De vorming van een sociaal netwerk voor een duurzamere waterketen Een niche in de Alblasserwaard- Vijfheerenlanden? Jip Welkers 7 juli 2015

Duurzaamheidsvisie Oasen Onderzoek Uiteenzetting van de theorie Toepassing theorie op casus Conclusies over de niche in de Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Actie perspectief voor Oasen

Duurzaamheidsvisie Oasen 3

4 Schaal Nieuwe bronnen (deels) sluiten watercyclus Koppelen met omgeving

Kansen met

Onderzoek Welke factoren beïnvloeden de formatie van regionale niches voor een duurzamere waterketen? Symposium “Innoveren in de watercyclus” 13 interviews 6

Wat is een niche? 7 Macro niveau Landschapsontwikkelingen Meso niveau Regime Micro niveau Niche

Macro veranderingen Demografische veranderingen Weerextremen [droogte, hitte, neerslag en wateroverlast] Zeespiegelstijging [brak water in de ondergrond] 8

Meso niveau Veroudering van de infrastructuur Lage prijs voor het water Tevredenheid over huidige service Speciale relatie van Nederland met water Bestuursakkoord Water: integrale aanpak 9

Micro niveau Singapore | NEWater | 30% van drinkwatervoorziening 10

Micro niveau Singapore | NEWater | 30% van drinkwatervoorziening Eigen drinkwaterzuiverinkjes 11

Micro niveau Singapore | NEWater | 30% van drinkwatervoorziening Eigen drinkwaterzuiverinkjes Wijk in Sneek | vacuümtoiletten 12

Micro niveau Singapore | NEWater | 30% van drinkwatervoorziening Eigen drinkwaterzuiverinkjes Wijk in Sneek | vacuümtoiletten Alblasserwaard-Vijfheerenlanden werkgroep water 13

Samenvatting bevindingen 14 Macro niveau Klimaatverandering Demografische verandering Meso niveau Lage prijs Tevredenheid met huidige service Veroudering infrastructuur Micro niveau Niche in de Alblasserwaard- Vijfheerenlanden Niches NederlandNiches buitenland

Kenmerken Alblasserwaard- Vijfheerenlanden Speciale relatie met water Betrokkenheid van ondernemers bij het gebied Groei in toerisme en recreatie Rijke regio Ruimtelijk op slot 15

Motivaties om samen te werken Gedeelde uitdagingen De belofte van de innovatie Mogelijke innovatie effecten Waterbesparing Verhoogde waterkwaliteit Energiebesparing Economisch potentieel Vergroening omgeving 16

Interesses in andere partijen 17 Ondernemerskwaliteiten Toegang tot groter publiek Oasen als expert in water en technologie Regiogebonden

Verwachtingen van andere partijen van Oasen 18 PartijenVerwachten van Oasen dat … Ondernemers (4) Bewustzijn gaat creëren over technieken voor waterbesparing (2) Projecten gaat realiseren, bijvoorbeeld met een grootverbruiker (1) Blauwzaam (3) Op bewustwording en kennisdeling gaat inzetten(3) Zelf duurzaam bezig gaat zijn (1) Ondernemers gaat helpen bij hun werk (2) Waterschap (Rivierenland) De dialoog met de omgeving aangaat Gemeente (Gorinchem) Op zoek gaat naar win-win situaties in combinatiegebruik Provincie (Zuid-Holland) De beste maatschappelijke keuzes maakt Educatie (Wellantcollege) Initiatief toont Grootverbruiker (Zuivelfabriek) Meer proactief gaat kijken naar gebruik in de regio

Welke rol zien partijen voor zichzelf weggelegd? Blauwzaam: verbinder “Blauwzaam zet dingen in gang” 19

Welke rol zien partijen voor zichzelf weggelegd? Blauwzaam: verbinder Oasen: verkennende en initierende rol “Ik hoop stiekem dat we een soort voorbeeld kunnen worden voor onze omgeving” 20

Welke rol zien partijen voor zichzelf weggelegd? Blauwzaam: verbinder Oasen: verkennende en initierende rol Waterschap: tweede ambt “Wij gaan niet bepaalde dingen trekken, dat ligt te ver van onze kerntaak” 21

Welke rol zien partijen voor zichzelf weggelegd? Blauwzaam: verbinder Oasen: verkennende en initierende rol Waterschap: tweede ambt Provincie: geen operationele rol “Dit initiatief is heel lokaal, onze rol is klein” 22

Welke rol zien partijen voor zichzelf weggelegd? Blauwzaam: verbinder Oasen: verkennende en initierende rol Waterschap: tweede ambt Provincie: geen operationele rol Gemeente: ondersteunend “We kunnen helpen met initiatieven op de rails te zetten” 23

Het belang van de regio voor de organisaties Regiogebondenheid “Als het goed gaat met de regio, gaat het ook goed met onze organizatie” Regionale ontwikkeling Economisch Levenskwaliteit Sterk gerelateerd aan eigen taak 24

Obstakels volgens de respondenten Gebrek aan urgentie Focus op interne bedrijfsvoering Communicatie Het realiseren van kansen is vaak lastig (signaleren lukt wel) 25

Samenvatting bevindingen 26 Macro niveau Veroudering infrastructuur Klimaatverandering Demografische verandering Meso niveau Lage prijs Tevredenheid met huidige infrastructuur Micro niveau Niche in de Alblasserwaard- Vijfheerenlanden Niches NederlandNiches buitenland

Niche in de Alblasserwaard- Vijfheerenlanden Gedeelde uitdagingen bieden kansen Hoge verwachtingen van de innovatie en interesse in samenwerking Zoektocht naar de verschillende rollen Regionale gebondenheid brengt partijen bij elkaar 27

Actie perspectief voor Oasen Intern en extern draagvlak voor duurzaamheidsvisie Stap zetten naar ‘doen’ Zonnepanelen, groene daken, waterbesparing op het kantoor, pilot realiseren Reflecterend blijven Technology assessment Watercyclus in kaart brengen 28

Vragen? Opmerkingen? Visies? 29

Extra’s

Verwachtingen van overheden PartijenOverheden Ondernemers (4) Kunnen erg remmend werken met beleid en vergunningen (2) Samenwerking met provincie van eminent belang (1) Met subsidies is soms wel eens wat te realiseren, maar dat is niet wenselijk. Het hoort vanuit de markt te komen (2) Oasen (3) Vraagtekens bij de mogelijkheden om te investeren (1) Zijn vanuit hun takenpakket op het gebied van planologie aan zet (1) Gemeentes voorop (1) Blauwzaam (3) Overheid moet ook urgency benoemen, maar het moet vanuit de partijen zelf komen (2) Kennisdeling voorbeeldfunctie Waterschap (Rivierenland) partijen moeten het toch zelf doen, overheid is volgend Gemeente (Gorinchem) Kunnen wel aanmoedigend zijn doordat het met duurzaamheid te maken heeft 31

Stakeholders Oasen 32 Keep Satisfied Ministerie Provincie Agrarische sector Kamer van Koophandel Key Players 28 gemeenten, gemeenteraden en colleges Klant Medewerkers Oasen Monitor Universiteiten Kennisinstituten Bedrijfsleven Consumentenbond Keep Informed Leefomgeving Waterketenpartners Stuurgroep Groene Hart Woningbouwverenigingen Interest in organization Influence on policy and resources

Overlap in systemen Drinkwater Water systeem Energie Omgeving Voedselsysteem

Transitie management 35

36

Wat zouden transitie managers adviseren aan Oasen? Shared problem framing between Oasen & BlauwZaam (based on system analysis) Exchange and elaborate perspectives on a possible future, thereby creating visionary images (backcasting) Change-agents elaborate transition pathways Eigenaarschap 37