5 punten uit de geschiedenis Jaartal en regel in koptekst Rest in kader (als er beeld materiaal is dan soms inkorten Toelichting in italics

Speerpuntenprogramma Bodemonderzoek Wetenschappelijke basiskennis over bodemverontreiniging & sanering Biobeschikbaarheid & Ecotoxicologie  Normstelling Techniekontwikkeling Verontreinigingen in stedelijk gebied Plus: Zware metalen (bijv Kempen) Resistente pesticiden (bijv HCH) Beetje Meststoffen (fosfaat) en zure regen

1988 Asten: Natte In situ Biorestauratie Eind jaren 80: Eerste In situ saneringen Spoelen, evt + nutrienten En Bioventilatie en perslucht injectie Kennisinstellingen (GeoDelft, TNO en RIVM) + plus aannemers en adviesbureaus (Asten bleek later niet te werken en is in kader van Nobis onderzocht nobis rapport Ontmanteling in- situbiorestauratie Asten)

1988 Gevaar Cyanide en gasfabrieken jaren overschat SPBO Onderzoek Hans Meeussen Ijzercyanide blijkt in het licht uiteen te vallen, waarbij giftig cyanide vrijkomt Dus ook in glazen flesjes en potjes op weg naar het lab. In donkere potjes gebeurt dat niet. Het gezondheidsrisico van Gasfabrieksterreinen is hierdoor jaren zwaar overschat

1991 C-Soil – van ABC naar S,T, I Meer aandacht voor risico’s Wetenschappelijke Onderbouwing normstelling Gebaseerd op Bio-beschikbaarheid & Eco-toxicologie Speerpuntenprogramma leverde wetenschappelijke basiskennis

Programma Geintergreerd bodemonderzoek Als er geen illustratie is lijnen programma noemen (zie kader) Kleiner dwars programma Meer opinierend / agenderend / integrerend Lijnen:

1995 Bodembreed vermaatschappelijkt Evt foto ouder bodembreed Lijn pgbo communiceren over bodembeheer 1988 ontstaan als jaarcongres Speerpuntenprogramma

1997: Natuurontwikkeling op vervuilde bodems Van saneren naar ontwikkelen en creeren Ook buiten de stad Douben et al PGBO rapport met aanzet tot onderzoekprogrammering vanuit de praktijk Aandacht voor veranderend landgebruik

Nationaal onderzoeksprogramma Biotechnologische in situ sanering Drive vanuit grote bedrijven en grotere steden en EZ: Bodemsanering te duur Braakliggen & niets doen loont Stagnatie maatschappelijke ontwikkelingen 1994 begonnen met Ad NOBIS studie Betaald uit fonds aardgasbaten (FES gelden)

1996 Alles Blijkt (vanzelf) afbreekbaar Ook gechloreerde verbindingen In situ sanering Rademarkt, Nedlin Natuurlijke afbraak Pluimen Stortplaatsen (alleen zware metalen niet)

1999 RMK en in situ technologie maakt Beleidsvernieuwing mogelijk (Bever) BEleidsVERnieuwing bodemsanering, resulterend in de decentralisatie van het bevoegd gezag bodemsanering, het streven naar hogere bijdragen van derden, aansluiting op ruimtelijke ontwikkelingen op lokale schaal en een saneringsdoelstelling gekoppeld aan de functie van de locatie. RMK: Risico Milieuverdienste & Kosten Via milieuverdienste breder afwegen In situ technologie: weghalen risico’s (ipv alles weg of beheren) tegen lage kosten  perspectief op andere aanpak