LKCA-onderzoek buitenschoolse kunstdocenten en artistiek begeleiders amateurkunst Teunis IJdens Henk Vinken Onderzoeksconferentie Cultuureducatie en Cultuurparticipatie 2014

Opzet Waarom dit onderzoek en aanpak? Eerste blok: hoe is de situatie? Wie zijn het: opleiding, werk/beroep, uren, inkomsten, én: kunnen ze er van rondkomen? Tweede blok: wat gaan ze eraan doen? Hoe gaan ze met veranderingen om en waarvoor willen ze ondersteuning en van wie (niet)? Derde blok: wat kunnen ze er aan doen? Welke competenties versterken? Samenwerking? LKCA, IJdens & Vinken 2014

Waarom dit onderzoek? Zicht op veranderingen in werk en arbeidsmarkt van docenten in buitenschoolse cultuureducatie en artistiek begeleiders, wijze waarop zij met deze veranderingen omgaan en op behoefte aan ondersteuning en bijscholing hierbij, en de mogelijkheden die samenwerking met collega’s bieden. LKCA m.m.v. Kunstconnectie, FNV Kiem, Adecco Kunsteducatie Tweejaarlijkse peiling LKCA, IJdens & Vinken 2014

Aanpak Gesprekken met Kunstconnectie, FNV Kiem, Adecco Kunsteducatie, zaakdeskundige collega’s LKCA Literatuurstudie, o.a. over (docent)competenties (SBL, Cultuur+Educatie docentspecial 2004, onderzoek Kunstfactor 2012, HBO-Raad, KVDO 2013), ondernemendheid (o.a. Panteia 2014) Veldwerk door ISIZ, internetsurveybureau te Amsterdam (hosten link waar deelnemers inloggen uit bestanden leden Kunstconnectie, FNV Kiem en Adecco Kunsteducatie) ‘Proefonderzoek’ juni 2014 onder 170 professionals, om vragen te testen In 2015 grootschaliger, meer respons, uw suggesties!?

Eerste blok: hoe is de situatie? Wie zijn het: beroep, opleiding, werk, uren, inkomsten, én: kunnen ze er van rondkomen?

Vragen Ingang – Wat is uw beroep? – Werkt of zoekt werk buitenschoolse kunstdocent of artistiek begeleider? Opleiding: hbo-kunst? – Hbo-docent, discipline, diploma? – Hbo-artistiek begeleider, discipline/welke functie, diploma? – Hbo-scheppend/uitvoerend/toegepast, discipline, diploma? – Master in kunsten, naam, diploma? – Andere cursussen/opleidingen tbv werk, wo of mbo, welke? – Aantal jaren in totaal deze opleidingen? – Welke als laatste, van jaar x tot jaar y?

Werk – Geeft les als... zelfstandig, bij CvK, in onderwijs etc.? – Geeft les in eigen woning of elders? – Functie als artistiek begeleider... van dirigent tot repetitor? – Werk als scheppend (etc.) kunstenaar? – Betrokken bij samenwerking onderwijs (etc.), in welke rol? – Docent, begeleider, kunstenaar, samenwerker x discipline? – Werk met groepen, typering groepen (opleiding, inkomen, etc.)? Beroepsuitoefening – Freelance/ zzp'er, loondienst, waarom zzp (uit overtuiging?) – Op zoek naar baan of meer werk in loondienst, als zelfstandige? – Uren werk als docent (etc.)?

Inkomen – Kan financieel rondkomen, aangewezen inkomen partner? – Inkomen uit werk docent/begeleider, ander werk kunsten, ander werk buiten, uitkering? – % voorgaande op welk totaal bruto maandbedrag? – Hoeveel maanden vooruit zeker van voldoende inkomsten? – Indien voor eigen rekening: tarief per welke tijdseenheid?

Wie zijn ze? Leeftijdsverdeling in % (gemiddeld 47 jaar) 63 % LKCA, IJdens & Vinken 2014

92% HBO- kunstvakopleiding gemiddeld 2,8 opleidingen gemiddeld 8,6 (!) jaar studie/nascholing Welke opleiding hebben ze? LKCA, IJdens & Vinken 2014

Hbo-opleiding tot … docent: 68% begeleider: 28% kunstenaar: 67% tamelijk vaak docent én kunstenaar, vooral muziek LKCA, IJdens & Vinken 2014

Wat voor werk doen ze? En: ruim 40% is uitsluitend freelancer/zzp’er, bijna 20% is alleen in loondienst werkzaam. LKCA, IJdens & Vinken 2014

Waar halen ze hun inkomsten vandaan? Bij elkaar gemiddeld € bruto per maand (bij gemiddeld 37 uur werk per week waarvan gemiddeld 25 uur per week betaald werk) LKCA, IJdens & Vinken 2014 Uurtarief gemiddeld € 39 (min. € 9, max. € 75)

Kunnen ze er van rondkomen? Rondkomen van het werk als docent/begeleider

Conclusies: hoe is de situatie? De modale buitenschoolse kunstdocent en artistiek begeleider is een vrouw van middelbare leeftijd, vaak zzp’er met een brede werkkring, een hoge opleiding én... een laag inkomen. Inkomen hoger met aantal opleidingsjaren Mannen hoger inkomen dan vrouwen Geen andere verbanden met inkomen (na series univariate variantieanalyses ANOVA) Meer interessante verbanden/hypothesen?

Tweede blok: wat gaan ze eraan doen? Hoe gaan ze met veranderingen om en waarvoor willen ze ondersteuning en van wie (niet)?

Vragen CvK – Werk bij hoeveel CvK’s? – Hoeveel uur, les- en niet-lesgebonden? – Vaste dienst, bepaalde tijd, oproep/uitzendkracht, sinds? – Als niet bij CvK: wel geweest, welke jaren, uren, vaste dienst? – Werk als docent/begeleider sinds? Meer of minder gaan doen? – Combi persoonlijk-digitaal, workshops op maat...? – Voor mensen met speciale wensen, jongeren, kinderen...? – Activiteiten met kunstenaars, lokale partijen in theater, met scholen...? – Activiteiten in reguliere onderwijs, in buurten en wijken...? – Plannen ontwikkelen, projecten organiseren, begeleiden...?

Handhaven – Over jaar nog succesvol aan het werk, reden niet? – Kunt u blijven doen wat u nu doet of iets ondernemen, wat dan? – Vindt u zich ondernemend? – Handelt zo: activiteiten aanpassen, ontwikkelen, initiatief Ondersteunen: waarin, van wie? – SBL-docentcompetenties: vakdidactisch, pedagogisch...? – Artistiek: verdiepen en verbreden artistieke kennis...? – Zakelijk: klanten werven, promotie, meer deelnemers...? – Van wie ondersteuning: van UWV tot collega’s? – Wat voor dienst: van groepscursus tot beeldmateriaal?

Moet je iets doen om met redelijk succes door te gaan? 23% Nee, gaat vanzelf, hoef ik niets bijzonders voor te doen 77% Ja, gaat niet vanzelf, moet ik wel iets voor doen Wat dan? Open vraag Veel genoemd - Zelf actief leerlingen werven - Zakelijker worden - Me als ondernemer opstellen - Mezelf profileren en promoten Weinig genoemd - Inhoudelijk verdiepen - Vakkennis breder inzetten - Goed werk afleveren - Klanten tevreden houden - Samenwerken met collega’s LKCA, IJdens & Vinken 2014

Ben je ondernemend? bijna zes op de tien wil zich bijscholen in ondernemersvaardigheden

Waarvoor wil je ondersteuning?

Van wie (zeker of zeker niet)? LKCA, IJdens & Vinken 2014

Conclusies: wat te doen? Om veranderingen in de omgeving het hoofd te kunnen bieden wordt ondersteuning gevraagd bij klantenwerving, promotie en jezelf presenteren. Twijfel over wat men doet of hoe men dat doet is bijna afwezig. Er moeten gewoon meer klanten komen. Vooral het kunstvakonderwijs*, Centra voor de Kunsten en collega’s kunnen hierbij behulpzaam zijn. Hier niet gemeld, wel getest: verschillen (ANOVA) tussen docenten bij een CvK en niet bij een CvK: zie komende publicaties (na blok 3) * Hoe verwachting richting (o.a.) kunstvakonderwijs te interpreteren? LKCA, IJdens & Vinken 2014

Derde blok: competenties versterken en samenwerken? Welke competenties moeten ze bijscholen en werken ze samen (o.a. als een groeistrategie)?

Vragen Bijscholen? – SBL*-docentcompetenties: vakdidactisch, pedagogisch...? – Artistiek: verdiepen en verbreden artistieke kennis...? Acquisitie? – Hoe kom je aan werk: via UWV, collega’s... ? Samenwerken: vorm met collega’s groep om...? – Samen meer in diepte, activiteiten met meer expertise...? – Zakelijk: kosten besparen, administratieve taken delen...? – Nieuwe markten: andere doelgroepen... ? – Nieuwe producten: nieuwe werkwijzen, activiteiten...? * SBL: Stichting Beroepskwaliteit Leraren

SBL-docentcompetenties 1. De leerkracht geeft op een goede manier leiding, bevordert een goede sfeer in de klas en de zelfstandigheid van leerlingen. 2. Een goede leraar kan de leerlingen in een veilige werkomgeving houvast en structuur bieden om zich sociaal-emotioneel en moreel te kunnen ontwikkelen. 3. De leerkracht heeft vakinhoudelijk en didactische kennis om leerlingen om culturele bagage eigen te laten maken. 4. De leerkracht zorgt voor alle componenten van goed klassenmanagement, waaronder overzichtelijk, ordelijk en taakgericht werken.

Welke competenties bijscholen? % vindt het erg tot tamelijk belangrijk dat docent/begeleider zelf actief kunstenaar is. % erg tot tamelijk belangrijk dat docenten en begeleiders deze competenties hebben volgens amateurkunstbeoefenaars. Bron: NMAK2014

Hoe kom je aan werk? % meestal/altijd

Vorm je met collega’s een groep die zaken deelt en hierover afspraken maakt?

Belangrijke argumenten om samen te werken % erg, tamelijk belangrijk

Groeistrategieën (Ansoff matrix, 1965s) Harry Igor Ansoff ( )

Samenwerken en groeistrategieën

Conclusies: wat kunnen ze? Bijscholing is gewenst op artistiek vlak en ook als docent. Een derde komt aan werk via collega’s, ook een derde werkt in groepsverband, vooral om samen een grotere markt te bestrijken en meer klanten te werven met vooral bestaande producten. Betere vragen Ansoffmatrix? Hier niet gemeld, wel getest: verschillen (ANOVA) tussen docenten bij een CvK en niet bij een CvK. Zie voor meer uitkomsten de LKCA-publicatie Zicht op actieve cultuurparticipatie, januari 2015, en andere publicaties LKCA, IJdens & Vinken 2014