aan universiteit. In contact met studenten en andere hulpverleners: uniek en radicaal andere aanpak: theorie Belangrijke gebeurtenis: “Als jonge student bracht ik er niet veel van terecht. Ik was gezakt voor mijn propedeutisch examen en zat verslagen op een bankje in een gang nadat ik dat had gehoord. Een ervaren docent kwam langs en zei: "Kop op, zestig procent van de eerstejaars met jouw vooropleiding zakt, maar de meeste halen het de tweede keer wel." Die opmerking hielp mij niet. Een medestudent zag me zitten en zei: "Gezakt?" Ik knikte; hij kwam naast me zitten en zei: "Dat is balen". Zijn medegevoel gaf me steun en ik voelde me minder verlaten en mislukt. Vraag aan studenten: Waarom hielp de op feiten gebaseerde opmerking van de docent niet en het gebaar en de paar woorden van de medestudent wel? Alle gespreksvaardigheden gebaseerd op Rogers.

What’s it (like) to be you? Humanistisch What’s it (like) to be you? Subjectieve beleving van de cliënt staat centraal Mensen zijn van nature goed Eigen verantwoordelijkheid Ze beperken zich niet tot het op afstand, objectief bestuderen en beoordelen van menselijk gedrag op een natuurwetenschappelijke manier, What’s it like to be you? Kun je de wereld echt vanuit de ander zijn gezichtspunt zien? Verhaal van de twee boogschutters.

Piramide van Maslov Hiërarchie Doelgericht Zelfactualisatie Maslow begon als behaviorist. Dé piramide, Handig hulpmiddel bij het bepalen van een hulpvraag! Hulpmiddel om te bepalen waar je eerst aan gaat werken!

De gezindheid van de hulpverlener Welke vragen hebben jullie over de theorie? Wat verstaan we onder de gezindheid van de hulpverlener? Wat houdt de theorie van Rogers in?

De gezindheid van de hulpverlener Het standpunt dat de pedagoog inneemt m.b.t. 3 vragen 1. hoe wil hij met de ander omgaan? 2.Met welke methode gaat hij aan het werk?( hoe bereikt hij het doel?) 3 Hoe zijn de rollen? Wat verwachten we van elkaar? Welke belangen beïnvloeden het gesprek? Twee uitersten. Diagnose receptmodel en samenwerkingsmodel

Voorbeeld Moeder komt bij de pedagoog. Ze wil advies over gezond eten. Haar zoontje van 4 wil geen groenten eten. Gesprek volgens diagnose-receptmodel Gesprek volgens het samenwerkingsmodel

Rogers: persoonlijkheidstheorie Zelfactualisatie Subjectieve beleving De juiste omstandigheden Continue ontwikkeling Fully functioning person Zelfactualisatie: Ieder mens heeft een groeikracht in zich Subjectieve beleving: de mens kan kiezen en zelf betekenis verlenen aan dingen, het gaat om de subjectieve werkelijkheid. Oefening met kaarten: welke betekenis geef jij aan de kaart? Onder de juiste omstandigheden groeit iemand vanzelf naar het positieve toe (positief mensbeeld) (fully functioning person) Fully functioning person: bij een gezond en geïntegreerd persoon is er sprake van een onbelemmerde interactie tussen denken, voelen en handelen

De theorie van Rogers Theoretisch kader De cliëntgerichte benadering De cliënt wordt geactiveerd in het zoeken naar oplossingen. Twee fundamentele begrippen: zelf actualisering en onvoorwaardelijke acceptatie Hoe ontstaan problemen? Verschil tussen zijn en moeten zijn( incongruentie)

Blokkades Voorwaardelijke acceptatie Incongruentie Masker Door verkeerde ontwikkeling ontstaat blokkades tussen deze drie elementen. De opvoeder voorwaardelijk accepteert, je vervreemdt dan van je ware zelf. Ook jezelf ga je dan voorwaardelijk accepteren. Incongruentie: het zelfbeeld verschilt dan van het ideaalbeeld = negatief zelfbeeld Je staat zo niet meer in contact met jezelf (masker) ‘Als je zo doet, vindt papa je niet meer lief!’ ‘als je boos bent, ga je maar naar je kamer. Kom maar terug als je weer vrolijk bent’

Kenmerken van een geblokkeerde groei Negatief zelfbeeld Agressie Gevoelsarmoede Problemen met (intieme) relaties Vervreemd gevoel: gevoel past niet bij het Zelf Verveling / niet weten wat je wilt

Wat voel ik? Wat denk ik? Wat wil ik? Wat doe ik? ‘Oplossing’ Door (externe) dialoog met hulpverlener de cliënt weer in contact brengen met zichzelf: Wat voel ik? Wat denk ik? Wat wil ik? Wat doe ik? ECHT LUISTEREN Door externe dialoog met hulpverlener de cliënt weer in contact brengen met lichamelijk gevoelde betekenissen. Door echt te LUISTEREN

Grondhoudingen Echtheid Congruentie: open staan voor je gevoelens Onvoorwaardelijke positieve gezindheid Empathie Wat zijn de omstandigheden waaronder de mens het beste ‘groeit’? Therapeut doet opvoeding deels ‘over’. Maar dan in rol van ideale opvoeder. Echtheid Congruentie: open staan voor je gevoelens Transparantie: echte gevoelens kenbaar maken Onvoorwaardelijke positieve gezindheid Iemand kan alleen groeien in een voedende en steunende omgeving Bevordert zelfaanvaarding Empathie Cognitief en emotioneel begrijpen van de ander Is niet hetzelfde als identificatie of steunen Doel: gevoel de moeite waard te zijn en zelfacceptatie Echtheid is het belangrijkste. Deze is voorwaardelijk voor de andere twee grondhoudingen

Betekenisgeving: hoe geven mensen betekenis aan de wereld? Experiencing: belevings- en ervaringsproces van de persoon. Bewust zijn van hoe je de dingen ervaart zowel interne als externe stimuli. Door acceptatie, echtheid en empathie kan de hulpverlener het proces van experiencing en ontplooiing in goede banen leiden. Oefening: betekenis geven aan kaarten. Oefening: Op wie ben je boos? Waar ben je boos over? Waar baal je van?

Fasen in het gesprek Probleemverheldering Probleemnuancering probleembehandeling

Doelen van het eerste gesprek Opbouwen werkrelatie Problemen verkennen Enige ordening aanbrengen Duidelijkheid over wat hij van hulpverlener kan verwachten

Luistervaardigheden Ruimte geven aan cliënt om zijn verhaal op zijn manier te vertellen Niet-selectieve luistervaardigheden (weinig invloed uitoefenen op de richting) Non-verbaal gedrag Verbaal volgen Gebruik van stiltes Selectieve luistervaardigheden (selectie van bepaalde aspecten van verhaal) Vragen stellen Parafraseren van inhoud Reflecteren van gevoel Concretiseren Samenvatten Oefening met stukje interview kijken: Oefening met niet-luisteren

Regulerende vaardigheden (voor volgende week) Duidelijkheid over gang van zaken in gesprek voor cliënt en hulpverlener Openen van gesprek Begincontract sluiten Terugkoppelen naar (begin) doelen Situatie verduidelijken Hardop denken Afsluiten van gesprek

Opening van gesprek en begincontract (volgende week) Wederzijdse verwachtingen uitspreken Eigen visie van hulpverlener op hulpverleningsproces: wat doe je en met welk doel? Globale structurering van gesprek Begincontract: als beider verwachtingen besproken zijn Op gemak stellen cliënt: aandacht tonen Rust uitstralen en geduld onzekerheidstolerantie

Selectieve luistervaardigheden Meer aandacht voor het ene dan voor het andere Open vragen: veel vrijheid om zelf richting te bepalen Kunnen doorvragen zijn of juist nieuw onderwerp behandelen W en h Gesloten vragen: weinig ruimte, vaak suggestief, werkwoorden. Kruisverhoor. Iets specifieks willen controleren of checken of hij het goed begrepen heeft. Waarom vragen Oefening bekijken en scoren van interview DWDD

Parafraseren Parafraseren van inhoud Er wordt naar mij geluisterd Nog scherper weergeven wat is de essentie? Heb ik je goed begrepen? Vraagteken?

Reflecteren van gevoel Weergeven of spiegelen van gevoel Gevoelens worden geaccepteerd en krijgen aandacht Client veilig laten voelen; eigen gevoelens makkelijker durven aanvaarden Controlefunctie Wat de cliënt zegt en tussen de regels.

Concretiseren Zo nauwkeurig en precies mogelijk over de problemen laten vertellen Zelf nauwkeurig zijn Doorvragen Alarmbellen Situatie Gedrag Gedachten Gevoelens Reacties van anderen Oorzaken consequenties

Samenvatten Grote hoeveelheid informatie overzichtelijk en begrijpelijk weergeven Inhoud Gevoel Vragen Heb ik het goed begrepen? Ordenen Stimulering tot verdere exploratie Bij afsluiting onderwerp Bij begin en eind gesprek

Oefening: Rollenspel! Handigst in drietallen: spreker-partner-observant Verzin zelf een situatie en een rol. MAG in een professionele situatie zoals op je stage/ of als pedagoog, maar voor nu HOEFT niet Bijv: Pedagoog die moeder advies geeft, eerste date/speeddate, sollicitant, vriendin die om advies vraagt Oefen de vaardigheden die we hebben besproken! Ik ga aan de slag met stukje theorie en dan inzoomen op open vragen en samenvatten.

Volgende week: Lees de theorie en vraag eventueel om verduidelijking Werk de drie leerdoelen uit en neem dit mee (zet het in je logboek) Regisseurs bereiden een oefening voor Neem je USB-stick mee met je eerste opname