LOB, waar liggen voor mij/ons kansen en mogelijkheden. Vakdocenten, mentoren en decanen. 24 september 2014

Je mag alles worden, behalve ongelukkig.

Programma 24-9 LOB in mijn vak als vakdocent/ en in mijn rol als mentor/decaan; Wat doen we al en waar liggen kansen Beta denken; Lob scan; Loopbaan competenties; Loopbaandialogen. Aandachtspunten pva en borging.

Onze rol, Dimph en Aat Ondersteunen Faciliteren Informeren Zone van naaste ontwikkeling opzoeken Aansluiten bij schoolontwikkeling bij jou. Maak onderwijs van LOB

Zone van naaste ontwikkeling Jouw ontwikkeling! Comfortzone kennissysteem voldoet, kost geen moeite Zone van naaste ontwikkeling kennissysteem staat onder druk; kennisconstructie (=leren) vindt plaats, ik moet ergens moeite voor doen. In of uit comfort Mensen willen wel veranderen, maar willen niet veranderd worden, is een uitspraak van Nijs Lagerweij (Zie ‘Eerst goed kijken’ (1998) en ‘Anders kijken’ (2004). Om te begrijpen wat er in mensen gebeurt als zij zich in een veranderingsproces bevinden verwijzen we naar Bridges (Managen van Transities, 2003/2005). Ook is het hierboven afgebeelde model van belang. Om te leren zul je je comfortzone moeten verlaten. In de comfort zone is het prettig. Rust, vertrouwen, werken met routines en zekerheden. Op deze manier kun je voorspelbare resultaten boeken en je competent voelen. Het is een manier van werken of denken, die lang vol te houden is. Schein (1961): “Als mensen het zich kunnen permitteren, zullen ze leren uit de weg gaan”. Door alle zekerheden en routines word je onvoldoende uitgedaagd om te leren of te veranderen. Leren ontstaat door een gevoel van urgentie; er is noodzaak om te leren omdat de bestaande kennis niet voldoende is om een taak te kunnen volbrengen. Of we zijn nieuwsgierig naar nieuwe informatie die voor ons van betekenis is en ons kan helpen ons werk beter of gemakkelijker te doen. Dat brengt ons in de zone van naaste ontwikkeling. Er is verbinding met voorkennis, we gaan op zoek naar nieuwe kennis of vaardigheden. We voelen ons veilig en uitgedaagd. We kunnen leren. In de discomfort zone word je in die mate uitgedaagd dat er geen verbinding meer is met eerdere kennis of de zone van naaste ontwikkeling. In de discomfort zone word je dwingend uitgenodigd of zelfs geprovoceerd om iets te leren. Terwijl je daar misschien bang voor bent, jezelf machteloos of gefrustreerd voelt. Dan is er teveel druk om nog te kunnen leren. We kunnen zien of iemand niet meer tot leren in staat is door de getoonde reactie: fight (weerstand), flight (terugtrekken) of fright (verlammen). Info: Maurice van Werkhooven Zone van discomfort kennissysteem schiet tekort Vechten, vluchten, bevriezen APS 1810.100/s04.024

De kern van iedere docent Wees een OEN, neem LSD mee en laat OMA thuis. OEN= Open Eerlijk en Nieuwsgierig LSD= Luisteren, Samenvatten en Doorvragen OMA=Opvatting, Mening en Advies

Een stevige basis om je verder Een basis leggen voor werken in techniek nivo 4 vmbo vmbo MBO Jezelf beter leren kennen. Hoe doe ik dingen, Beeldvorming opdoen Werk Kennis & vaardigheden Startkwalificatie Kerntaken en werkprocessen Verliefd worden Oriënteren, samenwerken Problemen oplossen, Van fouten leren, plannen& Organiseren, ‘verliefd’ worden op techniek Motivatie & houding Houden van Van buiten Levenslang leren Competenties Wie ben ik Wat wil ik Wat past bij mij Naar binnen Een stevige basis om je verder te ontwikkelen

Van verliefd worden op, naar houden van techniek Wat heb je nodig om verliefd te worden op het werken in de techniek? Wat kan jij doen om lln te verleiden in je rol van vakdocent, mentor, decaan? Onderzoekend Uitproberen Grenzen opzoeken en verleggen Fouten mogen maken Er helemaal voor gaan Open Alles kan Energie gevend Nieuwsgierig

Wat is oriënteren op de Beta sectoren? Wat voor bedrijf is dit? Hoe ziet de werkplek eruit? Hoe wordt er gewerkt? Wat maken ze? Hoe doen ze dat? Wat wordt evt mijn rol? Hoe gaat dat dan? Wat zijn kansen/ mogelijkheden? Hoe wordt het werk georganiseerd? Hoe is dit beroep/ bedrijf verandert in de afgelopen 10 jaar. Hoe vinden werknemers dat? Wat heb ik nodig om hier te kunnen werken? Word ik warm van dit bedrijf/ deze werkplek en waarom? Hoe ligt dit bedrijf/ beroep binnen de arbeidsmarkt? ……..

Excursie didactiek / hart Oriëntatie didactiek hart/hoofd Leer/werk didactiek Hart hoofd en handen Klassikale bezoeken/ kleine groepjes Ontdekken Ervaren In gesprek De ontmoeting staat centraal Docent heeft veel verantwoordelijkheid talentportfolio Bedrijven bezoeken In kleine groepen gericht op interesse Wat doen werknemer hier Wat zijn hun drijfveren Wat is /was hun passie Wat gebeurt er in dit bedrijf( processen) Leerling en docent zijn verantwoordelijkheid Oriëntatie bezoek is onderdeel van de drieslag Talentportfolio Voorbereiden op werk Werkprocessen (ver)-kennen Stages

Website beta mentality als bron. http://www.betamentality.nl/ Beta mentality model Beta werelden Beta beroepen Beta toekomst beroepen Wij geven een korte view

Opdracht Maak je keuze over 1 v.d 4 onderwerpen Verdeel je over de vier tafels Per tafel vind je de opdracht waarmee je aan de gang gaat. Opbrengst per groep: Presentatie over mogelijkheden en kansen!

Beta mentality model Bekijk op www.betamentality.nl het model. Wat doen jullie al hier omtrent? Uitwisselen. Doe de test. Bekijk de matrix van life science. Methode opdrachten lob en dit model, waar liggen kansen? Eigen opdrachten en dit model, welke heb je en hoe past het model daarin? Wat kan je ermee in jouw rol (vakdocent, mentor, decaan. Korte presentatie mbt kansen.

Beta werelden Bekijk op www.betamentality.nl de Beta werelden. Kijk ook eens op http://www.betawerelden.nl/ Bekijk de matrix en het filmpje van MBO life science, http://vimeo.com/45238684 of gebruik. Kijk ook even bij publicaties. Hoe kunnen deze werelden jou en je lln ondersteunen binnen LOB in je les, mentortijd, decanaat? Maak een korte presentatie mbt kansen.

Beta beroepen Bekijk op www.betamentality.nl, beta beroepen. Kijk ook even bij publicaties. Kijk ook eens bij http://techniekinbeeld.nl/ Het filmpje van mbo life science is ook de moeite waard, http://vimeo.com/45238684 Hoe kan je hiermee de beelden die bij lln en ouders over techniek leven versterken/ aanscherpen? Maak een korte presentatie over kansen.

Beta toekomst beroepen We leiden op voor beroepen die nog niet bestaan. Bekijk op www.betamentality.nl, toekomst beroepen. Het filmpje van mbo life science is ook de moeite waard, http://vimeo.com/45238684 Kies maar vast uit, 20 beroepen voor de toekomst. Wat zie je aan overeenkomsten en wat kan je daar nu al mee in jouw onderwijs? Maak een korte presentatie over kansen.

uitwisseling Heterogene groepen/ eigen school maken vanuit de vier groepen. Wissel uit Wees nieuwsgierig UITKOMST? Maak een les opzet voor je les van morgen. Gebruik de volledige instructie.

Volledige instructie ………………. Waarom, het doel . Wat moet je doen? Hoe moet je het aanpakken? Hulp bij wie/waar vind je hulp? Tijd hoeveel? Uitkomst wat doen we ermee? Klaar wat ga je dan doen? Werkvorm 5: Omschrijf het woord / voorwerp op je kaartje. 18

Een goede les! KOP opening, doelen, planning, voorkennis activeren Heeft de volgende structuur: KOP opening, doelen, planning, voorkennis activeren ROMP aan het werk m.b.v. goede instructie, goede begeleiding, geschikte klasindeling, betekenisvolle opdrachten op maat en actieve werkvormen STAART reflectie op product en proces, bruggetje naar morgen. 17.15 – 17.25

Kenmerken goede opdrachten, De lln moeten er goed aan kunnen werken! De opdrachten moeten Concreet en duidelijk, meetbaar zijn. Onze Competenties als uitgangspunt nemen. Reële opdrachten die leiden tot bewijsstukken Jij moet aanwezig zijn bij de opdrachten/ ik moet uit de opdrachten kunnen afleiden wat en hoe het zich verhoud tot de vaardigheid(heden) Lln hebben plezier aan de opdracht Gestuurde Open opdrachten De opdracht Moet voor de leerling waarde hebben Naast woorden, ook foto’s beelden, geluidsfragmenten

Borgen, hoe? Collega;s Teamleider Schoolleider Ouders leerlingen Jouw mbo’s In gesprek Regulier overleg/ op de agenda Samen uitbouwen Wat ga jij doen?

Borgen Groepje collega’s van dezelfde school. Wat neem jij mee richting je teamleider, schoolleider, teamgenoten. Wat ga jij aanpakken dit schooljaar? Waar wil jij moeite voor doen? Wat is voor jullie belangrijk als het om borgen gaat? Zie lijstje. Per school een lijstje met input pva. Korte presentatie!

Succesvolle doorstroming naar niveau 4 techniek, dit zegt het MBO. Natuurkunde en wiskunde op orde Abstract kunnen denken Oplossingsgericht denken/ handelen Actieve leerhouding Op tafel

Beta mentality model

Doe de test http://www.betamentality.nl/

WATER, ENERGIE EN NATUUR De 7 werelden van techniek: technologie is overal VOEDING & VITALITEIT MARKET & MONEY MOBILITEIT EN RUIMTE ENERGIE & NATUUR Plaatje heeft een link naar youtube filmpje LIFESTYLE & DESIGN WATER, ENERGIE EN NATUUR SCIENCE & EXPLORATION

De zeven werelden. Bekijk de website over de 7 werelden beta techniek, http://www.betawerelden.nl/ Hoe kan dat voor jou een rol spelen in je vaklessen/ mentorlessen?

Wat vragen werkgevers voor techniek nivo 4 Medewerker heeft brede view, Verbinden techniek en technologie Kan in ketens denken, Crossectoraal werken Denkt in oplossingen en kan deze vinden Is leerbaar, ontwikkelbaar Hart voor het bedrijf En zeker ook actuele vakkennis en ervaring MBO life science

Argumentenmatrix Friesland College en Nordwin College

Het fimpje van Marinka Kuipers

answergarden

In het hier en nu! Mogelijkheden! Vakdocent Mentor decaan Loopbaanleer omgeving Werk en vak Maakt de verbinding tussen vak en werkveld/wereld Passie/ verliefd worden Reflectiegesprekken Talenten in beeld Hulp bij keuzes en besluiten nemen Netwerk van bedrijven in beeld vervolgopleidingen Loopbaan ontwikkeling Ervaringen opdoen, onderdompelen Ervaren is meemaken Rode draad eruit halen Herkenning Wat doe je altijd Portfolio opbouw Ondersteunend richting mentor en vakdocent Informatie testen Leren Wat kan ik Wie ben ik Wat wil ik Wat is er In het hier en nu!

LOB Scan Neem je eigen ‘spin’. Maak schoolgroepen en ga met elkaar in gesprek over de spin. Wat valt op? Wat zijn de gestelde items Wie speelt daarbij binnen je school een rol? Bron: papieren lob scan

LOB scan provincie Friesland

Hoe ziet jouw scan eruit? Waar zitten pieken en deuken? Kan je ze plaatsen in jouw school? Kijkend naar uitkomsten van vanmorgen, hoe passen die in het uitdeuken van de spin? Pieken, gebruik waar je goed in bent.

Loopbaan competenties Kwaliteiten reflectie: Op zoek naar het beste in jezelf, wat zijn jouw kwaliteiten? Motieven reflectie: Waar wil jij ‘s nachts voor uit je bed komen? Werk onderzoek: Wat zijn voor jou de uitdagende ontwikkelingen en waarden in dit werk? Loopbaansturing: Van nadenken over naar actie om.. Netwerken: Hoe maak je contact en houd je dat? Kuijpers e.a. 2006

duurzame aanpak LOB met vakdocenten, decanen, teamleiders, schoolleiding Decaan: Informatievoorziening: helpen bij informatievoorziening en keuze opleiding en werk; Netwerken: hulp om iemand te leren kennen die helpt bij keuze van opleiding en werk; Mentor: Kwaliteitenreflectie: voorbeelden waar je goed in bent Loopbaansturing: laten zien wat je goed kunt Vakdocent: Motievenreflectie: praten over interessante dingen vak Werkexploratie: vertellen wat je met een vak in beroep of vervolgopleiding kunt doen

Opdracht competenties Maak tweetallen. Bekijk de vragen per competentie Wat is een vraag die bij je past? Welke pak je makkelijk op? Welke vind je lastig? Waar zijn aanpassingen nodig voor lln onder en bovenbouw. Vragen op website zetten

Loopbaan gesprekken Loopbaan dialoog Bol van kuipers In contact komen met elkaar Rubrics Zelfstandig werken, samenwerken, ken jezelf, inleven, reflecteren portfolio

In gesprek 3-tallen, Leerling, mentor/vakdocent/observant. Kies een instrument en ga daarin in rol in gesprek. 2 rondes ( 15 min elk) Decaan observeert. Nabespreking, wat gaat goed, hoe helpt het instrument en waar loop je nog tegenaan?

Beta opbrengsten Keuze opdrachten gemaakt rondom beta. Hoe kan jij daar slim op groepsnivo over in gesprek gaan?

Gaat door presenteren Pop/ Pop Verzamelen presenteren Selecteren & Reflecteren Reflecteren presenteren Pop/ Pop Gaat door Reflecteren Verzamelen presenteren Selecteren & aanvullen Selecteren & aanvullen Verzamelen Reflecteren Pop/ Reflecteren Portfolio cyclus

loopbaandialoog

cursus beginnende decanen 2012 48

In contact komen met elkaar Ik ontvang(hoor) van jou…. Ik denk daarbij …. Ik voel daarbij… Ik wil tegen je zeggen ….

Aanbevelingen LAKSRAPPORT I. Meer LOB: rechten en plichten a. Bijzijn is meemaken b. Help ons, veranker LOB in het leerproces II. Een integrale aanpak van LOB: binnen en buiten de school a. Decaan, mentor en vakdocent samen b. Ook LOB in de les c. Betrek mijn ouders III. LOB in de breedte: oud en nieuw a. Gooi folders niet de deur uit b. Go social

Richtinggevende principes LOB 1. Leerling maakt keuzes 2. Leerling neemt initiatief 3. Leerling komt in contact met de (technologische) buitenwereld 4. Leerling reflecteert 5. Docent gaat in gesprek met leerling

Opdracht (expertgroepen) 4 richtinggevend principes LOB voor leerlingen Kies 1 richtinggevend principe waar je in ‘de les van morgen’ waarmee je aan de slag wilt gaan Ontwerp m.b.v. de collega’s van andere scholen en je eigen lesmateriaal een les waarin het gekozen richtinggevend principe in is verwerkt Presenteer plenair de voorbeeldopdrachten, ideeën

Van monoloog naar dialoog Advies, feedback of informatie geven Dialoog: Gedachten, gevoelens en gedrag centraal Lerende (mede)zeggenschap waar het gesprek overgaat

Van Discussie Naar Dialoog Houding Ik ben het ook…. Ik vind dat … Vroeger was.. Strijd voor eigen belang Heftig/minder open Voor en tegenstanders Verantwoorden Wijzen Medestanders betrekken Ja maar ….. verdedigen Anton, luister…… Ik heb wel wat beters te doen zeg Niet luisteren naar elkaar Nog even doorgaan, het laatste woord willen hebben Wat kunnen we daar eens aan gaan doen! Overleg met elkaar Ll’n betrekken Groepsbelang Wil ideeën anderen horen Er een andere ervaring naast zetten Wat kan ik doen Hoe kunnen we… Invoelen, ik begrijp dat …. Ja en…

Opdracht Varianten LOB ( 2 tallen per school) Geef in de matrix met een kleur aan waar je als school nu staat Geef met een andere kleur aan waar als school wilt staan Verken de implicaties voor de organisatie Komen de implicaties voor in het plan van aanpak?

verantwoordelijkheid Niveau 4 mbo, de kern VMBO-G&T x   complete handelingscyclus, inclusief reflecteren op handelen van anderen werkt zelfstandig, ondernemend leerlingen en personeel school maanden plant gecombineerde taken orienterend, verkennend, productief kennis van feiten en methoden, toepassen van kennis op concrete situaties transfer in dynamische context kan voorstellen doen voor verandering transfer in intersectorale context CONTEXT CRITERIUM GROEI-ASPECT verantwoordelijkheid rollen zelfstandigheid reikwijdte publiek tijdshorizon complexiteit werk procedures kennis en inzicht transfer ambiguïteit veranderen bereik MBO 4 gespecialiseerd vakman middenmanagement van een klein bedrijf ondernemer MKB   verantwoordelijk voor 1 of meer teams, projecten of het bedrijf werkt zelfstandig op basis van mandaat / eigen initiatief alle medewerkers en regio-bedrijfscontacten maanden combineert en coördineert taken procedures aanpassen en verbeteren kennis van feiten, methoden en principes; kan argumenten opstellen / analyseren; kan kennis en vaardigheid overdragen transfer in situaties met complexe / onvoorspelbare factoren kan mede richting geven bij veranderingen, kan veranderingen initiëren, kan ideeën voor veranderingen aandragen vanuit de praktijk / uitvoering transfer binnen context van de sector

Waar loop je warm voor? In gesprek met elkaar over die onderwerpen binnen je vak waar jij warm voor loopt 2*2 Neem de bol van Kuipers Welke vragen doen er voor jou toe? Stel elkaar uit elk van de 5 loopbaancompetenties 1 vraag

Waar loopt mijn ll. warm voor In gesprek met je leerlingen over die onderwerpen binnen je vak waar ze warm voor lopen. 2*2 Neem de bol van Kuipers Welke vragen doen er voor jou toe?

docent actief 1 2 leerling actief 3

docent is verantwoordelijk docent actief docent is verantwoordelijk vertellen, uitleggen verduidelijken demonstreren, illustreren schematiseren opdrachten geven onderwijsleergesprek 1 2 leerling actief 3

docent is verantwoordelijk leerling is verantwoordelijk docent actief docent is verantwoordelijk vertellen, uitleggen verduidelijken demonstreren, illustreren schematiseren opdrachten geven onderwijsleergesprek 1 2 leerling actief 3 leerling is verantwoordelijk zelfstandig werken werken met werkschema’s/planners samenwerken docent begeleidt ‘op afstand’,

docent is verantwoordelijk docent actief docent is verantwoordelijk vertellen, uitleggen verduidelijken demonstreren, illustreren schematiseren opdrachten geven onderwijsleergesprek 1 gedeelde verantwoordelijkheid leren zichtbaar maken ‘checken’ van leren denkvragen stellen onderwijsleergesprek samenwerkingsvormen rolwisselend onderwijzen 2 leerling actief 3 leerling is verantwoordelijk zelfstandig werken werken met werkschema’s/planners samenwerken docent begeleidt ‘op afstand’,

Drempels om te excelleren fixed mindset overtuigingen persoonlijke groei bij voorbaat inspanningen geen nut snel opgeven bij tegenslagen growth mindset uitdagingen aangaan open staan potentieel optimaal benutten gebruikt kritiek geïnspireerd door anderen

Appolo13 to ground control: Houston we have a problem! 'Vaardigheden voor de toekomst' Toespraak | 17-03-2014 Lezing van minister Jet Bussemaker (OCW Appolo13 to ground control: Houston we have a problem! https://www.youtube.com/watch?v=Z3csfLkMJT4 http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/toespraken/2014/03/17/lezing-minister-bussemaker-bij-symposium-knaw-vaardigheden-voor-de-toekomst.html

Uit de toespraak: Toch kwamen ze, 320.000 kilometer van huis, in een situatie die niet alleen alles vroeg van hun kennis, maar ook van hun vaardigheden. Het vroeg alles van hun creativiteit, hun samenwerking, hun communicatie. Het vroeg alles van hun moed, uithoudingsvermogen en flexibliteit. Het vroeg alles van wie ze waren als mens.