De Kunst In de Barok

De Barok Verandering in de levensstijl van de burgers: toenemende interesse op de theater en opera. Veranderingen in de religieuze kader: de barok werd de stijl van de Contrareformatie. Na de Concilie van Trente (1545-1563) nam de Kerk de beslissing om de Reformatie te bestreden door de katholieke geloof door middel van kunst aantrekkelijk te maken. De barok werd allereerst de kunst van de Pauselijke Rome. Later is het naar de hoofse en burgerlijke kringen verspreid.

Algemene kenmerken : Liefde voor beweeglijkheid, pracht, praal en triomfalisme De wereld lijkt een theater met acteurs met pruiken en kleurige rijke kledingkostuums. Uiting aan persoonlijke gevoelens en emoties Voorkeur op asymmetrisch vormen Contrasten: veel licht en donker werking, sterke kleurcontrasten Monumentale bouwwerken met rijke en vaak zeer overdadige versieringen (bijv. kerken moesten hemelse heerlijkheid uitstralen). Gebruik van kostbare materialen

Architectuur Santissimo Nome di Gesù (De meest heilige naam van Jezus) was de uitgangspunt van de barok in Italië. Het gebouw behoorde tot de Sociëteit van Jezus (Jezuïetenorde) die grote populariteit in Italië en het katholieke deel van Europa bereikte. In 1550 werd besloten om een nieuwe hoofdkerk voor de jezuïeten te laten bouwen. Michelangelo begon met de ontwerpen maar hij overleed voordat deze gereed waren. Daarop ging Jacobo Vignola (1507-1573) ermee verder met de bouwwerken.

Het kerkplan Kruisvormig plan (in de traditie van de voorchristelijke kerk) Het gebouw is voorzien van een vieringkoepel Tegenover het hoogaltaar staan de zijkapellen voor persoonlijke devotie

De façade Door Giacomo della Porta (1537-1602) ontworpen. Het vertoont zowel renaissancistische als barokke elementen. Het brede onderste deel van de gevel wordt verbonden met het smallere bovenste structuur door weelderige voluten. Het accent op de middenpartij wordt architectonisch ondersteund door reliëfs, openingen en uitspringende pilasters, zuilen en lijstwerk.

St. Pietersbasiliek in Rome Hoogtepunt van de Barok architectuur zijn uiteindelijke vorm werd bereik.

Het oorspronkelijk gebouw volgde de voorchristelijke structuur (geïnspireerd op de Romeinse Basilica) In 1506 was het gebouw in een zeer slechte staat. Paus Julius II gaf daarom de opdracht om het af te breken een nieuwe kerk te laten bouwen

Het Plan Bramante was de eerste hoofdarchitect en maakte een nieuwe ontwerp voor de kerk met het Grieks kruisplan. Rafael maakte een nieuwe ontwerp, deze keer met het Latijns kruisplan. MiguelAngelo gebruikte Bramante’s oorspronkelijk ontwerp met het Griekse kruis plan.

Het Plein Het plein voor de basiliek en de zuilengalerijen werden door Bernini ontworpen. Het plein is een ovaal, één van de favoriete grondvormen uit de barok. Hier zijn er twee fonteinen (uit 1612 en 1675) en een Egyptische obelisk (met , volgens de legende, een stuk van het kruis van Sint Pieter in de top).

De Façade Heeft een harmonische speel van klassieke strukturen (corintische zuilen), timpaan en nissen. Helemaal bovenop staan de beelden van Jezus, Johannes de Doper en de apostelen met uitzondering van Judas. Bovenachter is de monumentale koepel te zien. In het voorportaal (nartex) staan aan weerszijden twee beelden van Karel de Grote en Keizer Constantijn de Grote

De Interieur Het Baldakijn Het werd in 1633 door Bernini gemaakt. De gedraaide zuilen waren geïnspireerd door de zuilen uit de oorspronkelijk basiliek van Constantijn. De inscriptie van de cupola boven het baldakijn is afkomstig uit het Evangelie van Matteus

De koepel Het bouwwerk is begonnen met MiguelAngelo maar werd in 1593 voltooid door Giacomo della Porta. De koepel bestaat uit twee lagen en de bronzen bol op de top heeft een doorsnede van 3,2 meter.

Frankrijk: Het paleis Versailles: in opdracht van Koning Lodewijk XIV die verhuisde van Parijs naar Versailles. Naast de monumentale gebouw zijn de tuinen van dit paleis ook beroemd. Ze staan voor de hoogtepunt van tuinarchitectuur

Nederland In Nederland is het koninklijk paleis op de Dam in Amsterdam het belangrijkste monumentale burgerlijke barokgebouw, uitgevoerd naar ontwerp van Jacob van Campen 1648–ca. 1665.

BEELDHOUWKUNST Kenmerken: Bewogenheid composities met “schroefvorm”, het gebaar, de gespannen spierbundels en de wapperende drapering. Picturaal effect het beeld wordt voor een bepaalde plaats gemaakt, waar het een geheel moet vormen met ruimte, vorm en kleur. Onderwerpen Aangepast aan de context: In de kerk: o.a. de Passie van Christus, de Heilige Maagd Voor de adel: o.a. staatsieportretten ruiterstandbeelden en fonteinen

Gian Lorenzo Bernini (1598-1680) Hij wordt beschouwd als de grootste beeldhouwer de barok, omdat hij virtuoos was in de technische behandeling van marmer en brons. zijn werken tonden de typische barokelementen: liefde voor het picturale effect invloed van de klassieke kunst beweging en beweeglijkheid heftige gemoedsaandoeningen grote aandacht voor naturalistische weergave. .

Mythologische verhallen: De door Apollo achtervolgde Dafne verandert in een boom

De ontvoering van Proserpina door Pluto

Religieuze onderwerpen David

De visioen van de Heilige Theresa van Avila

Buste van Koning Lodewijk XIV

SCHILDERKUNST Kenmerken: Kleurcontrasten Tegenstellingen tussen licht en diep donker Perspectieven diepte (trompe d’oeil) Triomfantelijk en inwerkend op het gevoel.  Dynamisme: zwevende en dansende figuren zorgen voor dat de toeschouwer blijft steeds ook de gehele beweging zien

Jezuietenkerk van Sant’ Ignazio. De schilderingen zorgen voor verrassende illusionistische effecten (trompe d’oeil). Dit programma is het toppunt van de perspectieffresco's uit de Barok. De grenzen tussen schilderkunst en beeldhouwkunst en tussen werkelijkheid en illusie te zijn opgeheven.

Andrea Pozzo (1642-1709) Het gebouw heeft geen koepel, maar het plafond is zo geschilderd dat het net lijkt of er een wel in zit: illusionistische koepel

De opnamen van Sint Ignatius De opnamen van Sint Ignatius. Er is geen onderscheid meer te maken waar de muren ophouden en het geschilderde plafond begint, een perfecte illusie van drie dimensionaliteit.

Giovanni Battista Gaulli Hij maakte een programma van drie fresco's in de kerk Il Gésu tussen 1676 en 1679 Aanbidding van het Lam (in de apsis) Triomf van de naam Jezus (in het langschip) De Engelencyclus (in de koepel )

Miguelangelo Merisi da Caravaggio (1573-1610) Hij introduceerde meerdere vernieuwingen in het schilderkunst en was daardoor een van de belangrijkste vertegenwoordigers van het Italiaanse Barok. Realisme: de Bijbelse en mythologische figuren werden als eenvoudige mensen afgebeeld. Chiaroscuro techniek (clair-obscure). Hier maakte hij gebruik van sterke licht en schaduweffecten en benadrukte het contrast tussen licht en donker.

Baccus, 1596

Heilige Catharina, 1598

Diego Velazquez (1599-1660)  Hij was een hofschilder van de Spaanse koninklijke familie en portretteerde vaak de leden van het koninklijk hof. 1. Formeel en idelisch plechtig staatsieportret 2. Scherp realistische weergave met de neerdrukkende sfeer van het Spaanse hof gebruik van rijke en tegenstellende kleuren.

Las Meninas (de meisjes) of Het gezin van Filips IV, 1657

Esteban Murillo (1617-1682) Hij was een Spaanse schilder bekend voor het schilderen van religieuze onderwerpen, m.n.: Immaculada Concepcion (dit onderwerp heft hij ontelbare malen herhaald) Zij beantwoordde aan de ideale voorstelling van de Moeder Gods bij de gelovige volksmassa.

Jonge zwerver, 1645

Meisje aan het raam, 1670

Kinderen aan het spelen, 1675

Peter Paul Rubens (1577-1640) Hij was de bekendste hofschilder van de Vlaamse school. Zijn stijl is gekenmerkt door: Exoticism: de figuren dragen oosterse kleding. Dynamism: zeer bewegelijke en platische figuren Idealism: zijn voorstellingen zijn ingericht (compositie) zoals bij theaterstukken Kleur: rijk en levendig palet

Kruisopname, 1610

Graflegging van Christus, 1617

Reeks van het leven van Maria de Medici 1623-25

Antoon van Dyck (1599-1641) Hij was een leerling van Rubens en verhuisde na zijn opleiding naar Engeland waar hij als hofschilder werkte. Zijn portretten waren vaak lichtjes geïdealiseerd: vaak werd de slankheid van aristocratisch figuren wat overdreven. Daasnaast maakten ze een sierlijk gebaar met fijne en smalle handen.

Koning Charles I van Engeland aan het jagen, 1635

Ruiterbeeld van Koning Charles I van Engeland, 1635-40

Kruisiging, 1630