Modernisme Havo 4

Fünf kokotten Ernst Ludwig Kirchner Kunstenaarsgroep -> die Brücke Kirchner wil niet weergeven wat hij ziet, maar de emotie die hem ‘tot scheppen drijft’. Houtsnede -> doet geen poging de vrouwen herkenbaar of kloppend weer te geven. Auto verwrongen bijgezet -> lijkt alsof hij niet heeft nagedacht over de compositie. Houtsnede -> voor expressionisten een favoriete techniek. (meer kracht, en kan niet worden hersteld).

Le sacre du printemps http://www.youtube.com/watch?v=ooi7eomsTuc

Primitieve stam in Rusland Hun verbondenheid met de aarde wordt tot uitdrukking gebracht door een orgie Die eindigt met het offeren van een maagd

Diaghilev Begin van deze eeuw klassiek, naarmate steeds meer modern. Voeten en knieën werden niet meer naar buiten gedraaid, maar naar binnen. Om te shockeren!!! Haren langs het hoofd Men ging eigen theoriën bedenken -> Martha Graham

Hexentanz http://www.youtube.com/watch?v=wkYSRKix9Ls

Erwartung Verwachting http://www.youtube.com/watch?v=rErXOMu7DW8

http://www.youtube.com/watch?v=iYHHXY2lhe4

Arnold Schönberg Bertha Pappenheim

4 stukken 1e scene: Op een maanverlichte nacht verschijnt een vrouw aan de rand van een donker en onheilspellend bos, op zoek naar haar geliefde. Verwarde emoties en gedachten, springend van uitingen van angst voor het bos naar herinneringen aan de tuin van haar geliefde met zijn bloemen. De natuur volgt haar emoties: een krekel zingt, de maan verandert haar contouren in spookbeelden 2e scene: De vrouw gaat het bos in om haar zoektocht te volbrengen, hoewel haar angst alleen maar is toegenomen. Ze beeldt zich in dat iets haar aanraakt, en haar herinneringen aan de afspraakjes achter de tuinmuur worden vertroebeld doordat haar geliefde deze avond niet komt opdagen. Uit angst begint zij te rennen maar ze struikelt over een boomstam waarvan ze denkt dat het een lijk is. 3e scene: De vrouw komt in het bos op een open plek. Weer wordt ze overvallen door hallucinaties over een zwart schepsel met honderd handen, vervolgens een kruipend wezen met grote gele ogen. Ze is zeer angstig. 4e scene: De vrouw komt warrig en bebloed door het lopen door het bos bij een weg, bij een afgesloten huis beschenen door de maan. Alles ziet er dood en beangstigend uit en zij is er zeker van dat de vrouw in het huis zal haar niet binnenlaten. Als ze bij een bank komt waar ze op wil gaan zitten, raakt haar voet een lijk waar nog bloed uit druppelt. Maar in tegenstelling tot de eerdere verschijningen verdwijnt deze niet. Als ze aan het lichaam gaat trekken ziet ze dat het haar geliefde is. Ze spreekt het lichaam toe, vraagt hem te spreken en wakker te worden. Haar gedachten gaan weer naar haar slaapkamer, vervuld van bloemengeur als ze op haar geliefde wacht. Maar hij is al drie dagen niet meer geweest, en ook daarvoor was hij altijd gehaast en bezet geweest. Langzaam realiseert zij zich dat hij dood is, en haar medelijden verandert dan in wrok en zij vervloekt hem en schopt zijn levenlzoe lichaam. Bij het dageraad beseft zij de strekking van haar verbintenis: haar hele wereld zat in hem, alle kleur ervan zat in zijn ogen. Haar lot is nu om alleen in de duisternis te blijven.

Wat maakt Erwartung zo bijzonder qua muziek? 426 maten 111 keer veranderen van tempo 80 toevoegingen van vertragen (ritenuto) en versnellen (accelerando) Er is ook een gedeelte voor de contrabassen

Wat is vernieuwend? Tempowijzigingen, en het niet uitvoeren van één muziekstijl maakt het voor de mensen in die tijd moeilijk om naar te luisteren. Het klinkt ongrijpbaar!! Het stuk heeft ook geen inleiding/ eind, maar de zangeres is tijdens het stuk constant aan het woord. Erwartung Gustave Klimt

Edvard Munch De radeloze vrouw in Erwartung doet denken aan de Schreeuw. Handen tegen de oren -> alsof de natuur oorverdovend schreeuwt. -> KAN NIET Net als in Erwartung is De Schreeuw iets wat zich afspeelt in het hoofd. Munch heeft snel gewerkt, met grote kwaststreken. De heftigheid van kleur en vorm, lijken op de heftigheid van Schönbergs muziek. -> alsof hij de angst opnieuw beleeft.

L’apres midi d’une faun http://www.youtube.com/watch?v=Vxs8MrPZUIg

Vassily Kandinski

Boekje Kandinski

Moskee in Hammamet Tunesië Abstracte patronen van islamitische kunst -> herkenbaar ‘Tot werkelijkheid geworden sprookje’ Abstracte schilderkunst breekt met de eeuwenoude traditie waarin de weergave van de zichtbare wereld voorop staat. Kandinsky en Klee -> veel belangstelling voor volkskunst buiten Europa.

Kubisme Picasso Schilderij opgedeeld in allerlei Demoiselles d’avignon Schilderij opgedeeld in allerlei Losse hoekige fragmenten; ken- Merkend voor het kubisme. Kubisme; analyseert de zichtbare Werkelijkheid, splitst die op in Delen, tussenkomst kunstenaar, Voegt ze samen tot schilderij.

2 mannen: matroos & geneeskundestudent Matroos staat afgebeeld als klant. Geneeskundestudent als symbool van de geslachtsziekte syfilis, maakt rond de eeuwwisseling veel dodelijke slachtoffers.

Portretten winter 1906/ 1907 Portret juni 1907

Voorstudie schilderij demoiselles d’avignon voorjaar 1907

Voorstudies zomer 1907

Demoiselles d’Avignon 1907; voltooid 1937; voor het eerst in het openbaar te zien 1939; gekocht door het museum modern art in New York

Verschil kubisme tot expressionisme Bij de kubist speelt alles wat de kunstenaar heeft gezien een grote rol. Bij de expressionist speelt alles wat gevoeld wordt een hoofdrol. Bij Picasso komen deze twee kenmerken min of meer samen.

La création du monde http://www.youtube.com/watch?v=4AXGgvxlJu0

Reveu Négre http://www.youtube.com/watch?v=N8TjBbnsoJ0

Ragtime Stravinsky liet le Sacre achter hem, en sloeg een nieuwe weg in. Amerikaanse jazz kent hij alleen als bladmuziek, maar hij heeft het nog nooit gehoord. Ragtime, pianostijl die rond 1900 in veel clubs en bars in New Orleans wordt gespeeld door zwarte pianisten. Ragtime: - strakke baspartij - ritmische melodie - ritmische melodie speelt voor de strakke bas Ragged time: verscheurde maat http://debespiegeling.epn.nl/perioden/Cultuurvanhetmoderneeerstehelft20eeeuw/tabid/4453/language/nl-NL/Default.aspx

Maple leaf Rag Veel ragtimepianisten kunnen geen noten lezen -> op gevoel Ragtime, eerste zwarte muziek die op papier staat. Veel goede ragtime pianisten worden dan ook goede componisten zoals bijvoorbeeld Scott Joplin. http://debespiegeling.epn.nl/perioden/Cultuurvanhetmoderneeerstehelft20eeeuw/tabid/4453/language/nl-NL/Default.aspx

Cakewalk http://www.youtube.com/watch?v=7sDnVIeSn_k

Bessie Smith Blues -> gezongen door Bessie Smith, gespeeld op de cornet door Louis Armstrong. Je hoort in het nummer dat de cornet commentaar levert op wat Bessie zingt. Bleus is eigenlijk zwarte volksmuziek, het heeft ook een neerslachtig karakter (negatief), slavernij wel afgeschaft, maar de neger had geen rechten, daar gaan de teksten vaak over. http://debespiegeling.epn.nl/perioden/Cultuurvanhetmoderneeerstehelft20eeeuw/tabid/4453/language/nl-NL/Default.aspx

Sweet lovin’ man Louis Armstong, harde werker overdag in de kolen/ melkboer, maar s’avonds de beste cornet speler van de stad. Er werd gespeeld in de uitgaanswijk van New Orleans, waar iedereen kwam, Storyville. 1915 -> blanke orkesten, deze New Orleans stijl imiteren. Het heet dan dixieland. Storyville -> in 1917 gesloten -> verhuizen naar Chicago Creole jazz band, Joseph king oliver -> laat Armstrong overkomen. Nieuwe chigago jazz http://www.youtube.com/watch?v=ONDr4zau53c http://debespiegeling.epn.nl/perioden/Cultuurvanhetmoderneeerstehelft20eeeuw/tabid/4453/language/nl-NL/Default.aspx

Futuristisch manifest Marinetti -> roept kunstenaars op, aansluiting zoeken bij de moderne ontwikkelingen Keerpunt -> kunstgeschiedenis -> futurisme

Auto Uitvinding auto (1885 – 1904) Nieuw onderdeel in de maatschappij, mensen konden voor het eerst in een snel tempo door een landschap rijden. Giamico Balla -> ‘voorsnellende auto + licht + lawaai’

Voorsnellende auto + licht + geluid Indrukken, snel op elkaar volgend, in één beeld samen gevoegd. Compositie; ritmisch, vol herhalingen Tot aan de rand is er; licht, lawaai en beweging Balla zet zich af, door lawaai af te beelden, of het combineren van elkaar opvolgende gebeurtenissen.

Unieke vorm van continuïteit Umberto Boccioni Krachtige machine (locomotief) Glad metaal (harnas van een ridder) Geen gezicht (lijkt onkwetsbaar)

Robert Delaunay Machinetijdperk: Eiffeltoren Vliegtuig 3 weergaven vliegtuig; * Rechtsboven * Linksonder * Vogelvlucht perspectief

Naakt de trap afdalend

Juan Gris

Kurt Schwitters

Gino Severini Futuristen verheerlijkten oorlog -> herscheppen van een nieuwe wereld. Marinetti schrijft Severini om de oorlog weer te geven in pantsertrein doet hij dit. Perspectief; hoog verdwijnpunt, maakt dat het een grote en snelle voortbewegende machine is. Tijdens de Eerste Wereldoorlog blijft er weinig over van hun optimisme. Het verheerlijkte machinetijdperk van de futuristen keert zich tegen de mensheid. Deze oorlog is gruwelijker dan alle eerdere oorlogen in Europa.

Zonsverduistering

De groene tafel http://www.youtube.com/watch?v=lXlPDQcfX0M

Parade 1917 -> picasso ontwerpt kostuums -> parade (les ballets russes). Decorstukken die tot leven komen. Eric Satie schrijft de muziek voor parade: http://debespiegeling.epn.nl/perioden/Cultuurvanhetmoderneeerstehelft20eeeuw/tabid/4453/language/nl-NL/Default.aspx

Voordoek Romantisch tafereel, met een groep theater mensen rond een tafel, rode fluwelen gordijnen aan de zijkant. Op de achtergrond een landschap met een ruïne. Romantisch tafereel -> dat het publiek niet voorbereidt over wat komen ging.

Kostuums Decor http://www.youtube.com/watch?v=ov5x6TYXeV8

Kostuums

Parade - Geen verhaal, maar een visueel spektakel Figuren aangekondigd door mechanisch bewegende directeuren. Megafoon, en geluidseffecten werden weggelaten -> te druk en chaotisch In de muziek wordt ook een typemachine gebruikt.

Cadeau Strijkbout -> bedoeld om plooien glad te strijken -> toevoeging rij kopspijkers; alles kapot Dada wil niets gladstrijken, maar blijven irriteren om de creatieve geest wakker te houden.

Berlin, Symphonie einer Groszstadt http://www.youtube.com/watch?v=o-0p96gdjHc

De Neus Dimitri Sjostakovitsj http://www.youtube.com/watch?v=NHyRGqBzrzc Dimitri Sjostakovitsj

Surrealisme Kunststroming -> moderne kunst 1924 – 1940 Schilderkunst, beeldhouwkunst, literatuur Wetten van verstand veel interessanter dan werkelijkheid

2 technieken om de surrealiteit te verbeelden Proberen om droombeelden op te roepen door een onwerkelijke situatie ‘natuurgetrouw’ weer te geven. Dali & Magritte Rechtstreeks vanaf de droomtoestand te schilderen. Joan Miró

Samenvatting Impressionisme; alles wat zichtbaar is Expressionisme; alles wat achter het zichtbare schuilgaat Beeldende kunst; relatie tussen zichtbare werkelijkheid en afbeelding verdwijnt, wat uiteindelijk leidt tot volledig abstracte kunst Muziek; Schönberg -> atonale muziek (combinaties van tonen die in de harmonieleer niet zijn toegestaan, klinken ons vals in de oren) Dans; Martha Graham negeert de klassieke balletposities (het klassieke ballet kent de vijf basisposities)

De wetmatigheden bij de verschillende disciplines (beeldend, muziek en dans) veranderd/ verdwijnen. Les Ballets Russes -> belangrijke rol voor de beeldend kunstenaars (Parade, La Creation du Monde) Internationalisering van ideeën -> verzet tegen de Eerste Wereldoorlog De kloof tussen jonge avant- garde (voorlopers) en het publiek wordt groter na de Eerste Wereldoorlog. Zeker wanneer dada en surrealisme de confrontatie opzoeken met de gevestigde orde. Weinig inspiratie in Westerse cultuur -> ‘primitieve’ culturen als inspiratiebron. Voorbeeld; Picasso, kubist

Ook in de jazz klinken niet- westerse invloeden. Fascinatie voor technische vooruitgang -> futurisme Mens in relatie tot de machine is een veel voorkomend thema tijdens het futurisme. Robot- achtige mensfiguren geven vorm aan deze gedachten in dansvoorstellingen. Na de Eerste Wereldoorlog -> dit thema een meer cynische inhoud. Demontage -> Picasso ontkoppelt ledematen van de romp; Balla schildert geen auto maar fragmenten van beweging; Schwitters slaat taal in stukken. De wereld verliest elke vorm van samenhang.

Belangstelling voor het onderbewuste is in bijna alle kunstvormen van deze periode herkenbaar. Surrealisme -> verklaart de wereld van het onbewuste tot enig mogelijke realiteit. (Magritte, Dali, Miró)