Hoofdstuk 1: Nederland 1900-1914 Historisch Overzicht Hoofdstuk 1: Nederland 1900-1914
1.1 spoorlijnen en zandpaden Tussen 1860-1900 Industriële samenleving Vanaf 1890 grote fabrieken (bv. Philips) 1850: al eerste spoorwegen en kanalen Grondstoffen kwamen uit kolonies: thee, tabak, suiker, koffie, rubber, tin, aardolie.
Bevolking groeide snel: 1879: 4 miljoen 1900: 5 miljoen 1920: 7 miljoen 1920: ¼ van deze mensen woonde in de stad. De meeste mensen woonden nog op het platteland.
In het begin was het lastig om naar de steden te komen: lange reis. Meestal lopend, soms paard en wagen. ( fiets of tram was luxe!) Slechte wegen. Meeste mensen kwamen nooit hun eigen dorp uit. Er waren wel spoorwegen, maar alleen tussen de steden.
Een boer die een koe wilde verkopen, was uren onderweg. Met paard en wagen of lopend. De meeste wegen waren zandpaden.
1.2 Keerzijde van de medaille Industrie leidde tot welvaart! Dat had voordelen, maar ook nadelen: Alleen hogere lagen hadden profijt van industrie. Arbeiders kregen het alleen maar slechter. Leef- en werkomstandigheden verslechterden. Hun ellende was zichtbaar in de fabrieken en de steden.
Arbeiders wilden iets aan hun situatie doen: Steeds vaker stakingen, niet altijd met succes. Door kranten en verplicht onderwijs voor kinderen werden arbeiders slimmer, en wilden meer inspraak!!
Ze gingen vakbonden oprichten. Oprichting van politieke partijen. Zo stonden arbeiders veel sterker. Belangrijke staking: begon in haven van Amsterdam 1903, omdat arbeiders lid wilden worden van een vakbond. Spoorwegen gingen mee staken.
Arbeiders leken erg machtig. Want al het vervoer lag stil! Regering schrok van de staking. Maatregelen: voortaan mochten mensen van spoorwegen en ambtenaren niet meer staken.
Arbeiders moesten andere oplossing bedenken: Ze wilden stemrecht! Tot dan hadden alleen rijke mannen stemrecht. ( vrouwen helemaal niet) Arbeiders werden lid van Sociaal Democratische Arbeiders partij. (SDAP)
1.3 kermis en speeltuin Rond 1900: verschil stad en platteland is erg groot. Stad: riool en elektriciteit. Platteland: beerput in tuin en olielampen.
Veel mensen kwamen nooit hun dorp uit. Enige afleiding: jaarlijkse kermis. Kermis was wel modern: eerste films. Duurde een paar minuten, en hadden geen verhaal. Het waren filmpjes van het gewone leven. (station, plein.) Mensen waren bang van moderne dingen. (bv trein)
Men leef de in kleine huisjes, grote gezinnen Vaak 8 kinderen en opa en oma. 6 dagen per week werken. 10 uur per dag werken. Doorleren was voor rijke kinderen. Na lagere school gingen arme kinderen werken. Nooit vakantie. Een uitje naar speeltuin of voetbalwedstrijd was het hoogtepunt van het jaar.
einde