Presentatie Arie van Oord Business Manager Wonen, Zorg & Onderwijs Platform Economie & Ruimte op 8 juli 2015 BouwCampus: Van der Burghweg 1 te Delft Financieren in de zorgmarkt

–Kredietportefeuille BNG Bank –Bancaire kredietverstrekking –Ontwikkelingen zorgsector –Oude en nieuwe zorgstelsel –Financieringsbeleid BNG Bank zorgsector –Bancaire financierbaarheid –Alternatieve kapitaalverschaffers –Beoordelingskader business cases –Financiële voorwaarden –Samenvattend Agenda Financieren in de zorgmarkt

Totaal per eind 2014: EUR 98 mrd Kredietportefeuille, verdeeld naar klantengroepen Financieren in de zorgmarkt

Bancaire kredietverstrekking zorgsector Portefeuille - bedragen in EUR mln Financieren in de zorgmarkt

Bancaire kredietverstrekking zorgsector Jaarlijkse kredietvraag - bedragen in EUR mln Financieren in de zorgmarkt

–Nieuw zorglandschap –Diverse stelselwijzigingen in Zvw en AWBZ –Overheid heeft risico’s overgeheveld naar veldpartijen –Nieuwe rol zorgverzekeraars; spreiding en concentratie zorg –Decentralisaties sociale domein –Stapeling van beleidsmaatregelen, complexiteit regelgeving –Audit alerts NBA (ziekenhuizen en curatieve ggz); herstelplannen –Discussie over bevoorschotting (banken en zorgverzekeraars; en nu ook gemeenten) –Fusies en overnames –Macrobeheerstinstrument Ontwikkelingen zorgsector Financieren in de zorgmarkt

Oude zorgstelsel OverheidZorgveld RijkBank Zorg- verzekeraar Patient Gem/prov Zorg- aanbieder Leveranciers IGZWFZ NZaPersoneel ACM Medisch specialisten Bewoner Scope bank Financieren in de zorgmarkt

Nieuwe zorgstelsel OverheidZorgveld RijkBank Zorg- verzekeraar Patient Gem/prov Zorg- aanbieder Leveranciers IGZWFZ NZaPersoneel ACM Medisch specialisten Bewoner Scope bank Financieren in de zorgmarkt

Actualisatie in 2014/15: –De financiële risico’s in de sector zijn toegenomen; deze zijn niet nieuw maar wel manifest geworden. –Complexe sector; stapeling van overheidsmaatregelen; onzekerheden toegenomen. –Beperkte aanscherping (marktconform) voorwaarden kredietverlening. –Mogelijkheden kredietverlening beperkt door interne portefeuillebeleid (voorkoming concentratierisico kredietportefeuille). –Het loket blijft open, maar we moeten wel terughoudender worden. Financieringsbeleid BNG Bank gezondheidszorg Financieren in de zorgmarkt

Bancaire financierbaarheid zorgsector Banken hebben te maken met maatregelen op bankwezen (Basel III, bankenbelasting). Meer focus op kredietrisico, ruimte voor kredietverstrekking wordt beperkt. Banken/WFZ stellen extra voorwaarden aan kredietverstrekking omdat de risico’s in de sector zijn toegenomen. WFZ borgt geen 100% meer; bij grotere volumes consortiale financiering. De sector wordt bediend door slechts een handjevol Nederlandse financiers. Beschikbaarheid van bancaire financieringsmiddelen is niet langer vanzelfsprekend. Daarbij ook nog beroep op financieren van debiteuren. Wetsvoorstel winstuitkering ziekenhuizen (aanhouding in Eerste Kamer) Financieren in de zorgmarkt

Geen interesse bij buitenlandse kredietverstrekkers. Beleggers hebben in cure nu alleen toegang bij (dreigend) faillissement. In 2009 pleidooi NVB voor verruiming mogelijkheden verschaffers van risicodragend kapitaal ter vermindering afhankelijkheid bancaire sector. –Wetsvoorstel winstuitkering ziekenhuizen (nu in Eerste Kamer) De mogelijkheden voor pensioenfondsen om een rol te spelen lijken vooralsnog beperkt. De NII gaat mogelijk een rol hierin spelen. Rol voor Europese investeringsbank (EIB) Belangstelling buitenlandse beleggers groeit Uitgifte obligaties door zorginstellingen (o.a. NL zorgobligatie ActiZ) Alternatieve kapitaalverschaffers Financieren in de zorgmarkt

Boordelingskader zorgvastgoed financiers Beoordeling realistische business case: –Zakelijke voorwaarden: bancaire marges, opslagen, provisies –Financiële voorwaarden: zie hierna –Structurele voorwaarden: hypothecaire zekerheden en verpanding van roerende activa: inventaris, debiteuren en voorraden. Analyse ten aanzien van –Project –Debiteur –Risico-analyse: markt-, juridisch-, operationeel -, rente-, planologisch risico Financieren in de zorgmarkt

Financiële voorwaarden –Beschikbare P&C documentatie –Meerjarenbegroting; liquiditeitsprognose –Cash flow is bepalend –Beschikbare projecties scenario’s gedurende looptijd lening –Solvabiliteit minimaal 15%: –én na oplevering bouw 1% jaarlijkse stijging (tot 20% care, 18% cure) –Liquiditeit: –Debt Service Coverage Ratio (DSCR) > 1,3. –DSCR = mate waarin de cash flow voldoende is om aan de toekomstige verplichtingen uit hoofde van de financiering te kunnen voldoen (rente én aflossing). –Operationele kostenratio = ((bedrijfslasten – afschr) / omzet)) –Strakke monitoring (compliance certificaten accountant)

Financierbaarheid van zorgvastgoed –Kredietvraag is nu afgevlakt maar zal weer aantrekken; –Risico’s in sector zijn toegenomen; –Bancaire financieringsmiddelen niet langer vanzelfsprekend beschikbaar; –Rol van alternatieve vermogensverschaffers nog beperkt; –Goede realistische businesscases noodzakelijk, d.w.z. onderbouwde antwoorden op o.a. de volgende twee vragen: Wat zijn de key issues? Hoe wordt daarmee omgegaan? Samenvattend Financieren in de zorgmarkt

HARTELIJK BEDANKT VOOR UW AANDACHT. Afsluiting Financieren in de zorgmarkt