De maatschappelijke opbrengst van de bibliotheek Marjolein Oomes, Boekmanstichting Amsterdam, 09-11-2015

Agenda Doel en opbouw van het onderzoeksprogramma Gegevensverzameling Naam en/of datum Agenda Doel en opbouw van het onderzoeksprogramma Inzichten op hoofdlijnen Reflectie op bevindingen en methoden Vooruitblik op wat komen gaat

Waarom een landelijk onderzoeksprogramma? Groeiend belang van het aantonen van maatschappelijke waarde Digitalisering Veranderende verwachtingen en gedragingen van gebruikers Bezuinigingen Nadruk op evidence based policy Traditionele (gebrekkige) onderbouwing van claims voldoet niet meer

Doel Ontwikkelen instrumentarium voor meten outcomes t.b.v. Kritische reflectie Verbetering dienstverlening en vergroten impact Communicatie naar de buitenwereld: verantwoording en legitimering

Opbouw van het onderzoeksprogramma

Wat weten we (inmiddels)? Inzichten uit fase 1 Wat weten we (inmiddels)?

Inzicht 1: 5 domeinen van (mogelijke) maatschappelijke opbrengst

Nadruk op fun en educatie Users seem to assign high value on the “fun factor” Borrowing and reading books for pleasure Travel & vacation Hobbies / travel & vacation Educational domain also seems to be an important one Broaden / deepen knowledge Learning new things Personal development Benefits in the fields of work, social relations and cultural activities are experienced to a lesser extent clear emphasis on traditional services: books &newspapers; reading & borrowing Use of and benefit from other services is low Inzicht 2: Nadruk op fun en educatie

Inzicht 3: In internationaal perspectief scoort Nederland laag Wat zijn hiervan oorzaken? Hoe “erg” is dit? Source: Vakkari et al., 2015 Inzicht 3: In internationaal perspectief scoort Nederland laag

Inzicht 4: Waardering bezoekers en niet-bezoekers ongeveer even hoog

Zoals hier getoond, is er een grote neiging van respondenten om de maatschappelijke waarde (dus het belang van de bibliotheek voor de samenleving) hoger in te schatten dan de persoonlijke waarde (dus het belang voor zichzelf persoonlijk) Inzicht 5: Maatschappelijke waarde hoger ingeschat dan persoonlijke waarde

Algemene inzichten Primaire doelstelling lijkt nog altijd verantwoording In veel mindere mate reflectie en verbetering / beleidsontwikkeling Wat zeggen de uitkomsten over ons beleid? Met welk niveau zijn we tevreden? Wat is goed / slecht? Definitie op abstract niveau: moeite met concretiseren / operationaliseren Er wordt nog weinig kennis gedeeld

Overwegingen en vervolgstappen voor (ontwikkel)fase 2 Wat weten we (nog) niet?

Overwegingen m.b.t. het meetinstrument Verdiepende informatie over specifieke diensten en activiteiten blijft onderbelicht: Weinig respondenten Lengte vragenlijst (weinig verdieping) Landelijk versus lokaal niveau Specifieke doelgroepen blijven onderbelicht Bepaalde concepten blijven moeilijk te meten (ontmoeting, verrijking)

Bepaalde concepten blijven moeilijk te meten Men is zich niet altijd bewust van gedrag / effecten (survey juiste methode?) Bepaalde begrippen zijn ontastbaar en moeilijk te interpreteren: (door) de bibliotheek … kan ik beter meedoen in de samenleving voel ik mij meer verbonden met de samenleving is goed voor de saamhorigheid vergroot de wereld van mensen ondersteunt mij in mijn persoonlijke groei zorgt er voor dat ik mij zekerder in het leven voel staan is belangrijk voor de kenniseconomie Abstracte / ontastbare concepten Hoeveel zegt een subjectief waardeoordeel (versus objectieve observatie)? Selecte steekproef

Volgende stappen Ontwikkelen van aparte instrumenten Gericht op specifieke diensten / doelgroepen In te zetten op lokaal niveau Voor een dieper inzicht Met een uitgebreidere testfase  Zodat we beter weten wat we precies meten

Aparte meetinstrumenten Kennismaking + training nieuwe technologieën Maker spaces Tablet-cafés Leven Lang Leren (educatieve programma’s / activiteiten) Persoonlijke ontwikkeling / ontplooiing Participatie Integratie / Inburgering Activiteiten Cultuur / ontspanning / entertainment Leesbevordering / literatuur Ontsluiting van informatie (fysieke) informatiepunten Lezingen / bijeenkomsten Collectie

Stappen Stap 1: selectie van thema en methode Stap 2: ontwikkeling meetinstrumenten Stap 3: expert review Aanpassing meetinstrument Stap 4: voortijdse validatie middels ‘cognitive interviewing’ (hardopdenk methode + ‘verbal probing’) Stap 5: pilot  kleinschalige pilot in ca. 4 bibliotheken (stad / platteland), dataverzameling door medewerkers Aanpassing meetinstrument + ontwikkeling handleiding Ontwikkelen infrastructuur voor inzet instrumenten (?) reviewed by subject matter experts

Publicaties Literatuuronderzoek Artikel in IFLA-journal Publicatie publieksversie in november Surveyonderzoek Artikelen in Bibliotheekblad: 2011 (10); 2013 (8 & 11); 2015 (5) DURF! (online magazine) Publicatie publieksversie Internationale samenwerking Artikel internationale vergelijking in Journal of Documentation 2e artikel nog te verschijnen Te vinden op: https://www.kb.nl/ob/algemene-programmas/onderzoeksagenda/meten-maatschappelijke-opbrengst-mmo

Contact marjolein.oomes@kb.nl @MarjoleinOomes https://www.biebtobieb.nl/groepen/meten-maatschappelijke-opbrengst-van-openbare-bibliotheken