‘CNC-programmeertechnieken’ BiB-project ‘CNC-programmeertechnieken’ Landelijke metaaldag 2010

Programma Projectinformatie algemeen Software inventarisatie Ontwikkeling lesmateriaal Demonstratie ondersteunende software Toepassingen videocommunicatie Ontwikkelingen 2010-2011 en implementatie Vragen Jack van den Broek Vakcollege Dr. Knippenberg Helmond Paul Dirckx Fontys Pedagogisch Technische Hogeschool Eindhoven 3 juni 2010

Deelnemers aan het project

CNC-programmeertechnieken BiB-project (Beroepsonderwijs in Bedrijf) Penvoerder: Smits Machinefabriek bv 4 vmbo-scholen, twee ROC’s en 8 bedrijven Fontys PTH Platform Metaal & Metalektro / SCB Kenteq en PACTT A+O en OOM Leveranciers CNC-hardware / software

Doelstellingen van het project Leerlingen van het VMBO in een vroegtijdig stadium op school in aanraking laten komen met de CNC-programmeer-technieken zoals die in het bedrijfsleven gangbaar zijn. Ontwikkelen van concreet lesmateriaal. Scholing voor docenten VMBO, MBO en praktijkopleiders. Realiseren van een naadloze doorstroming naar het MBO en bedrijven. Een goede afstemming tussen binnen- en buitenschools leren bij het VMBO realiseren. Realiseren van een duurzaam samenwerkingsverband tussen bedrijven en scholen.

Het project bereikt de volgende onderwijsdeelnemers Derdejaars leerlingen VMBO uit de metaal- en metalektro-sector van de vier verschillende leerwegen, te weten de theoretische, gemengde, kaderberoepsgerichte en de basisberoepsgerichte leerweg. Vierdejaars leerlingen van het VMBO uit de metaal- en metalektrosector. Docenten van de VMBO, MBO en HBO-scholen Praktijkopleiders van de bedrijven.

Doelstellingen CNC programmeertechnieken Deze zijn gerelateerd aan de vmbo exameneindtermen van Metaal en Metalektro, rekeninghoudend met een doorlopende leerlijn vmbo-mbo-hbo en bedrijfsleven. De leerling kan Specificatie Basis Verrijking 1 De beginselen van CNC-metaalbewerking opnoemen en de concrete uitwerking daarvan op de machine aanwijzen. Machinebesturing - Historische ontwikkeling - Voor- en nadelen CNC-machines - Toepassing van CNC-machines - Opbouw van CNC-machines - Data overdracht en opslag X Bewegingsassen - Coördinatenstelsel, X Y Z - Gereedschap- werkstukverplaatsing - Roterende bewegingen Besturingen - Puntbesturing - Lijnbesturing - Baan- of contourbesturing (2D, 2,5D en 3D) Geometrie - Het cartesiaanse stelsel - Nulpunten (werkstuknulpunt, machine- nulpunt, referentiepunt en gereedschap-wisselpunt - Absolute en incrementele maten Programmeermethode - Handprogrammeren aan de machine - Extern handprogrammeren (ISO) - Extern computerprogrammeren (CAM)

Doelstellingen CNC programmeertechnieken 2 In ISO-code eenvoudige CNC-draaiprogramma’s maken. (Contourbeschrijving) Programmeren - Geometrische informatie - Technologische informatie - Programmaopbouw - G90 / G91 - Codes M, F, S en T - G00 / G01 - G02 / G03 X 3 Een eenvoudig CNC-programma op de machine ingeven en simuleren. - Handprogrammeren aan de machine 4 Een eenvoudig CNC-programma op een extern programmeerstation ingeven en simuleren. - Extern handprogrammeren (ISO) 5 Met behulp van CAM-software een CNC-programma genereren. - Geometrie uit CAD-software genereren in CAM-software 6 Met behulp van CAM-software simuleren van het CNC-programma (testen en wijzigen van het programma). - Testen/simuleren - Wijzigen/optimaliseren - Opslaan 7 Met behulp van CNC-draaimachine eenvoudig product produceren. - Draaimachine voorbereiden - CNC-programma inlezen - Testrun doen - Produceren - Het verspaningsproces bewaken - CNC-programma afsluiten/opslaan 8 Met behulp van CNC-freesmachine eenvoudig product produceren. - Freesmachine voorbereiden

Beschikbare uren Voor zowel de basisberoepsgerichte leerweg als de kaderberoepsgerichte leerweg Metaal en Metalektro wordt uitgegaan van: Basis CNC : over leerjaar 3 en 4  32 uur Verrijkingsdeel CNC : over leerjaar 4  16 uur Stageperiode leerjaar 3 en 4 Het programma kan voor een groot deel ook aangeboden worden binnen de gemengde- en theoretische leerweg Metaal en Metalektro

Type producten in het project Educatieve software Deze wordt ingezet bij het aanleren van de basiskennis en basisvaardigheden met betrekking tot CNC programmeren. CAM software Met de CAM software wordt een in een CAD omgeving getekende geometrie of solid ingelezen, waarna er een CNC programma van wordt gegenereerd. Hardware en simulatie software De hardware en simulatie software wordt gebruikt voor de simulatie van echte machinebesturingen. CAD software Deze is reeds op de scholen aanwezig en valt in principe buiten het project.

Overzicht leveranciers Keller WIA SL Haas Siemens CNC-consult Bemet DeltaCam Style Education De Ridder Heidenhain CadMes Ithema CAD2M

Gevolg: Educatieve software CNC-trainer SL Style SymPLUS CAM software CamWorks EdgeCam Hypermill SolidCam

HMS Modulen (praktijkopdrachten) Benaming Ondersteunend lesmateriaal M1. CNC-basiskennis o.a. SymPLUS, SL, CNC-trainer en Style M2. CNC-basis Draaien M3. CNC-basis Frezen M4. CAD/CAM Draaien asje-penhouder-moer M5. CAD/CAM Frezen BKE-onderplaat en voetplaat voetplaatpenhouder

Beginsituatie CNC-traject is eindsituatie Basiskennis CNC Uitgangspositie CNC-project Beginsituatie CNC-traject is eindsituatie Basiskennis CNC CNC-programmeren Basiskennis CAD/CAM Conventioneel: Draaien Frezen 1.Verkenning: Virtuele werkplaats 1. Verkenning: Besturing draaien Besturing frezen CAD/CAM: - draai-opdrachten Basis Metaal Basis 2 of 3D CAD 2. Basiskennis machines draaimachine freesmachine 2. DIN-ISO - frees-opdrachten

Werkstukken Draaien

Werkstukken Frezen

Werkstukken Draaien en frezen

Ondersteunend lesmateriaal Modulen

Ondersteunend lesmateriaal Modulen

Ondersteunend lesmateriaal SolidCam: Tutorial draaien (asje) Tutorial frezen (basisplaat) HyperMill: Tutorial frezen (voetplaat penhouder)

Demonstratie (ondersteund materiaal) - SYMplus Verkenning virtuele werkplaats Verkenning CNC-draaimachine Verkenning CNC-freesmachine DIN-ISO programmeren Camworks Draaien Frezen

Videocommunicatie Verschillende systemen zijn bekeken. Hard- en softwaresystemen Infrastructuur op de scholen Verschillende toepassingen (o.a. camera) Mogelijkheden VC-software o.a. het delen en overnemen van applicaties

Videocommunicatie Productie op afstand bekijken Internet

Videocommunicatie

Ontwikkelingen en implementatie Het doorontwikkelen van de benodigde lesstof voor de educatieve software en de CAM-pakketten. Het ontwikkelen van vijf praktijkopdrachten CNC volgens het HMS model / format, bestaande uit diepgang 2, 3, en 4. Het verder professionaliseren van alle betrokken docenten en praktijkopleiders. - Het uitvoeren van pilots in het derde en vierde leerjaar op de vmbo-scholen en bij de bedrijven.

Ontwikkelingen en implementatie Het maken van een implementatieplan en een scholingsaanbod om een verder uitrol van de projectproducten richting het overige scholingsveld en bedrijven mogelijk te maken. - Informatiebijeenkomsten voor deelnemende scholen en bedrijven organiseren.

www.cncprogrammeertechnieken.nl email: p.dirckx@fontys.nl j.vandenbroek@vakcollege.nl