Levenswereld van 50+ LHBT ouderen: enkele issues Dr Judith Schuyf

Hoofdlijnen 1. Een nieuwe inrichting van zorg en welzijn 2. ‘Big data’ en de Zelfredzaamheidsmatrix 3. Empowerment Roze Ouderen 4. Dienstverlening Roze Ouderen in de regio

1.Een nieuwe stelsel van zorg en welzijn Hoofdlijnen van de verandering Participatiemaatschappij? Hoe functioneren LHBT ouderen in de participatiemaatschappij?

1a. Hoofdlijnen van de verandering ‘3 D’ = Decentralisatie van taken die bij het rijk waren naar de gemeente op zorg en welzijn Wet Langdurige zorg (zware langdurige zorg) ‘Nieuwe’ WMO, gemeente betaalt voorzieningen Zorgverzekeraar betaalt verzorging en verpleging aan huis (wijkverpleging) Gaat samen met een enorme bezuiniging en introductie ‘Participatiemaatschappij’ Iedereen moet zo lang mogelijk thuis blijven wonen: geen verzorgingshuizen meer

1b. Participatiemaatschappij? De verzorgingsstaat wordt niet afgeschaft De nadruk ligt op “kwetsbare groepen”, dat wil zeggen hoogbejaard, slechte gezondheid, dement, weinig inkomen, sociaal zwak, en om allerlei redenen uitgesloten. Tweedeling dreigt: rijk kan kiezen wie er langs komt, arm niet. Arme en minder kwetsbare groepen moeten zorg en welzijn uit eigen netwerk en de wijk halen Burgers gaan niet spontaan voor elkaar zorgen

1c. Functioneren roze ouderen in de participatiemaatschappij? Veel LHBT’s hebben een andere leefstijl dan hetero-ouderen In maatschappij weinig kennis over LHBT Veel oudere LHBT’s wonen alleen en/of hebben geen goede relatie met familie:  er is vaak geen mantelzorg Vrienden wonen ver weg of zijn overleden

1c. vervolg LHBT’s meer dan anderen te maken met psychische problemen, alcohol, roken LHBT’s weinig binding met woonwijk Doen niet mee aan cliënt- of burgerparticipatie. Problemen oudere HIV+ en oudere Transgenders nog onbekend

2. Kunnen ‘big data’ helpen noden beter in kaart te brengen? Nee, lastig zolang seksuele voorkeur niet standaard in vragenlijsten zit. Wellicht, door extrapolatie grote gezondheidsenquêtes met vergelijkende gegevens algemene bevolking Mogelijk, met hulp van zelfredzamheidsmatrix

2a. De Zelfredzaamheidsmatrix Wat is dat nou weer? De Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM) is het instrument waarmee behandelaars, beleidsmakers en onderzoekers in de (openbare) gezondheidszorg, maatschappelijke dienstverlening en gerelateerde werkvelden, de mate van zelfredzaamheid van hun cliënten eenvoudig en volledig kunnen beoordelen

Roze ouderen scoren zorgelijk op: Geestelijke gezondheid Sociaal netwerk Maatschappelijke participatie Roze ouderen scoren net zo goed op ADL, financiën, dagbesteding, verslaving?, huisvesting En beter op: Tijdsbesteding

Wat ontbreekt in de zelfredzaamheidsmatrix? Overbelasting mantelzorgers Relaties en seksualiteit Dementie (herkennen en zorg, b.v. ‘roze verpleeghuis’) Sarphatijhuis in Amsterdam denkt over een speciale afdeling voor dementerende roze clienten

Seksualiteit oudere LHBT en hetero vergeleken (Rutgers, 2013) Homoman Heteroman Lesb vrouw He-vrouw Seks-nooit 24,9 17,7 39,1 30,9 >2 x per week 19,2 19,1 13,8 13,5 Verminderd verlangen 0,0 0,5 9,6▲ 1,8 Problemen opwinding 18,2▲ 5,9 19,2▲ 6,3 Erectie/lubricatieprob 23,1▲ 10,2 20,4 15,1 orgasmeprob 11,2▲ 2,8 21,9▲ 7,5 >1 disfunctie 33,5▲ 15,7 32,4 22,1 Met dank aan: Bouko Bakker, Ineke Mouthaan en Josee Rothuizen, Ouderen, seksualiteit en diversiteit

Dementie

3. Empowerment Roze ouderen 3a. Twee voorbeelden: Roze Levensboeken IHLIA: weinig eenzaamheid, veel zinvolle invulling latere levensfasen ‘Als U begrijpt wat ik bedoel’ Empowermentproject Peter van Delft/Movisie voor Roze 50plus (rouwverwerking, ziekte, omgaan met tolerantie en agressie, zelfregie, zelfredzaamheid, biseksualiteit, uitkomen voor gevoelens, en hobby’s) Overigens komt uit enquêtes wel naar voren van veel roze ouderen eenzaam zijn. Uit recent onderzoek (Machielse, UvH, 2015) blijkt dat dan vooral de inzet van professionals helpt. Ouderen in sociaal isolement. Het Consortium 50+ deed meer dan het invoeren van de Roze Loper. Zo werden er in 2013 en 2014 verspreid door het land themabijeenkomsten georganiseerd voor empowerment van roze ouderen, dat project heette ‘Als u begrijpt wat ik bedoel’. De thema’s die aan de orde kwamen: rouwverwerking, ziekte, omgaan met tolerantie en agressie, zelfregie, zelfredzaamheid, biseksualiteit, uitkomen voor gevoelens, en hobby’s

Foto: Sjaan van der Jagt

3b. Empowerment Roze ouderen Aandacht voor Veiligheid Welke oudere LHBT’s zijn kwetsbaar en hoe werkt de preventie? Behandelverbod en levenstestament Wanneer maak je dat en wat zet je erin? Weten we wie, hoeveel en waarom oudere LHBT’s naar een zelfgekozen levenseinde streven? Internet Geeft internet nieuwe en verbeterde methoden om in contact met elkaar te komen? De Roze Wijk Hoe bouwen we roze ondersteunende netwerken in de wijk op? Levenstestament: bij angst voor dementie; wanneer er niet duidelijk een partner is, maar eigenlijk ook dan; Levensbeëindiging is een ander chapiter; er is weinig bekend over wie er naar vrijwillige levensbeëindiging streeft (zie ook de Kennisagenda die het Min VWS onlangs opstelde. ) Daarin staat ook een handig overzicht voor alles wat je op dit moment kan doen. Wellicht is een gespreksgroep over dit onderwerp een keer nutting.

4. Dienstverlening Roze Ouderen in de regio Hoe vinden organisaties en dienstverleners hun roze doelgroep?

Hoe dan wel? Maak professionals bewust, b.v. door Ambassadeurs en Roze lopertrajecten Meer roze ouderen zichtbaar in vertegenwoordigende raden en comités

Hoe dan wel? Sluit aan bij belangstelling roze ouderen: Onvergetelijk Museum voor dementerende ouderen en hun verzorgers Goedkope lunch maaltijden in buurt-horeca verstrekken aan gemeenschappelijke tafel.