Pastorale Werking in het OLV-ziekenhuis

Deze namiddag: Geen inhoudelijke voorstelling Wel nuttige info

Toch een aantal basiszaken Spiritualiteit geeft een dimensie aan het mens-zijn welke niet kan weggedacht worden zonder datzelfde mens-zijn te verminken: Ieder mens heeft zijn/ haar spiritualiteit !

Opmerking: Spiritualiteit niet versmallen tot palliatieve zorg/einde van het leven. Levensvragen vragen om aandacht in alle stadia van het menselijk leven. NB: Basis gezondheidszorg: Integrale kwaliteitszorg. Dwz: Aandacht voor mens in al zijn dimensies: fysiek, psychisch, sociaal en spiritueel.

Psychisch welbevinden Spiritueel welbevinden Fysisch welbevinden vermoeidheid/sterkte, eetlust, slaap, obstipatie, nausea, … Psychisch welbevinden angst, depressie, coping, concentratie, controle, geluk, gevoel van zinvolheid TOTALE ZORG Wanneer wij als zorgverstrekkers dagelijks omgaan met patiënten met pijn, dan gaat onze zorg veel verder dan het louter toedienen van een spuitje. We worden geconfronteerd met een patiënt die “totale pijn” vertoont en aldus om “totale zorg” vraagt. Pijn kan ertoe bijdragen dat de patiënt minder eet en slecht slaapt. Daardoor wordt hij zwak, reageert slecht op behandeling en herstelt traag. Pijn beïnvloedt gedrag en de mentale veerkracht van de patiënt. Langdurige pijn is een lijdensweg, kan de kwaliteit van leven vernietigen en leiden tot depressie Een andere kijk op het hele pijn gebeuren is het ‘Totale Pijn’-Concept (‘63) van Cicely Saunders. Zij was vooral werkzaam in de palliatieve setting. Met haar pijnmodel toont ze aan dat pijn je hele ‘zijn’ beïnvloedt. Ze onderscheidt 4 aspecten nl. het fysieke, psychische, sociaal en spirituele aspect. Fysiek aspect: heel wat fysische factoren kunnen pijn beïnvloeden, zoals bijvoorbeeld slaapgebrek, verminderde eetlust, misselijk zijn, … Psychisch aspect: iedereen gaat op zijn eigen manier met pijn om. Hoe je je psychisch voelt speelt daarbij een rol. Bijvoorbeeld angstig, depressief, euforisch, enz. Heeft de patiënt controle over de pijn of niet? (zie ook verder: PCA, p. 25 e.v.) Sociaal aspect: pijn zorgt voor beperkingen en heeft invloed op relaties en de plaats van de patiënt binnen de maatschappij. Is de patiënt geïsoleerd? Zijn er familieproblemen? Financiële problemen? Seksualiteitsproblemen? Spiritueel aspect: wat is de zin van het lijden? Is de patiënt religieus en speelt dit een rol? Tussen al deze componenten is er een wisselwerking maar op hun beurt hebben ze elk afzonderlijk ook een rechtstreekse invloed op de pijnperceptie van de patiënt. Daarom is het belangrijk als verpleegkundige dat je de patiënt in zijn geheel bekijkt, in al zijn dimensies. De Engelse Cicely Saunders heeft het begrip total pain ontwikkeld. Bij de zorg voor stervende patiënten met pijn merkte zij op dat er vaak sprake is van een wirwar van dimensies van pijn: lichamelijke, psychische, sociale en geestelijke aspecten. Zo kan een patiënt met (lichamelijke) pijn door botmetastasen ook bang zijn (psychische pijn): ‘Is deze pijn een teken dat het nu snel achteruit met me gaat?’ Hij kan zich ook afvragen waarom hém dat overkomt en of er een leven is na de dood (geestelijke pijn). Misschien komt er niet veel bezoek meer en vereenzaamt de patiënt (sociale pijn). Sociaal welbevinden familieproblemen, -support, financiën sexualiteit/affectie, werksituatie, isolatie, relaties Spiritueel welbevinden religie, onzekerheid, hoopvol, lijden, betekenis van pijn, transcendentie 5

Spiritualiteit: betekenis en verbondenheid Spiritualiteit is dat aspect van de mensheid dat verwijst naar de wijze waarop individuen zoeken naar betekenis/ zin en doel, daar uitdrukking aan geven, en naar de wijze waarop ze verbondenheid ervaren in het nu, met zichzelf, met anderen, de natuur en met het betekenisvolle of het heilige. (C.Puchalski)

Wanneer / waarvoor kan men beroep doen op een pastor?

Hoe spirituele zorg verantwoorden aan de patiënten? Helpen uitklaren van levensbeschouwelijke en spirituele visies kan ondersteunend en versterkend zijn voor alle mensen. (ook voor hen die zich niet meer christengelovig noemen.) Spirituele zorg gebeurt vanuit een open christelijke referentiekader. Vertrekkend vanuit de levensbeschouwing van de patiënt zelf. Voor veel mensen zijn christelijk geloof en de kerk een belangrijk referentiekader. In grenssituaties vragen zij om spirituele zorg Aanbieden van spirituele zorg is ook uitdrukking van de identiteit van de christelijk geïnspireerde zorgvoorziening. Iedere patiënt heeft recht op religieuze of spirituele ondersteuning. (P.D. is te bereiken via dect/tel., afdeling, onthaal, e-mail, formulier (Godsdienstige en morele of filosofische bijstand) uit onthaalbrochure

Wie ? Campus Aalst: Pater Eddy Bijloos: Dect: 1327 pastoraledienst.aalst@olvz-aalst.be Wouter Devos Dect: 7028 wouter.devos@olvz-aalst.be Filip Witdouck Dect: 1329 filip.witdouck@olvz-aalst.be Campus Asse: Wouter en Filip Campus Ninove: Herman Van Lierde (Stuurgroep) Pastorale werkgroep + iedere medewerker van het OLV-ziekenhuis…

Doorverwijzen: Wie krijgt er nauwelijks bezoek? Wie wordt door velen gemeden? Wie wordt als ‘lastig’ ervaren? Wie worstelt met slecht nieuws? Zieke/fam. polsen of ze bezoek van de PD op prijs stellen Vraag naar gebed of ritueel doorgeven

Spirituele vragen leren detecteren: Ik heb mijn tijd gehad Heb ik het goed gedaan? Zal ik mijn familie terugzien? Waarom ik? Wat is mijn identiteit nu? Wat is de zin van mijn leven geweest? Ik word gestraft God heeft me in de steek gelaten Wie gaat er voor mijn partner zorgen? Mijn leven is nog niet af. Zou ik dat nog in orde kunnen maken? …

Nog even concreet… Zorgzaam omgaan met rituelen Kaderen in een brede zorgverlening en niet iets privé van de pastorale dienst Beter met biddende aanwezigen dan enkel pastor Beter teken van geloof dan magisch geruststellen Beter in een open gesprek met zieke dan stiekem Beter bewust dan nauwelijks bewust Beter op vraag van zieke dan familie Beter te bemoedigen dan uit angst Beter tijdens ziekte dan tijdens sterven Beter tot sterkte dan tot afscheid Beter op afspraak dan haastig dringend

Campus Aalst: Liturgie - de kapel Patiënten kunnen in de kapel overdag terecht voor een moment van stilte, bezinning of gebed. weekdagen Elke weekdag, behalve op vrijdag, is er een eucharistieviering in de kapel van het ziekenhuis om 18 uur. Deze wordt voorafgegaan door het rozenhoedje. weekend en feestdagen Tijdens het weekend vinden de eucharistie- of gebedsvieringen op zaterdag plaats om 18 uur en zondag om 11 uur in de kapel van het ziekenhuis. Voor de eucharistie- of gebedsvieringen op zon- en feestdag kunnen de patiënten eventueel met bed of rolstoel naar de kapel worden gebracht. Op de vooravond wordt door de verpleegkundigen gevraagd of de patiënt wenst deel te nemen

Campus Aalst: Afspraken mbt communiebedeling Het biddend ontvangen van de H. Communie is een krachtig teken van verbondenheid met Jezus en met de bredere gemeenschap van de Kerk. Tweemaal per week wordt de communie op de kamer gedragen vanaf 8.30 uur: éénmaal tijdens de week en éénmaal op zondag. De verpleegkundigen vragen de avond voordien of de patiënten verlangen de communie te ontvangen: Op zondag: alle verpleegafdelingen op dinsdag: C7, T6, X4N op woensdag: C5, C4, C1 op donderdag: A4, A2, A1, X4Z, X2, CCU op vrijdag: D5, D2, X3N Campus Asse: Enkel op zondagvoormiddag.

Ziekenzalving en zegengebeden De laatste zondag van elke maand heeft tijdens de eucharistieviering van 11 uur een gemeenschappelijke ziekenzalving plaats waarop iedere patiënt vriendelijk uitgenodigd wordt. De patiënten kunnen naar de kapel worden gebracht met bed of rolstoel. Ook familieleden kunnen hierbij aanwezig zijn. Op aanvraag van de zieke of van de familie kan de ziekenzalving of ziekenzegening ook op de kamer gevierd worden, indien mogelijk liefst in het bijzijn van de familie. Bij levensgevaar of overlijden is een zegengebed waarin de stervende wordt gezegend en toevertrouwd aan God even zinvol. Tot wederzijdse ondersteuning en als dank voor het leven kan de pastor na het overlijden de familie en vrienden voorgaan in een afscheidsgebed.

Radio + TV Alle vieringen worden vanuit de kapel uitgezonden via het TV-kanaal. Op kanaal 4 van de radio kan men overdag luisteren naar klassieke of religieuze muziek.

Afspraken binnen ziekenhuis Wachtpermanentie (Campus Aalst): P.Eddy 1327 Wouter 7028 Filip 1329 Campus Asse: 6208 Wanneer oproepen: bij crisissituaties

Omschrijving crisissituatie Een ingrijpende gebeurtenis of situatie, die voor een ernstige verstoring zorgt in het evenwicht van een patiënt of van zijn familie en die tot hevige emoties kan leiden. waarbij de afdeling niet de mogelijkheid of de tijd heeft om de bijstand volledig op zich te nemen waarbij een specifieke en dringende vraag naar/nood aan pastorale of spirituele begeleiding Meer concreet - wanneer/waarvoor dringend de pastorale dienst oproepen - voor dringende ziekenzalving of -zegening door een pastor - bij (plots) overlijden: aanbod opvang familie en/of gebed met familie - bij perinatale sterfte: aanbod opvang familie en/of afspraken ivm afscheidsdienst - bij levensbedreigende situatie (bv. Oproep interne MUG) of ongeval met zwaargewonde: aanbod voor bijstand aan familie en/of ritueel - bij vraag naar orgaandonatie: aanbod van aanwezigheid bij familie - wanneer u dit zelf nodig acht of wanneer iemand er expliciet om vraagt