MBO PERSPECTIEF 1 Diverse afdelingen met diverse specialisaties/ technische takken MBO ers laten leren vanuit concrete ervaringen Nieuwsgierigheid van MBO ers triggeren In MBO werken vanuit probleemgestuurd leren met aanvullende traditionele, klassieke lessen zowel voor AVO als voor beroepsgericht In MBO vooral werken met projecten

MBO PERSPECTIEF 2 Wat moeten MBO ers op niveau IV vooral kunnen en waar hebben ze moeite mee? Procesmatig, planmatig werken Hoe kunnen we vanuit het vmbo helpen bij procesmatig kunnen denken? Reflectie vooraf, tijdens en na een praktijkopdracht is essentieel. Als docent leren vragen en doorvragen en uiteindelijk moeten de MBO ers dit ook zelf kunnen. In het vmbo hiermee al beginnen MBO ers zeggen ook vaak: Zeg maar wat ik moet doen, terwijl het bedrijfsleven proactieve, ondernemende werknemers vraagt. In het onderwijs de balans zoeken tussen sturen, bij de hand nemen en loslaten. Hoe kun je in het vmbo al beginnen met een groeimodel van zowel sturen, bij de hand nemen en loslaten? Alle niveaus vragen in het beroep procesmatig denken, dus ook voor kader, basis, gl en tl

MBO PERSPECTIEF 3 Waterscheiding tussen diverse vormen van onderwijs ( bo-vo-mbo- hbo-universiteit) Is de waterscheiding een gevolg van de ontwikkeling en hoort het erbij of moeten we flauwe bochten maken? Kan er tussen de opleidingen gezwaluwstaart worden? Hoe? Willen leerlingen vanuit de praktijk werken of vanuit theorie? Wat betekent dit voor de inrichting van je onderwijs? Welke differentiaties zijn er noodzakelijk? Welke vormen van gepersonaliseerd leren zijn er mogelijk? Kunnen en willen we het koude douche effect verminderen tussen vmbo gl/tl en mbo opleidingen niveau IV? Wat is daarvoor nodig? Portfolio gebruiken als middel om zichtbaar te maken hoe leerlingen reflecteren

MBO PERSPECTIEF 4 21 eeuws century skills ook integreren in het vmbo ( zie ook preambule vo) Duurzaam werkrelaties tussen docenten opbouwen, bij elkaar op bezoek gaan en ervaren hoe het is, dus dingen doen bij elkaar op scholen -Leerbaarheid van werknemer is cruciaal -Leerbaarheid wordt gevoed door nieuwsgierigheid -Beroepsssituatie met geïntegreerde opdrachten laten zien welke toepassingen theoretische avovakken hebben -Intersectorale programma’s in het vmbo bieden ruimte voor LOB

HOE KIJKT HET BEDRIJFSLEVEN NAAR HET ONDERWIJS? Bij niveau IV gaat het ook om het type mens, wie ben je? Je zijnsorientatie Bedrijven helpen kijken naar het onderwijs Bedrijven moeten door het onderwijs geholpen worden om te leren kijken naar het onderwijs. In het onderwijs meer onderwijskundige concepten en bedrijfsleven kijkt vanuit 1 perspectief, vanuit eigen beleving en referentiekader Ouders en bedrijfsleven helpen kijken naar onderwijs, anders de vraag ‘leren ze wel wat?’

VERANDERINGEN MBO Veel niveau IV opleidingen van 4 jaar naar 3 jaar Niveau IV ondernemerschap Vakmanschap versus ondernemerschap Ondernemersplan belangrijk, ondernemersplan per opleiding verschillend, afhankelijk van richting Ondernemend gedrag is overal belangrijk Leiding geven en managen en ondernemende houding onderdelen van niveau IV Breed i.p.v. smal opleiden Bedrifjssystemen kunnen overzien Ketendenken kunnen overzien Miniondernemingen als model