De Actor-Netwerk Theorie van Bruno Latour Inspiratiebron voor sociale praktijken? Hans Harbers www.hansharbers.nl GAN 16-04-2015

Kernpunten Actor-Netwerk Theorie Contingentie Onzekerheid Contextualiteit In-the-making i.p.v. Ready-made Relationisme Irréduction Immanentie (vs. transcendentie) Existentie → essentie Hybriditeit Humans & Nonhumans Voorbij humanisme en naturalisme/materialisme GAN 16-04-2015

Bruno Latour http://www.bruno-latour.fr/ GAN 16-04-2015

BOEKEN Laboratory Life, 1979 Wetenschap in actie, 1987 The Pasteurization of France, 1988 Wij zijn nooit modern geweest, 1991 Aramis, or the Love of Technology, 1992 De Berlijnse sleutel, 1993 Pandora’s Hope, 1999 Politics of Nature, 1999 Reassembling the Social, 2005 The Making of Law, 2010 On the Modern Cult of the Factish Gods, 2010 Rejoicing. On the Torments of Religious Speech, 2013 An Inquiry into Modes of Existence, 2013 GAN 16-04-2015

LATOUR ALS WETENSCHAPSONDERZOEKER Van standaardbeeld van wetenschap representatie: natuur, werkelijkheid spreekt things-in-themselves realisme / Mirror of Nature (Rorty) content → context Via Post-Kuhn STS interventie: wetenschap is mensenwerk humans-among-themselves sociaal constructivisme context → content Naar Actor-Netwerk Theorie Co-productie van humans en nonhumans, content en context wetenschap, technologie & samenleving Sociaal constructivisme contra Moderne Constitutie GAN 16-04-2015

Een voorbeeld: Louis Pasteur GAN 16-04-2015

Moderne Constitutie Beheersing van de natuur Emancipatie van de mens wetenschappelijke representatie Emancipatie van de mens politieke (zelf)representatie Absolute scheiding tussen 1. en 2. = filosofie van de zuivering – boven tafel, [maar onder tafel… permanente mediatie/translatie/mixen/hybridisering] GAN 16-04-2015

Moderne dualismen (contra Them en Then) Mens ↔ Techniek Cultuur ↔ Natuur Subject ↔ Object Geest ↔ Lichaam (Mind) (Body / Brain) Illness ↔ Disease Gender ↔ Sexe Wil ↔ Lot Wenselijke ↔ Mogelijke Redenen ↔ Oorzaken Intentionaliteit ↔ Causaliteit Bewust ↔ Onbewust Handelen ↔ Gedrag Waarden (oordelen) ↔ Feiten (vaststellen) Democratie ↔ Technocratie Emancipatie ↔ Beheersing Politiek ↔ Wetenschap Trust ↔ Truth Solidariteit ↔ Objectiviteit Communicatief ↔ Instrumenteel handelen Doelen ↔ Middelen GAN 16-04-2015

things-in-themselves – humans-among-themselves dingen – mensen MODERNITEIT things-in-themselves – humans-among-themselves dingen – mensen object – subject natuur – cultuur feit – waarde wetenschap – politiek A- of NON-MODERNITEIT heterogene netwerken / hybride collectief van humans en nonhumans (‘actants’) GAN 16-04-2015

Kernpunten Actor Netwerk Theorie Contingentie Onzekerheid Contextualiteit In-the-making i.p.v. Ready-made Relationisme Irréduction Immanentie (vs. transcendentie) Existentie → essentie Hybriditeit Humans & Nonhumans Voorbij humanisme en naturalisme/materialisme GAN 16-04-2015

GAN 16-04-2015

GAN 16-04-2015

GAN 16-04-2015

GAN 16-04-2015

Man + Gun = Gunman GAN 16-04-2015

GAN 16-04-2015

Gene-Time Over genetica en tijd Hans Harbers & Marli Huijer http://www.hansharbers.nl/attachments/File/NRCOpinie18feb2006.pdf GAN 16-04-2015

Consequenties van ANT Filosofisch Sociologisch Ethisch/normatief conceptueel: weg van modernistische dualismen epistemisch: constructie ipv. representatie – waarmaken ipv. waarnemen Sociologisch bindkracht der dingen van intersubjectiviteit naar interobjectiviteit Ethisch/normatief geen onafhankelijke moraal belichaamd ipv. autonoom Politiek democratie en experiment i.p.v. regulering en sturing van deliberatie over naar vormgeving aan GAN 16-04-2015

Methodisch Immanent Performatief Herschrijvend Onderzoek met anderen infra- i.p.v. meta-reflexief Performatief ≠ management by speech Herschrijvend i.p.v. beschrijvend of voorschrijvend Onderzoek met anderen i.p.v. over anderen Ergo: weg met de zgn. kritische sociale wetenschapper, de mythejager, de betweter diplomatie ipv. kritiek GAN 16-04-2015

Dank voor uw aandacht. Vragen? Commentaar? GAN 16-04-2015