Taliger maken van werkvloeren Piet Van Avermaet

Waarom? Verschillende redenen: Bezwaren: Inzicht nodig in: Beleid (taal en integratie) GSIW wil het graag  Aparte taallessen blijken onvoldoende of ontoereikend Bezwaren: Is dit wel logisch. ‘je moet toch eerst een taal leren voor je ze kan gebruiken’ Dit is tijdsverlies Wij zijn geen taaldocenten en zijn daar niet voor opgeleid Inzicht nodig in: Wat is taal? Hoe leren we een taal?

TAAL Systeem om betekenis te geven; om retrospectief te oordelen over bepaalde ervaringen Andere systemen Meervoudige geletterdheid Multimodaliteit als vorm van meervoudige geletterdheid Om te leren, om kennis te ontsluiten

TAAL Niet zomaar een vehikel, maar een sociaal geconstrueerd systeem Meerdere variëteiten Variëteiten zijn contextrelevant (Nederlands van de buurt is niet hetzelfde als Nederlands op de werkvloer) Meervoudige repertoires Verschillende codes Sociaal cultureel bepaald

Waarom leren volwassenen een taal? Om maatschappelijk te kunnen functioneren We functioneren in bepaalde domeinen/sociale omgevingen met verschillende repertoires Niemand beheerst een taal volledig. We hebben allemaal een meertalig repertoire. Dat repertoire is steeds in ontwikkeling afhankelijk van onze noden repertoire is domeinspecifiek met specifiek lexicon, genre, stijl, etc.

Hoe verloopt het leren van een taal? Zoals we vreemde talen hebben geleerd? Eerst kennis (grammatica, woorden) en die dan toepassen? (Bvb, ik leer het in een taalcursus en kan het dan toepassen op de werkvloer) Nee, is complexer

Systematiseren Proces van taalverwerving is van toepassen naar kennis taalaanbod feedback hypothese productie

Expliciet-impliciet Expliciet: Korte termijn effecten (mits communicatieve context) Lexicale taalaspecten Impliciet: Lange termijn effecten Meer en sterkere transfer Syntactische en andere aspecten van taal

Misvattingen over taalontwikkeling Snelheid proces Niet alles tegelijk Logische volgorde Lineair proces Vrij gelijklopend Maar 1 taal tegelijk Beter een korte intense cursus en dan naar de werkvloer

Taalvaardigheid als ladder

Taalleren in actie (Verheyden e.a., 2011) Empirisch gedefinieerd Gemiddelde is wel mooi opgaand

TAAL EN LEREN Interactie, interactie, interactie, … verschillende repertoires Krachtige leeromgeving Positief, veilig klasklimaat Betekenisvolle activiteiten/taken Ondersteuning door interactie Gecontextualiseerd Individueel verschillend

Dus interactie op de werkvloer. De werkvloer taliger maken Houding  vertrouwen  verwachtingen  nutteloosheid  zelfvertrouwen  motivatie  leren Is een taak voor iedereen Speel niet de taalleerkracht. Denk aan principes van moedertaalleren Verandering in stijl en organisatie, maar vooral, het zit in kleine dingen: Open vragen Laten uitleggen wat ze doen Herhalen Parafraseren Soms expliciet corrigeren (niet voor grammatica, wel voor woordenschat) Bewust omgaan met vakgebonden taal Expliciet stilstaan bij betekenis van vaktermen en vakuitdrukkingen Checken of betekenis is begrepen (bvb via parafrasering)

Dus interactie op de werkvloer. De werkvloer taliger maken Check of boodschap is begrepen?: leren door problemen, misverstanden Elk contact, elke interactie is (informeel) (taal)oefenmoment: taalleren is laagjes leggen Leg uit met handen en voeten: alle strategieën zijn goed Opletten met pictogrammen en inkorting tekstlengte Praat zelf niet ‘krom’, want dan leren ze ‘krom’ Sterk ondersteunen tijdens opdrachten en leerproces Feedback en feed forward

Interactieve of coöperatieve werkvormen Wat? Leren door samen te werken Leren al doende Je bent een coach die bewust maar impliciet aandacht heeft voor (taal)competentie-ontwikkeling van cursisten/werknemers Versterkte (taal)competenties is uitkomst niet voorwaarde

Interactieve of coöperatieve werkvormen Waarom? Wat is de meerwaarde? Opleidingsdoelen of werkdoelen geïntegreerd met taalleren Veel kansen tot interactie: verhogen van TV in natuurlijke contexten Werknemers/cursisten weten en kunnen samen meer Leren van elkaar. Diversiteit als meerwaarde benutten. Kracht van heterogeniteit benutten (individuele talenten en sterktes) Creëert veilige leeromgeving Verschillende competenties worden tegelijk aangesproken en kunnen dus ontwikkelen Actievere rol van werknemers/cursisten: motivatie, zelfvertrouwen, competentiegevoel, welbevinden

Taalaanbod Is er veel, rijk, relevant, interessant, aangepast, begrijpelijk… taalaanbod? Biedt de activiteit voldoende ’nieuw’ taalaanbod? Is er voldoende gekend taalaanbod om het nieuwe taalaanbod betekenis te geven, te situeren, te kaderen,… ?

Motiverend Is de activiteit uitdagend, wekt het nieuwsgierigheid op, activeert voorkennis en creëert een openheid op de wereld van de taak? Relevant, nuttig voor reële leven? Speelt de inhoud eventueel in op specifieke interesses van cursisten/werknemers? Stelt de activiteit een probleem dat overwonnen kan worden door het gebruik van (nieuwe) taal, zoals het stellen van vragen, …

Interactie Zet de activiteit aan tot echte en oprechte interactie of samenwerking? Kunnen taaluitingen (hypotheses over hoe iets gezegd, geschreven,... moet worden) uitgeprobeerd worden? biedt extra taalaanbod biedt hulp bij het overbruggen van de kloof

De rol van de coach/begeleider/… Coach als bezieler veilig klimaat Motiveren Coach als ondersteuner/mediator kennis van de wereld uitbuiten en uitbreiden differentiëren initiatief aan de cursisten/werknemer laten geen extra kloof inbouwen Coach als organisator organisatie tijd geven om te leren coöperatief te leren

Wat met contacttaal en eigen taal? Come and see next week…

DANK U Piet.vanavermaet@ugent.be