Ontwikkeling van een gezinsdiagnostisch instrument binnen de psychomotorische therapie Mirjam Langstraat – de Graaf Yulius voor Geestelijke Gezondheidszorg Onder begeleiding van dr. Claudia Emck Mastersymposium PMT 16 oktober 2015

Aanleiding Diagnostiek binnen Yulius: Fluitenkruid; klinische afdeling voor kinderen (7-12) Steeds vaker gezinsPMT als interventie binnen de diagnostiek Binnen de organisatie gestandaardiseerde methode Waardevol, maar nog niet evidence based

Aanleiding Diagnostiek in de literatuur: Binnen diagnostiek van een kind is ook het systeem van belang om mee te nemen, zoals Tak e.a. (2008) ¹ : - De aspecten van het functioneren van kind en omgeving die niet problematisch zijn of positieve aanknopingspunten bieden voor hulpverlening (protectieve factoren). - Het functioneren van het gezin, zowel wat betreft de onderlinge relaties als binnen de maatschappij - De aanwezigheid van symptomen en syndromen bij de diverse gezinsleden. Ondanks relevantie, wordt er nog maar weinig (gestructureerd) gekeken naar het ouderfunctioneren in relatie tot de problematiek van het kind. (Van der Maas, 2010)² ¹ Tak. J.A., Veerman, J.W. & de Wit J. (2008). Theoretische achtergronden van klinische diagnostiek. In: Kievit, Th., Tak, J.A. & Bosch, J.D. Handboek Psychodiagnostiek voor de hulpverlening aan kinderen. (pag ) Zevende, herziene druk. Utrecht: de Tijdstroom. ² Maas, J.J., van der (2010). Diagnostiek van ouderfunctioneren. Een functioneel-contextueel perspectief. Amsterdam: VU Uitgeverij.

Onderzoeksvragen Welke items zijn relevant om op te nemen in een psychomotorisch gezinsdiagnostisch instrument? Welke arrangementen dienen er in het instrument te worden opgenomen, om de geselecteerde items naar voren te laten komen?

Onderzoeksopzet (1) Literatuuronderzoek Doel: bepalen van een definitie van gezinsfunctioneren en komen tot een geoperationaliseerde itemlijst die de verschillende aspecten van gezinsfunctioneren omvat. Methode: literatuurstudie naar relevante literatuur over gezinsfunctioneren en gedrags- of andere psychiatrische problematiek bij kinderen.

Onderzoeksopzet (2) Expertpanel 1: Doel: Bepalen van relevante items Methode: Delphi methode met 2 rondes Items worden gescoord op relevantie d.m.v. 4 puntschaal Inclusie van item bij positieve beoordeling door minstens 75% van de deelnemers Item ter discussie in tweede ronde bij positieve of negatieve score door minder dan 75% van de deelnemers

Onderzoeksopzet (3) Expertpanel 2: Doel: Bepalen van arrangementen Methode: focusgroep met 2 bijeenkomsten Aan de hand van de door expertpanel 1 samengestelde itemlijst en relevante artikelen over systemische PMT door middel van discussie komen tot relevante arrangementen Video opname van discussie

Resultaten literatuuronderzoek Definitie gezinsfunctioneren (Ploeg en Scholte, 2008)³ “Het begrip gezinsfunctioneren verwijst naar omstandigheden in de gezins- en opvoedingssituatie die de gedrags- en emotionele ontwikkeling van kinderen en jongeren kunnen begunstigen dan wel bedreigen.” 14 artikelen en 5 (hoofdstukken uit) boeken 217 items geoperationaliseerd ter score door expertpanel 1 Verdeling in domeinen volgens Verheij & Aptroot (2006)⁴ ³Ploeg, J.D., van der & Scholte, E.M. (2008). Handleiding Vragenlijst Gezinsfunctioneren (GVL). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. ⁴ Verheij, F. & Aptroot, E. (2006). Het diagnostisch interview met het gezin. In: Verhulst, F.C. & Verheij, F. (2006). Kinder- en jeugdpsychiatrie: onderzoek en diagnostiek. (pag ) Assen: Koninklijke van Gorcum.

Resultaten expertpanel 1 Expertpanel samenstelling: Itemlijst 217 items 52 items ter discussie in de tweede ronde 177 item geïncludeerd Definitieve lijst door samenvoeging: 94 items Verdeeld over 4 domeinen Opvallend: Geen items in domein B-3 Sibling subsysteem Ronde 1Ronde 2 PMT1514 Systeemtherapeut98 Overig21 Totaal1916

Resultaten expertpanel 2 Focusgroep samenstelling 2 x 4 psychomotorisch therapeuten Minder (werk)ervaring met gezinnen Meer verschillende werkvelden SessieDuurGericht op Vragenlijst / gesprekNog te bepalenVerkrijgen van voorinformatie Sessie 1 in de zaal60 minutenThema Samenwerken Sessie 2 in de zaal60 minutenThema individuele wensen, grenzen en tegenspel Nagesprek / evaluatieNog te bepalenNabespreken van bevindingen en indicatie

Resultaten expertpanel 2 Discussie over aanwezigheid en rolverdeling van de systeemtherapeut en psychomotorisch therapeut SessieArrangementen Zaalsessie 1-Brug bouwen -Brug aanpassen -Ballon hooghouden met badmintonrackets Zaalsessie 2-Kwartetroof -Eigen plek -Vrije activiteit

Discussie Sterke kanten -Theoretisch goed onderbouwde itemlijst -Gevarieerde groep experts -Concrete start ontwikkelen instrument Beperkingen -Relatief korte reactietijd expertpanel 1 -Kleine focusgroepen -Onderzoeksvraag was niet scherp genoeg geformuleerd

Conclusie en aanbevelingen Mooie opzet voor een psychomotorisch gezinsdiagnostisch instrument met een itemlijst en globale afnameprocedure. Ontwikkeling /uitbreiding van evidence based en geprotocolleerd werken binnen psychomotorische diagnostiek

Conclusie en aanbevelingen Aanbevelingen vervolgonderzoek: Verder specificeren van de itemlijst (met speciale aandacht voor domein sibling subsysteem) Rolverdeling therapeuten Invulling vragenlijst / gesprek en nagesprek Wijze van scoren en of rapporteren bepalen Bepalen van indicatiegebieden Doelgroep specificatie

Bedankt voor uw aandacht Vragen?