Interactieve en productieve bijeenkomsten organiseren Dr. Tonnie van der Zouwen MCM Lector Sustainable Working and Organising Onderwijsdag Avans, 16 april 2015

Workshop Programma Eerste helft: Kennismaking Presentatie over principes van interactieve bijeenkomsten Tweede helft: Zelf ervaren van interactieve principes: Onderzoek Café Bespreken ervaringen en vragen

Waarom interactief? Misverstand van top-down aanpak “I have shared my vision, so now we have a shared vision” Cartoon van Mark de Koning

Hoe dan wel? Interactieve aanpak Interactief werken aan een gedeeld beeld en gezamenlijke basis voor actie Cartoon van Mark de Koning

Uitgangspunten voor betrokkenheid Systeemdenken: Een vraagstuk in zijn context van tijd en ruimte verkennen Actieve participatie: Alle belanghebbenden (of een uitsnede daarvan) uitnodigen om zijn of haar bijdrage te leveren Action learning: Denken en doen niet scheiden, betekenis geven door samen te doen en het ontwikkelen van zelfsturend vermogen (verandervermogen, leervermogen, tweede orde leren) Sensemaking: Streven naar gedeeld beeld en zoeken naar common ground voor acties; conflicten worden gerationaliseerd, niet opgelost

“De beste koks koken met principes en doen hun voordeel met recepten” (Topkok Escoffier)

Principe 1: Nodig het hele systeem uit Betrek de stakeholders van het systeem (ARE-IN regel) Behandel iedereen als een expert van het eigen systeem Betrek een diversiteit aan personen in elke stakeholdergroep (overtuiging, achtergrond, leeftijd, geslacht, opleiding, etc.)

Werkbijeenkomst met een grote groep over vakmanschap in het hbo Deelnemers: docenten, studenten, onderwijs-ondersteuners, bestuurders, directeuren

Principe 2: Controleer wat je kunt, laat de rest los Stuur maximaal in de voorbereiding, minimaal tijdens de bijeenkomst Voorbereiding samen met stakeholders Opstelling en ontwerp nodigen uit tot het leveren van een bijdrage Programma met afwisselend individueel analyseren, werken in subgroepen en plenair gedeeld beeld maken Manage op taak, niet op gedrag

Principe3: Onderzoek “de hele olifant” Alles is met alles verbonden: perspectieven van groeperingen, afdelingen, disciplines, functies verkennen Focus op proces: Verleden, heden, gewenste toekomst en volgende stappen met elkaar verbinden Verschillen in meningen in beeld brengen Iedereen op dezelfde pagina door visualiseren van feiten en meningen in totaal overzichten

Verkennen verleden: Tijdlijnen Visiebijeenkomst ESB: Docenten, studenten, lectoren, directeuren, werkveld, ervaringsdeskundigen

Verkennen ontwikkelingen: Mindmap

Verkennen heden, evaluatie Betrekken gevoelens: Waar ben je glad-sad-mad over?

Laat mensen verantwoording nemen Principe 4: Laat mensen verantwoording nemen Accepteer de mensen zoals ze zijn, niet zoals je zou willen dat ze zijn Doe minder, zodat anderen meer kunnen doen Stimuleer zelfmanagement

Principe 5: Vind common ground Vergelijken van eigen beelden met die van anderen Conflicten expliciteren en zien als bron van diversiteit voor democratie Aandacht richten op mogelijkheden voor de toekomst, niet op problemen uit het verleden Focus op overeenkomsten in plaats van verschillen

Convergeren: Selectie van prioriteiten

Principe 6: Beheers de kunst van subgroepen maken Schep condities waarin iedereen zoveel mogelijk gelijkwaardig en onafhankelijk is Vermijdt plenaire discussies zoveel mogelijk, werk met subgroepen In plenaire discussies: vermijd goede en slechte meningen

Wat kan deze aanpak opleveren? 1e orde effecten Wijzere en meer gedragen besluiten en plannen Een visie op het grotere geheel Bewustzijn van eigen verantwoordelijkheid in het grotere geheel Nieuwe relaties en netwerken Efficiënter gebruik van tijd en geld Succesvollere implementatie van besluiten

Wat kan deze aanpak opleveren? 2e orde effecten Deze aanpak kan naast plannen en besluiten ook zogenaamde “essentially-by-products” (zaken die niet afgedwongen kunnen worden, alleen uitgenodigd onder de juiste condities, volgens Jon Elster): Betere communicatie en samenwerking Meer verantwoordelijkheid en eigen initiatief Meer vertrouwen Mensen worden scherper, kwaliteit van de bijdragen wordt groter Meer zelfsturend vermogen, veerkracht om met verrassingen om te gaan

Principe 7: Maak je angst tot vriend als facilitator Ken je eigen irritaties Jij bent niet alleen verantwoordelijk voor het proces (werk met een begeleidingsgroep) Chaos en verwarring zijn voorwaarden voor verandering Bij problemen: leg het voor aan de groep Oefen in je angst bestrijden en blijf oefenen

Werkplaats als bijdrage aan het ontwikkelen van een kwaliteitscultuur, voorbeeld HAN Deelnemers: docenten, studenten, onderwijs-ondersteuners, managers, beroepenveld, bestuur

Actieonderzoek met stakeholders

Actieonderzoek = Leren op 3 niveaus: Individuen leren over onderzoek en over zichzelf Ontwikkeling van de praktijk van betrokkenen Nieuwe kennis voor soortgelijke vraagstukken in andere contexten.

Welkom in het Onderzoek Café Ronde 1: Wat hebben we gehoord? Welke reactie roept dit op? Welke vragen hebben we? Noteer elke vraag apart op een kaart, met stift

Welkom in het Onderzoek Café Ronde 2: Welke toepassingsmogelijkheden zie je voor meer interactie in je werk?

Welkom in het Onderzoek Café Ronde 3: Wat heb je daarvoor nodig?