Effect van ondersteunende richtlijnen en instrumenten op houding van apothekers bij aflevering van rijgevaarlijke geneesmiddelen Trudy Van der Linden a, Sara-Ann Legrand a, Chantal Leirs b, Anneleen Janssen b, Alain Verstraete a a Universiteit Gent, Vakgroep Klinische biologie, microbiologie en immunologie, De Pintelaan 185, Gent b Escapo cv, Antwerpsesteenweg 263, Mechelen Inleiding: DRUID (Driving Under the Influence of Drugs,alcohol and medicines) is een Europees onderzoeksproject waarin onder meer studies worden uitgevoerd over het effect van geneesmiddelen op de rijvaardigheid. Er werden richtlijnen voor apothekers voor het afleveren van mogelijk rijgevaarlijke geneesmiddelen ontwikkeld alsook een classificatiesysteem dat aanduidt in welke mate een geneesmiddel invloed heeft op de rijvaardigheid. Deze richtlijnen en classificatiesysteem worden geïmplementeerd binnen bestaande software om ze in de praktijk te gebruiken om patiënten beter te informeren over de mogelijke risico’s. Doelstelling: Het doel van de studie is om de impact van het gebruik van de richtlijnen en het classificatiesysteem te meten in de dagelijkse praktijk. De impact wordt op twee manieren gemeten: vanuit de geïntegreerde software zullen anonieme data geëxtraheerd worden en verandering van kennis en attitude zal geanalyseerd worden via enquêtes. Figuur 1: ‘Wachtverzachter’ die in de apotheek aandacht vraagt omtrent het thema ‘Medicatie en Rijden’ Methode: 84 apothekers die gebruik maken van de ViaNova software waren geïnteresseerd in de studie. Aan deze groep wordt gevraagd om: De functies m.b.t. rijvaardigheid (eerste uitgiftesignalen: EUC (eerste uitgifte controle) en EUB (eerste uitgifte begeleiding) te activeren in Vianova Deel te nemen aan een trainingsavond over de invloed van geneesmiddelen op de rijvaardigheid. Een enquête in te vullen. Zes maand de geïntegreerde functies m.b.t. rijvaardigheid te gebruiken. Na deze periode de gegevens anoniem te laten ophalen uit de software. Na deze periode een tweede enquête in te vullen Er werden een uitgebreide handleiding en nieuwsbrieven opgemaakt om de apothekers zo goed mogelijk te ondersteunen en te blijven motiveren. Om het publiek attent te maken op het thema ‘medicatie en rijden’ werd een wachtverzachter (zie fig1) gemaakt die in de apotheken te zien was. Ook verscheen er een artikel in een mutualiteitskrant 1 en was een kort interview te horen op de Oost-Vlaamse radio. Resultaten: De basismeting aan de hand van de eerste vragenlijst is reeds gebeurd. De gegevens zijn ingevoerd in een statistisch programma (PASW). Een eerste beschrijving van de populatie aangaande geslacht en leeftijd is te zien in tabel 1. De leeftijdscategorie 30-45j is het meest vertegenwoordigd. De verhouding man/vrouw is 30/70. Bij de vrouwelijke deelnemers ligt het hoogste percentage in de leeftijdsgroep 30-45j, bij de mannelijke vrijwilligers is dit de groep 56-65j. ¾ van de deelnemers heeft meer dan 10 jaar ervaring, met het hoogste percentage in de groep % van de deelnemers geeft aan tijdens hun studies les te hebben gehad over de invloed van geneesmiddelen op de rijvaardigheid, zij het meestal oppervlakkig en summier. 53.6% gebruikt de teksten in ViaNova om informatie over dit thema op te zoeken. 60% informeert de patiënt altijd of op regelmatige basis. 66.7% vindt effecten op de rijvaardigheid een belangrijke factor in hun beslissing om een medicijn af te leveren. Dit percentage is het hoogst wanneer het een professionele bestuurder betreft, of iemand die andere psychoactieve middelen gebruikt, en het laagst wanneer de patiënt een ervaren bestuurder blijkt. Figuur 2 toont de verdeling van deze factor voor het soort bestuurder. Conclusie: Met een goede, wetenschappelijk onderbouwde classificatie moeten artsen en apothekers in de toekomst in staat zijn de patiënt optimaal in te lichten. De talrijke opkomst bij de trainingsavonden geeft aan dat er vanuit de apothekersgroep grote belangstelling is voor een implementatie van een systeem dat ze kunnen gebruiken om de patiënt begrijpelijke informatie mee te geven. Tabel 1: kruistabel geslacht – leeftijdscategorieën van de deelnemende populatie Discussie: De focus ligt op de eerste uitgiftebegeleiding bij nieuwe voorschriften, in eerste instantie wordt enkel bij eerste uitgifte op deze problematiek gewezen. Dit omdat de apothekers aangaven dat het aankaarten van de mogelijke effecten van een geneesmiddel op de rijvaardigheid vooral nut heeft bij de opstart daar vele middelen dan een probleem geven. Ook in de GIT (geneesmiddelen informatie tekst) die aan de patiënt kan meegegeven worden, kan steeds de rubriek rijvaardigheid bekeken worden. De apothekers willen niet in het vaarwater van artsen komen en vinden een samenwerking omtrent dit thema niet vanzelfsprekend. Om tegemoet te komen aan hun vraag om artsen van dit studiedesign in te lichten, werd informatie geplaatst op een website van artsen van een deelnemende regio. Tevens werd het DRUID-onderzoek kort toegelicht in ‘De artsenkrant’. 1 CM Visie nummer april 2010, p5. Meer informatie omtrent DRUID kan u vinden op of Website escapo: Disclaimer: This abstract has been produced under the project “Driving Under the Influence of Drugs, Alcohol and Medicines” (DRUID) financed by the European Commission within the framework of the EU 6th Framework Program. This abstract reflects only the author's view. The European Community is not liable for any use that may be made of the information contained therein. Naast het invullen van een vragenlijst werd gevraagd aan de deelnemers om de functies in verband met de rijvaardigheid in ViaNova in te schakelen. De 6 maand proefperiode wordt afgesloten door middel van het versturen van de tweede enquête. Dit wordt voorzien in de periode oktober-november Verdere analyse resultaten worden verwacht in het voorjaar van Figuur 2: percentage van apothekers die de effecten op de rijvaardigheid een belangrijke factor vinden in hun beslissing om een medicijn af te leveren wanneer het bepaalde patiënten betreft: een professioneel bestuurder, persoon die andere psychoactieve stoffen neemt, die lange afstanden aflegt, frequent rijdt, een oudere bestuurder is, onervaren of ervaren is.