Onderzoekend vermogen in Hoger BeroepsOnderwijs Avans Onderwijsdag 2015 Tilburg 16 april 2014 Dr. Daan Andriessen Lector Methodologie van Praktijkgericht Onderzoek Hogeschool Utrecht

“Praktijkgericht Onderzoek” Groot verschil in vraagstukken Onderzoek lectoraten Onderzoekend vermogen studenten Gericht op kennisontwikkeling Streven naar kennis met een bredere geldigheid Met uitgebreide methodische grondigheid Ondersteunend bij maken goede beroepsproducten Relevant voor één situatie, cliënt, object Met een bescheiden methodische grondigheid

“Verbinden” Onderzoek & Onderwijs

“Verbinden” Onderzoek & Onderwijs

“Verweven” Onderzoek & Onderwijs #onderzoekhbo

Onderzoek & Onderwijs: 3 doelen met 5 processen 1. Onderzoek in onderwijs 2. Studenten onderzoeken onder begeleiding van lectoraten Studenten met onderzoekend vermogen Professionele docenten die onderzoek kunnen begeleiden en uitvoeren 3. Onderzoek door docenten 4. Onderzoek naar onderwijs 5. Onderzoeksresultaten in onderwijs Verbeterd en up-to-date curriculum

Kwaliteit als opdracht (2009) xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Kwaliteit als opdracht (2009) Gedegen theoretische basis Onderzoekend vermogen Professioneel vakmanschap Beroepsethiek en maatschappelijke oriëntatie xxxxxxxxxxxxx

Onderzoekend vermogen 2009: HBO raad (2009) “Kwaliteit als opdracht”: “In onze moderne samenleving is het cruciaal dat hbo-bachelors over een onderzoekend vermogen beschikken dat leidt tot reflectie, tot evidence based practice, en tot innovatie”.

Onderzoekend vermogen moet leiden tot: xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Onderzoekend vermogen moet leiden tot: Reflectie: dit betreft het terugkijken op het eigen handelen in de beroepspraktijk, signaleren wat er niet goed ging, dat proberen te verklaren vanuit de kennisbasis en in diezelfde kennisbasis ook de uitgangspunten vinden voor een betere aanpak; Evidence-based practice: dit betreft het gebruiken van de kennisbasis om de juiste handelingen te kiezen; Innovatie: dit betreft het ontwikkelen van nieuwe handelingen en producten om de beroepspraktijk te verbeteren. VERANTWOORDEN ONDERBOUWEN VERNIEUWEN xxxxxxxxxxxxx

Onderzoekend vermogen = xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Onderzoekend vermogen = Onderzoekend houding Zie bijvoorbeeld Bruggink & Harinck 2012 xxxxxxxxxxxxx

Bruggink & Harinck 2012 Nieuwsgierig zijn / Willen weten / Je dingen afvragen Een open houding / Op zoek naar eigen vooronderstellingen / Oordeel kunnen uitstellen Kritisch zijn: is het wel zo? / Zaken in twijfel trekken Willen begrijpen / Tot inzicht willen komen / Willen doorgronden Bereid zijn tot perspectiefwisseling Distantie nemen van routines / Vraagtekens bij het vanzelfsprekende / Gebaande paden durven verlaten / Eigen richting durven kiezen Gerichtheid op bronnen / Willen voortbouwen op eerdere opvattingen en ideeën Gerichtheid op zeker weten / Goede bronnen willen gebruiken / Nauwkeurig willen zijn Willen delen met anderen / Onderdeel willen zijn van leergemeenschappen.

Onderzoekend vermogen = xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Onderzoekend vermogen = Onderzoekend houding (Zie bijvoorbeeld Bruggink & Harinck 2012) Onderzoeksresultaten van anderen toepassen Onderzoek doen xxxxxxxxxxxxx

Zoeken naar overkoepelende definitie van onderzoek doen xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Zoeken naar overkoepelende definitie van onderzoek doen xxxxxxxxxxxxx

Naar een definitie van onderzoek doen Onderzoek doen is een doelbewust en methodisch zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van antwoorden op tevoren gestelde vragen volgens een tevoren opgesteld plan (Verschuren, 1994).

Naar een definitie van onderzoek doen Onderzoek doen is een doelbewust en methodisch zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van antwoorden op tevoren gestelde vragen volgens een tevoren opgesteld plan.

Naar een definitie van onderzoek doen Onderzoek doen is een doelbewust en methodisch zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van antwoorden op tevoren gestelde vragen volgens een tevoren opgesteld plan.

Naar een definitie van onderzoek doen Onderzoek doen is een doelbewust en methodisch zoeken naar nieuwe kennis in de vorm van antwoorden op tevoren gestelde vragen.

Een definitie van onderzoek doen Onderzoek doen is het methodisch beantwoorden van vragen dat leidt tot relevante kennis.

Rol van onderzoekend vermogen hangt samen met beroepsproduct xxxxxxxxxxxxxxx Rol van onderzoekend vermogen hangt samen met beroepsproduct 4/18/2017 1. Advies 2. Ontwerp 3. Eindproduct 4. Handeling 5. Onderzoek Mogelijke oplossing of een plan Verbeelding van een eindproduct Fysiek of digitale uitwerking van een ontwerp Professioneel gedrag naar cliënt of publiek Antwoorden en conclusies Organisatie-advies Pedagogisch advies Financieel advies Bouwontwerp Technisch ontwerp Bestemmings-plan Ondernemings-plan Schilderij ICT applicatie Apparaat Film Journalistieke tekst Les geven Voorstelling uitvoeren Hulpverlenen Verplegen Therapie geven Leiding geven Ondernemen Archeologisch rapport Laboratorium rapport Forensisch rapport Wat is het belangrijkste beroepsproduct waarvoor jullie studenten worden opgeleid? Naar Losse (2012) xxxxxxxxxxxxx

Onderzoekend vermogen ondersteunt beroepsproduct xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Onderzoekend vermogen ondersteunt beroepsproduct Methodisch werken Probleem-stelling Diagnose Plan Ingreep Evaluatie Onderzoekscyclus Probleem-verkennend onderzoek V A Onderzoekscyclus Diagnostisch onderzoek V A Onderzoekscyclus Ontwerp- onderzoek V A Onderzoekscyclus Monitoring onderzoek V A Onderzoekscyclus Evaluatie- onderzoek V A Onderzoeken Naar Leen (2012) xxxxxxxxxxxxx

De rol van onderzoek bij ontwerpen: ICT xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 De rol van onderzoek bij ontwerpen: ICT Methodisch werken Onderzoeken Wat ik ga ontwerpen en op welke manier ik dat ga doen Welke kennis en informatie heb ik daarvoor nodig? Doelstelling “ontwikkelen van een mobiel bestelsysteem voor kleinschalig eetcafé in Leiden” Hoofdvraag: “op welke manier kan een mobiel bestelsysteem voor kleinschalig eetcafé in Leiden worden gerealiseerd?” Ontwerpmethode en –fasen Deelvragen Ontwerpactiviteiten Onderzoeksmethoden xxxxxxxxxxxxx

Vb: GAMP (Good Automated Manufacturing Practice) xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Vb: GAMP (Good Automated Manufacturing Practice) Methodisch werken Onderzoeken (deelvraag) Onderzoeken (methode) Requirements Welke eisen stelt de opdrachtgever aan het te ontwerpen systeem, zodat zijn probleem wordt verholpen en zijn doel wordt bereikt? Interviews Specification Wat moet het systeem kunnen, zodat het probleem wordt opgeheven / zodat de nieuwe toepassing mogelijk wordt? Enquête onder gebruikers Literatuuronderzoek Design Hoe ontwerp je het systeem zodanig dat het de testen doorstaat? Aspect A Aspect B Aspect C etc. xxxxxxxxxxxxx

Drie niveaus van onderzoekend vermogen xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Drie niveaus van onderzoekend vermogen Methodische grondigheid Praktische relevantie Bescheiden Diepgaander Uitgebreid Relevant voor de situatie / opdrachtgever BA Relevant voor het vakgebied MA Relevant voor wetenschap en maatschappij DOCTORAAT Methodische grondigheid (MG) Praktische relevantie (PR) Naar Butter (2013) xxxxxxxxxxxxx

Mogelijke dimensies van methodische grondigheid xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Mogelijke dimensies van methodische grondigheid Bescheiden Diepgaander Uitgebreid Gebruik literatuur Bewijskracht (Van Yperen, 2013) Generalisatie Body of Knowledge Methodische grondigheid (MG) Vakliteratuur vs Wetenschappelijke literatuur Nederlands vs Engels Theoretisch, Indicatief, Causaal Geen, Beperkte groep, Grote groep Vereiste kennis van onderzoeksdesigns en -methoden xxxxxxxxxxxxx

Samenvatting eisen onderzoekend vermogen BA xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Samenvatting eisen onderzoekend vermogen BA Verantwoording en reflectie eigen aanpak (bv in reflectie hoofdstuk) Evidence-based practice: onderbouwen van beroepsproduct Innovatie: vernieuwen in één casus Toepassen van modellen, theorieën en onderzoeksresultaten van anderen Kritische houding t.a.v. modellen, theorieën en onderzoeksresultaten van anderen Zelf kunnen uitvoeren van de onderzoekcyclus met rode draad van vraag naar conclusie De vereiste ‘rigor’ van onderzoek bepaal je als opleiding zelf in je BoKSO. xxxxxxxxxxxxx

Vragen bij een visie op onderzoekend vermogen Welke kenmerken hebben beroepsbeoefenaren met een onderzoekende houding? Welke (wetenschappelijke) bronnen gebruiken beroepsbeoefenaren en welke competenties zijn daarvoor nodig? Welke rol speelt onderzoek doen (het methodisch beantwoorden van vragen) in het beroep?

Specificeren van “onderzoek doen” Welke beroepsrollen worden onderscheiden en welk beroepsproduct staat daarin centraal? Via welke stappen komt het beroepsproduct tot stand (“methodisch werken”)? Welke rol speelt onderzoek doen in iedere stap? Welke onderzoeksactiviteiten vinden binnen iedere stap plaats? Over welke kennis en vaardigheden dient de student per onderzoeksactiviteit te beschikken? Met welke kwaliteit dienen deze onderzoeksactiviteiten plaats te vinden?

Mogelijke inspiratiebronnen Onderzoeksmodel in Opleidingsprofiel van de Bacheloropleiding Bedrijfskunde MER 2014 (Model van Jan Leen) Onderzoeksleerlijn voor HBO-opleidingen Accountancy (2011) van Pieter Jansen: onderscheid tussen oplossingsgericht onderzoek, toepassingsgericht onderzoek en wetenschappelijk onderzoek Opleidingsprofiel Bachelor Nursing 2020, hfst 3.

xxxxxxxxxxxxxxx Hoe helpen wij onze studenten om hun onderzoekend vermogen te ontwikkelen? 4/18/2017 Onderzoekonderwijs zoveel mogelijk integreren in gewone onderwijs. Het is eerder een “lint” dan een “lijn”. Onderzoeksaspecten oefenen vanaf jaar 1 (bv goede vraag stellen, gegevens interpreteren, verslaglegging) Zelfstandigheid en complexiteit opbouwen Prestatiecriteria afstuderen leidend maken in hele curriculum xxxxxxxxxxxxx

Onderzoek Onderwijs Lectoraten Hoe maak je een koppeling tussen de wereld van de lectoraten en de onderwijspraktijk? Onderzoek Lectoraten Onderwijs Waarschuwing Leren studenten die onderzoek doen binnen lectoraten (onderzoek gericht op kennisontwikkeling) wel voldoende over hun vak? Weten lectoren die onderzoeksprestaties van studenten beoordelen wel wat de prestatiecriteria van de opleiding/ het beroep zijn op het gebied van onderzoekend vermogen? Worden bij studenten die afstuderen binnen een lectoraat wel alle vereiste eindkwalificaties getoetst?

En hoe meet en toets je onderzoekend vermogen? Het onderzoekend vermogen van de student wordt ergens in het afstudeerprogramma getoetst. Door de student een beroepsproduct te laten maken waarin waarvoor onderzoek nodig is. Waarbij de student de onderzoeksacitiviteiten (separaat) verantwoordt. Zie verder: Expertgroep Protocol (2014) Beoordelen is Mensenwerk, Den Haag: Vereniging Hogescholen Op www.methodologie.hu.nl verschijnt binnenkort een zelfassessment instrument onderzoekend vermogen

Dank voor uw aandacht Daan.andriessen@hu.nl www.methodologie.hu.nl xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Dank voor uw aandacht Daan.andriessen@hu.nl www.methodologie.hu.nl @onderzoekcoach.nl xxxxxxxxxxxxx

Bronnen HBO Raad (2009) Kwaliteit als Opdracht, Den Haag, HBO Raad. xxxxxxxxxxxxxxx 4/18/2017 Bronnen HBO Raad (2009) Kwaliteit als Opdracht, Den Haag, HBO Raad. Leen, J. (2012) Persoonlijke communicatie Losse, M. (2012) Verbinding tussen onderwijs en onderzoek. Amersfoort: Presentatie Facta conferentie 11 december 2012 Oskam, I. et al. (2012) Ontwerpen van technische innovaties. Groningen: Noordhoff Uitgevers. Renepbutter (2013, november) Role of research in higher prof. educ. on BA, MA & PhD levels is demarcated by the scope of the required relevance&rigour claims. #mmucarpe [Twitter post] Retrieved from https://twitter.com/renepbutter/status/398695835288223744 Van der Rijst, R. M. (2009). De zes aspecten van een onderzoekende houding. [website] Retrieved from http://www.ecent.nl/artikel/2000/view.do Verschuren, P. (2009). De probleemstelling voor een onderzoek. Spectrum. xxxxxxxxxxxxx