Education on the Dalton Plan Een kennismaking met leven en werk van Helen Parkhurst

Doelen Het pedagogisch denken van Helen Parkhurst en Kees Boeke kunnen situeren in een culturele, maatschappelijke en historische context. Uitgangspunten van hun visie op opvoeden en onderwijzen kunnen onderscheiden. Kunnen duiden hoe deze visie in school en klas wordt geconcretiseerd. Het werk en het ideeëngoed van Parkhurst en Boeke kritisch kunnen benaderen. Het persoonlijk professioneel denken over ‘omgaan met verscheidenheid’ verantwoord verrijken a.d.h.v. een confrontatie met het werk van Helen Parkhurst en Kees Boeke.

Biografie en context

Tot 1904 1886: Geboorte te Durand, Wisconsin (V.S.) Milieu: pioniersgemeenschap Ouders: hoteleigenaars veehandelaars

Tot 1904 Thuis: 1904: examen aan Durand High School Speels, vrij milieu (vader) Culturele stimulans (moeder) Moreel en financieel ondersteunend (oma) 1904: examen aan Durand High School “Why can’t classroom instruction be as amusing as outside school activity?”

1904-1905: Waterville 1904: ‘Teacher certification test’ met hoogste scores… Schooljaar 1904-1905 Aangenomen als onderwijzeres in de ‘Elementary Public School n° 5’ te Waterville (10 km. afstand van Durand). ‘one-room country school’ met 45-tal boerenkinderen van 6 tot 16 jaar. De 7 oudste jongens worden op voorhand betrokken bij de organisatie van het schooljaar en de praktische klaswerking. Ze fungeren als ‘monitoren’. De klas wordt flexibel in tafelgroepen per vak geordend.

Eénklassige plattelandsscholen In het schooljaar 1935-1936 zijn er in de V.S. maar liefst 121.311 ‘one-teacher schools’ en alleen al in de staat Wisconsin meer dan 6000. De éénklassige schooltjes zijn van groot belang voor de opbouw van het onderwijs op het uitgestrekte, overwegend agrarische platteland van Amerika. In 1870 is nog meer dan 17% van de volwassen mannen in Wisconsin analfabeet en gaan tussen de 40.000 en 50.000 leerlingen in zijn geheel niet naar school. Duizenden anderen volgen slechts een aantal weken per jaar onderwijs. De ‘one-room schools’ voldoen lang in een behoefte. Pas in de jaren zestig worden ze in een sneltreinvaart gesloten. Sindsdien worden leerlingen vervoerd met schoolbussen naar grotere, centraal gelegen en beter geoutilleerde scholen. Dat Parkhurst op 18-jarige leeftijd onderwijzeres wordt aan zo’n school en daar de verantwoordelijkheid krijgt over 45 kinderen, verdeeld over 8 ‘grades’ in de leeftijd van 5 tot 16 jaar, is in het begin van de 20ste eeuw niet ongewoon. Toch zijn leerkrachten zoals Parkhurst niet geheel aan zichzelf overgeleverd. Veel leerkrachten organiseren in die tijd hun eigen scholing. Ze richten ‘teacher’s associations’ op, die zelf trainingen opzetten, bv. onder de vorm van een zomercursus. Ook een vorm van elementaire begeleiding voor jonge leerkrachten is voorhanden. Het schoolbestuur en de ouders vormen vaak de eerste ondersteuningslijn. Bovendien was er per ‘county’ een superviserende leerkracht en een supervisor-beheerder zodat de leerkracht regelmatig pedagogische en organisatorische ondersteuning mocht verwachten. Eénklassige plattelandsscholen

1905-1907: River Falls State Normal College Parkhurst rondt de 4-jarige onderwijsopleiding af in 2 jaar en slaagt met de ‘highest professional honors ever given’. Via docente psychologie Schultez invloeden van William James, Edgard Swift en Ralph Emerson. Het lijkt er vooral op dat Parkhurst zich toonde als een ‘praktisch wonder’ maar theoretisch nu en dan de bal missloeg…

Invloeden van James, Swift en Emerson De psycholoog William James presenteert in 1892 zijn ideeën over de wil, het werkritme en de aandacht van leerlingen. Vrijwillige aandacht van leerlingen komt in golven en kan niet continu worden behouden. Didactisch betekent dit dat leerkrachten omstandigheden moeten scheppen die tot spontane aandacht leiden. Bovendien mag de aandacht daarbij niet worden afgedwongen want dan richten leerlingen zich niet op de leerinhoud of stellen ze geen nieuwe vragen daarbij. Om spontane aandacht te creëren, zal Parkhurst in het Daltonplan de schoolbel afschaffen en voor een groot deel van de dag ook het lesrooster om werktijd vrij te maken. Van psycholoog Edgar Swift neemt Parkhurst het idee over om studiematerialen te organiseren en presenteren in ‘educational laboratories’, onderwijswerkplaatsen of vaklokalen. Swift breekt ook een lans voor de leerkracht als experimenteel onderzoeker, die voorbij zijn ‘gedegen praktijkervaring’ wil denken. Vraag is of Parkhurst deze oproep goed heeft begrepen. Ze experimenteert veel, maar het blijft bij het omvormen van de praktijk op basis van de ervaring, niet op basis van wetenschappelijk onderzoek. Emerson, dichter-filosoof, toont dan weer aan welke mogelijkheden kinderen in hun natuur al hebben liggen, zonder dat er ook maar onderwijs aan te pas komt. Onderwijs mag daarom niet opdringerig of overweldigend zijn, noch standaardiserend en normaliserend, maar eerder bescheiden en divers. Ook hier lijkt het er op dat Parkhurst de visie van haar inspiratiebron maar matig begreep. Parkhurst citeerde Emerson veel, zeker diens ideeën over ‘ervaring’, maar ze gebruikte het begrip ervaring vervolgens toch niet in de zin zoals Emerson het had bedoeld; terwijl Emerson vooral had gewezen op de ervaring die het kind reeds had opgedaan voor en buiten de school, oriënteerde Parkhurst het begrip ervaring vooral praktisch-didactisch, in de richting van het creëren van ervaringssituaties in de klas om de efficiëntie van het leren te verhogen. Invloeden van James, Swift en Emerson

1909-1912: experiment op Edison School (Tacoma) Meteen een eigen klas. Introductie van volksdans. Complete vernieuwing van grade 4-8 door Parkhurst. Laboratories met vakleraren Assignments Houses

1913-1918: samenwerking met Maria Montessori 1913: hoofd van de lerarenopleiding lager onderwijs aan Central Teachers College, Stevens Point. Uitbouw van haar praktisch-organisatorische ideeën in de oefenklas. “I wanted my student teachers to experience the influence of an attractive, well-ordered environment and to become conscious of its effect upon the plastic minds of children who were at school not merely ta read, write and figure, but to develop habits of independance in handling their learning tasks.”

1913-1933: samenwerking met Maria Montessori 1913 Montessori arriveert in New York Theatrale verschijning… Lezingen in Carnegie Hall, geïntroduceerd door John Dewey. Meteen contact met academische, wetenschappelijke en politieke jetset: Filosoof-pedagoog John Dewey President Wilson Uitvinders Alexander Graham Bell, Thomas Edison

1913-1918: samenwerking met Maria Montessori 1914: Helen Parkhurst reist Montessori achterna naar Rome. Parkhurst volgt de 2de internationale trainingscursus van Montessori en komt al snel in de gunst van ‘la dottoressa’. 1915: 2de reis van Montessori naar de V.S., ditmaal naar de westkust. Parkhurst treedt tot 1918 op als vertegenwoordigster van Montessori in de V.S., maar de relatie eindigt problematisch en de montessoribeweging in de V.S. stort in door onderlinge twisten en financiële problemen (wegvallen van sponsors).

De pedagogische ideeën van Montessori Voor Montessori bepaalt biologische rijping de ontwikkeling van het kind. De pedagogische inspanning moet zich dus richten op die vermogens die zich in de ‘gevoelige periodes’ manifesteren. De kern van Montessori's pedagogiek is activiteit. Door zijn activiteit voedt het kind zichzelf op. Daarom moet de leidster het kind een voorbereide omgeving bieden waarin het zijn activiteit onbelemmerd kan ontplooien. Dit betekent niet dat kinderlijke activiteit per definitie opbouwend is. Alleen waar zich polarisatie van de aandacht of concentratie voordoet, werkt activiteit opvoedend. Sleutelverschijnsel hierbij is de bijna eindeloze herhaling van dezelfde activiteit zonder dat zich tekenen van verveling of vermoeidheid voordoen. Dan is er sprake van innerlijke ontwikkeling. Montessori ontwikkelt hiervoor eigen materiaal; het is duurzaam, het dicteert de ontwikkelings- en leersituatie, het is auto-correctief. De leidster moet zorgen dat het van zichzelf nog chaotische kind tot concentratie komt. Ze moet het kind verleiden en verlokken om met het materiaal te gaan werken. Maar dan wel op de voorgeschreven manier. Het ligt voor de hand om te denken dat Parkhurst voor de uitwerking van het Daltonplan werd beïnvloed door Montessori. Toch was het Daltonplan praktisch al ‘klaar’ vooraleer er contact was tussen beide dames. Eerder lijkt het er op dat Parkhurst de ideeën van Montessori later gebruikt als rechtvaardiging voor haar aanpak en denkwijze. Oppervlakkig zijn er zeker gelijkenissen, bv. het accent op vrijheid en het individuele werk. Onder die opper- vlakte schuilen echter belangrijke verschillen, bv. in de betekenis van vrijheid en de aard van de individuele taak. De pedagogische ideeën van Montessori

1918-1942: grotere bekendheid, maar gebrek aan verankering Stichting in New York van de ‘Childrens University School’, later de ‘Daltonschool’. Principe van het Laboratory Plan. Veel internationale bezoekers.

1918-1942: grotere bekendheid, maar gebrek aan verankering 1921: 5 artikelen in The Times Educational Supplement. 1922: publicatie ‘Education on the Dalton Plan’. Diverse reizen: Engeland, Rusland, China, Japan, Canada, India, Chili, Zuid-Afrika,… Te gast op conferenties van de New Education Fellowship, o.m. gastpreker in 1929 in Helsingör (DK). Toch een gebrek aan lokale verankering in de V.S.: een scholennetwerk en een opleiding ontbreken…

Na 1942: een carrièreswitch 1942: verlaat de Dalton School in New York, noodgedwongen omdat ze de financiën van de school niet op orde krijgt. 1942-1943: studeert psychologie aan Yale. Nadien succesvol als consultant, radio- en T.V.- maker en schrijfster van pedagogische literatuur i.v.m. jeugddelinquentie, straffen en belonen, gelijke kansen,…

Laatste jaren 1968: rehabilitatie op de Dalton School in New York t.g.v. de 50ste verjaardag. Begeleidt tot op hoge leeftijd scholen die zich willen aanpassen aan de Daltonmethode. Werkt aan een autobiografie met daarin o.m. een beschrijving van haar relatie met Montessori. Deze autobiografie wordt na haar dood vermoedelijk afgewerkt door Dorotheé Luke, haar levensgezellin en assistente. Overlijdt op 1 juni 1973.

Doel en werkingsprincipes

Het doel van onderwijs Culturele en morele vorming van kinderen en jongeren i.f.v. zelfredzaamheid i.f.v. sociale verantwoordelijkheid Voorbereiding op leven, werken en samenleven. Verwerving van bruikbare en waardevolle kennis Ontwikkeling van gewoonten en deugden: IJver, zorgvuldigheid Openheid en onafhankelijkheid Zorg om algemeen belang

Organisatieverbetering Parkhurst vindt niet dat ouderwetse vakken en leerinhouden het probleem zijn (wat in reformpedagogische middens doorgaans wel werd gedacht). Door verbetering van de organisatie kon al veel winst worden geboekt: Accent op didactiek Accent op omgangswijzen

Werkingsprincipes Traditioneel onderwijs is ondoelmatig omdat de leerkracht het werk doet. Daltonplan schept voorwaarden voor de ‘werkende leerling’ “Liberation of the pupil” “Socialization” of the school”

Ervaren doet leren Voor Parkhurst is leren zowat hetzelfde als ervaren. Niets is leerzamer dan de ervaring. “It is by experience that we develop and our powers ripen and bear into fruition. Experience tries out the powers, tests the moral fibre, and corrects our practices; it shapes and tempers our thoughts, it makes us tolerant and at the same time versatile. It sharpens our judgment by making us stand off and view things from all angles; it reserves our sympathy without warping our judgment.”

Actief onderwijs “Imagine your surprise if someone prepared a meal for you, and then sat down and ate it before your eyes, not with the intent of denying you, but in order to prove to you how good a meal he deemed it and how much it could be enjoyed. You would be left hungry. Some schools persist in methods which only afford this kind of nourishment.”

Vrijheid en socialiteit Vrijheid creëert ervaring: Leerling kiest hoe, waar en wanneer hij werkt. Leerling kiest tempo, volgorde,… Socialiteit creëert ervaring: Ongehinderd met elkaar en leerkrachten omgaan. Wisselende groepen, plaatsen, materialen. Intensieve, gevarieerde, gemotiveerde ervaring en beleving!

Organisatie

Laboratories Vaklokaal met eigen leraar. Plaatsen voor doelgericht werk: experimenteren, opzoeken, onderzoeken. Nuttige en aantrekkelijke materialen: naslagwerken, instrumenten, referentieplaten, ICT,… 5-tafels, per grade. Samenwerking Groepsgewijze instructie

Assignments Ervaringsgerichte leertaken per ‘grade’. Accent op leeractiviteit: de leerlingen werken, de leerkracht ondersteunt. De leerling kan plannen en op eigen tempo werken. Hoe ouder de leerlingen, hoe groter de planningstermijn. ‘Interest pocket’ is nodig als ‘appetizer’.

Houses Elke vakleerkracht is mentor van een ‘house’. ‘House’ is leeftijdsgemengde groep. Doel: planning van de schooldag, tijdsverdeling over taken,… in een veilige en gemeenschapsgerichte leeromgeving Begeleiding door de mentor Leerlingen ondersteunen elkaar bij het plannen

Graphs Instructor’s laboratory graph Pupils contract graph House graph Overzicht van de vorderingen voor de leerkracht in het vaklokaal. Bijgehouden door de leerlingen. Pupils contract graph Leerling houdt eigen vorderingen bij. Stimuleert tijdsbewustzijn en taakverantwoordelijkheid. Sociale waarde: oudere lln. helpen jongere bij planning. House graph Klassenlijsten met volledige overzichten. Attendance graph Aanwezigheidslijst.

Waardering en verspreiding

Waardering Biedt praktische mogelijkheden voor de efficiënte organisatie van klas en school: Omgang met diversiteit en individualiteit: tempo, leerstijl, leerniveau,… Coöperatieve didactiek Verder helemaal niet hervormend bedoeld: geen ander kindbeeld, geen wereldverbetering, geen leerplanhervorming, traditionele vakken,… Wellicht minder origineel dan gedacht, wél bekend en verspreid door een schitterende public relations…

To sum up… “To sum up, the Dalton Plan should primarily be regarded as a way of school living. It is a way wherein each young individual soul can find opportunity for the use and the expression of the best that in him lies. Only so can personality reach its highest development and learning become pregnant with purpose".

Vlaanderen Alle vestigingsplaatsen met methode dalton naam straat gemeente GO! basisschool Wuustwezel (vestiging) Leopoldstraat 15 2960 BRECHT GO! Daltonschool Hasselt (hoofdzetel) Boomkensstraat 52 3500 HASSELT GO! Daltonschool Hasselt (vestiging) Vrijwilligersplein 3 GO! daltonschool De TalenTuin (hoofdzetel) Windmolenstraat 9 3560 LUMMEN GO! basisschool In De Engelse Hof Lanaken (vestiging) d'Aspremont Lyndenlaan 1 3621 REKEM GO! daltonschool De Kleine Ontdekker Lommel (hoofdzetel) Hendrik van Veldekestraat 55 3920 LOMMEL GO! basisschool De Kleine Icarus Gent (hoofdzetel) Karel Lodewijk Ledeganckstraat 4 9000 GENT Gemeentelijke Basisschool -Daltonschool De Lotus (hoofdzetel) Grensstraat 202

Nederland 1924: bezoek van een commissie van ‘Maatschappij tot nut van ‘t algemeen’ met Prof. Dr. Philip Kohnstamm, bezoekt experimentele Daltonscholen in Engeland. Sindsdien gestage groei tot ongeveer 400 scholen. Uitzonderlijk hoog aantal in internationaal perspectief. Lectoraat aan de Saxion Hogeschool Deventer

Literatuur

BERENDS R., Helen Parkhurst, grondlegster van het daltononderwijs, Deventer, Saxion Dalton University Press, 2011. BERENDS R., ‘Her way of life’, een aanzet tot een biografie over Helen Parkhurst, Deventer, Saxion, 2006. DE BLOCK A., MARTENS L., Moderne schoolsystemen, Antwerpen, Standaard Educatieve Uitgeverij, 1983. PARKHURST H., The Dalton Plan I, II, III, IV, V In: The Times Educational Supplement, London, 1921. PARKHURST H., Education on the Dalton Plan, New York, E.P. Dutoon & Co, 1922. SANDERS L., Dewey en Parkhurst en de notie van de ervaring, Deventer, Daltonplan Educational Research and Development, 2008. SANDERS L., Daltononderwijs en de taak à la Parkhurst, Deventer, Daltonplan Educational Research and Development, 2007. VAN DER MEER Q., BERGMAN H., Onderwijskundigen van de twintigste eeuw, Groningen, Wolters-Noordhoff, 1977. VAN DER PLOEG P., Dalton Plan: oorsprong en theorie van het daltononderwijs, Deventer, Saxion Dalton University Press, 2010. VAN DER PLOEG P., Dalton Plan, recycling in the guise of innovation In: Paedagogica Historica, International Journal of the History of Education, Vol. 49, nr. 3, pp. 314-329, 2013. VAN DER PLOEG P., Relativering van wetenschappelijke bezwaren tegen vernieuwend onderwijs, Deventer, Daltonplan Educational Research and Development, 2013. VAN ESSEN, M. & IMELMAN, J., Historische pedagogiek; Verlichting, Romantiek en ontwikke­lin­gen in Nederland na 1800, Baarn, Intro, 1999. http://daltonroel.blogspot.be/ http://meredithsabbatical.blogspot.be/