Meer lln kiezen voor het werken in de techniek in Friesland

Je mag alles worden, behalve ongelukkig.

Wat is techniek/technologie anno 2020 http://www.youtube.com/watch?v=1veR_YTE8IQ&feature=channel_video_title Waar leiden we voor op? & Wat hebben wij nodig?

Van verliefd worden op naar houden van techniek Wat heb je nodig om verliefd te worden op het werken in de techniek? Wat heb jij nodig om lln te verleiden? Onderzoekend Uitproberen Grenzen opzoeken en verleggen Fouten mogen maken Er helemaal voor gaan Open Alles kan Energie gevend Nieuwsgierig

Wat vragen werkgevers? Delft 2012 Motivatie, ‘liefde’ voor techniek Sociale vaardigheden Aanpassen aan de werk/ klantomgeving Een lerende houding Opbouwende kritiek kunnen geven en ontvangen Klantgericht / ondernemerschap Initiatief tonen Omgaan met tijdsdruk Problemen oplossen/ oorzaak gevolg/ analytisch denken plannen Beetje handig Gereedschaps / materialen kennis ………….. 5 5

Het gras gaat niet harder groeien door eraan te trekken!

Een stevige basis om je verder Een basis leggen voor werken in techniek vmbo PO MBO Jezelf beter leren kennen. Hoe doe ik dingen, Beeldvorming opdoen Kennis & vaardigheden Startkwalificatie Kerntaken en werkprocessen Verliefd worden Oriënteren, samenwerken Problemen oplossen, Van fouten leren, plannen& Organiseren, ‘verliefd’ worden op techniek Motivatie & houding Houden van Van buiten Levenslang leren Wie ben ik Wat wil ik Wat past bij mij Competenties Naar binnen Een stevige basis om je verder te ontwikkelen

Vragen over de wereld van de techniek Wat voor bedrijf is dit? Hoe ziet de werkplek eruit? Hoe wordt er gewerkt? Wat maken ze? Hoe doen ze dat? Wat wordt evt mijn rol? Hoe gaat dat dan? Wat zijn kansen/ mogelijkheden? Hoe wordt het werk georganiseerd? Hoe is dit beroep/ bedrijf verandert in de afgelopen 10 jaar. Hoe vinden werknemers dat? Wat heb ik nodig om hier te kunnen werken? Word ik warm van dit bedrijf/ deze werkplek en waarom? Hoe ligt dit bedrijf/ beroep binnen de arbeidsmarkt? ……..

inhoud als Middel. Wat zijn dan de doelen? VMBO Leerlingen ontdekken hun passie Leerlingen ontdekken hun kwaliteiten Leerlingen leren reflecteren Leerlingen krijgen beelden op het werken in de verschillende werkvelden binnen de regio Leerlingen krijgen beelden waar techniek allemaal zit Leerlingen krijgen beelden van de mensen die werken in de verschillende werkgebieden op de verschillende nivo’s Dit alles doen we in een moderne uitdagende omgeving In school In de omgeving van de school Bij bedrijven/instellingen/organisaties Reflecteren op wat je hoort ziet en wat het met je doet.

De kern van iedere docent Wees een OEN, neem LSD mee en laat OMA thuis. OEN= Open Eerlijk en Nieuwsgierig LSD= Luisteren, Samenvatten en Doorvragen OMA=Opvatting, Mening en Advies

www.2miljoen.nl/top/nederland/friesland

Arbeidsgebieden en Techniek Techniek bedrijven Techniek ondernemers Verborgen techniek Bouwmarkten Agrarische Techniek Techniek 2020

ww.2miljoen.nl/top/Friesland

Arbeidsgebieden en Techniek Techniek bedrijven Techniek ondernemers Verborgen techniek Bouwmarkten Agrarische Techniek Techniek 2020

Nieuwe technologie Met de klok mee, elektronische auto , ijsstadion Heerenveen (verborgen techniek), 3d , domotica, procestechniek, duurzame energie/ nieuwe materialen, led verlichting, robotica

Wat vragen werkgevers, TechNet bijeenkomst Delft juni 2011. Motivatie, ‘liefde’ voor techniek Beetje handig Veiligheid (Arbo) Sociale vaardigheden Opbouwende kritiek kunnen geven en ontvangen Aanpassen aan de werk/ klantomgeving Een lerende houding Klantgericht Initiatief tonen Omgaan met tijdsdruk Plannen Tekening lezen Creativiteit, Problemen oplossen/ oorzaak gevolg/ analytisch denken Ondernemerschap Kennis van moderne productie technieken Loopbaanleren Oriënteren op arbeidsgebieden in de techniek 16 16

Werken in/ met ………. beroepskenmerken Zelfstandig werken / samenwerken Afstemmen Dienstverlenend, klant gericht zijn Oog voor kwaliteit Veilig en milieubewust zijn Verantwoordelijk zijn Volgens procedures kunnen werken Creatief, inventief, probleemoplossend Leergierig Nauwkeurig werken Ruimtelijk inzicht Aanleg voor techniek Probleem oplossend LOB

inhoud als Middel. Wat zijn dan de doelen? Leerlingen ontdekken hun passie Leerlingen ontdekken hun kwaliteiten Leerlingen leren reflecteren Leerlingen krijgen beelden op het werken in de verschillende technische werkvelden binnen de regio Leerlingen krijgen beelden waar techniek allemaal zit Leerlingen krijgen beelden van de mensen die werken in de verschillende werkgebieden. Dit alles doen we in een moderne uitdagende omgeving In school In de omgeving van de school Bij bedrijven/instellingen/organisaties Reflecteren op wat je hoort ziet en wat het met je doet.

Wat we ons na 24 uur nog herinneren AUDIO-VISUEEL ..% LEZEN ..% HOREN ..% DEMONSTRATIE (ZIEN) ..% IETS UITLEGGEN OF TOEPASSEN ..% DOEN ..% DISCUSSIE ..% Source: Dr. D. Sousa “How the brain learns”

Wat we ons na 24 uur nog herinneren AUDIO-VISUEEL 20% LEZEN 10% HOREN 5% DEMONSTRATIE (ZIEN) 30% IETS UITLEGGEN OF TOEPASSEN 90% DOEN 75% DISCUSSIE 50% Source: Dr. D. Sousa “How the brain learns”

Effecten op leerprestaties (hattie) Schoolleider Hoge verwachtingen leraar Relatie leraar-leerling Metacognitieve vaardigheden aanleren Samenwerkend leren Feedback geven Klassengrootte Strategieën aanleren Directe instructie Sociaal-economische status kind Versnellen in curriculum/maatwerk Doelstellingen expliciteren Huiswerk Welke 3 factoren hebben het meeste invloed denkt u? En welke de minste?

Uitkomst Effecten op leerprestaties (Hattie)   Versnellen in curriculum/maatwerk .88 Feedback geven .73 Relatie leraar-leerling .72 Metacognitieve vaardigheden aanleren .69 Strategieën aanleren .60 Directe instructie .59 Sociaal-economische status kind .57 Doelstellingen expliciteren .56 Hoge verwachtingen leraar .43 Samenwerkend leren .41 Schoolleider .36 Huiswerk .29 Klassengrootte .21

LOBKE (vo-raad)

Landelijke resultaten lobscan

LOBSCAN Visie en beleid Visie op en doel(en) van loopbaanoriëntatie en - begeleiding (LOB) Draagvlak en leiderschap Beleid Een LOB-werkplan

LOBSCAN Oriëntatie en begeleiding 5. Inhoud van LOB 6. De vorm van LOB in het curriculum 7. Krachtige (loopbaangerichte) leeromgeving

LOBSCAN Organisatie 8. Advisering en loopbaanbesluitvorming 9. Rollen en taken in de school 10. Professionalisering

LOB scan samenwerking 11. Ouders/verzorgers 12. Externe partijen

Loopbaancompetenties Proefschrift Jos Akkermans Een goed begin is het halve werk Kennis, bekwaamheden en vaardigheden die benodigd zijn voor de loopbaanontwikkeling en die beïnvloedbaar en ontwikkelbaar zijn door het individu 3 basisdimensies en 6 bijbehorende competenties Reflectieve competenties ( motivatie en kwaliteiten) Communicatieve competenties ( netwerken en zelfprofilering) Gedragsmatige competenties ( werkexploratie, loopbaansturing)

Enkele belangrijke conclusies uit het LAKS onderzoek: Geef scholieren meer LOB rechten en plichten. Zorg voor een integrale aanpak van LOB, zowel binnen als buiten de school. Zet oude en nieuwe middelen in om te voldoen aan een breed LOB aanbod.

Aanbevelingen LAKSRAPPORT I. Meer LOB: rechten en plichten a. Bijzijn is meemaken b. Help ons, veranker LOB in het leerproces II. Een integrale aanpak van LOB: binnen en buiten de school a. Decaan, mentor en vakdocent samen b. Ook LOB in de les c. Betrek mijn ouders III. LOB in de breedte: oud en nieuw a. Gooi folders niet de deur uit b. Go social

Wat motiveert jongeren? 1. Ik wil later een uitdagende baan. 75% 2. Een omgeving met mensen die graag willen presteren, werkt stimulerend. 75% 3. Als ik iets leuk vind, wil ik daar in uitblinken. 72% 4. Als je een goede baan wilt, moet je op school/ je opleiding al hard je best doen. 71% 5. Ik vind het belangrijk mezelf doelen te stellen en steeds beter te worden. 68% 6. Om later in mijn leven succesvol te zijn, moet ik nu alvast hard werken. 66% 7. Op school wil ik uitgedaagd worden. 66% 8. Als ik ergens veel geld mee kan verdienen, doe ik er beter mijn best voor. 66% 9. Als ik zeker zou weten dat ik succesvol zou zijn, zou ik er alles aan doen om de top te bereiken. 61% 10. Mijn inzet op school of studie zegt niets over hoe goed ik later in mijn werk zal zijn. 50%

Top vijf redenen om uit te willen blinken 1. Omdat ik dat leuk vind. 55% 2. Een grotere kans op een baan. 41% 3. Waardering van mijn ouders. 36% 4. Mijn eigen inbreng. 31% 5. Waardering van mijn vrienden. 30%

Loopbaan competenties Kwaliteiten reflectie: Op zoek naar het beste in jezelf, wat zijn jouw kwaliteiten? Motieven reflectie: Waar wil jij ‘s nachts voor uit je bed komen? Werk onderzoek: Wat zijn voor jou de uitdagende ontwikkelingen en waarden in dit werk? Loopbaansturing: van nadenken over naar actie om.. Netwerken: Hoe maak je contact en houd je dat? Kuijpers e.a. 2006

Parodox van snelheden veranderen=maatwerk menselijke maat.

Generaties aan het werk

Doelen (vak)docenten Verkennen van aanknopingspunten in eigen vakcurriculum voor de sector techniek (in brede zin) in het bedrijfsleven in de regio; Concretiseren van deze aanknopingspunten in de les/ werkvorm/ project van ‘morgen’. Introductie van hulpmiddelen ter versterking van beeldvorming over beroepen van nu en in de toekomst; het Bètamentality model; 7 werelden van bèta; oriëntatie bezoek aan bedrijfsleven in de regio gerelateerd aan functies op kwalificatieniveau 3 en 4; speed dates met rolmodellen; gastdocentschap. Essentieel is dat leerlingen zelf ervaring opdoen in belevenisvolle ontmoetingen met uitoefenaars van technische functies. Presentatie en oefenen van een gespreksprotocol in de voorbereiding, tijdens en de nabespreking van de activiteiten met het bedrijfsleven. .

Programma (vak)docenten sessie 1 Ontmoeting met vertegenwoordiging bedrijfsleven voor technische beroepen van de toekomst Verkennen betekenis van de visie LOB ( LOB scan) van de school voor vakdocenten; Verbanden zoeken en vinden tussen vakcurriculum en techniek niveau IV in de regio; Uitwerken lessuggesties voor de les van ‘morgen’; Introductie hulpmiddelen; Presentatie voorbeelden loopbaandialogen Verkennen maatwerkoplossingen voor de eigen school en samenwerking tussen vmbo gl/tl en mbo niveau IV opleidingen; Huiswerkopdracht: loopbaandialogen met leerlingen uitvoeren

Buitenwereld van techniek vraagt om………………….. Interview Aat , verhaal van externe Aandachtspunten Techniekpromotie LOB Wat betekent deze informatie voor jouw rol als (vak) docent? Wat kun je ermee? Wat roept het op? Hoe vertel je dit verhaal aan je collega’s?

http://www.civ-water.nl/

Nieuwe technische werkvelden 3D Printing

Nieuwe technische werkvelden Augmented Reality Enginering

Nieuwe technische werkvelden Traffic Enginering

Nieuwe technische werkvelden Robot Enginering

Nieuwe technische werelden Smart Energy Expertise

Nieuwe technische werkvelden Cross-Data Analyse

Nieuwe technische werkvelden Life Cycle Technology

Visie op en doelen van LOB van jouw school Wat is de visie van jouw school voor LOB? Wat zijn de LOB doelen? Hoe ziet de LOB scan eruit? Van visie naar principes naar praktijk en niet andersom

Opdracht ( tweetallen per school) Formuleer de visie op LOB voor jouw school Stel de richtinggevende principes vast voor LOB in de vakken Waar zit LOB, nieuwe technologische ontwikkelingen, niveau IV oriëntatie in jouw vak(gebied)?

Richtinggevende principes LOB 1. Leerling maakt keuzes 2. Leerling neemt initiatief 3. Leerling komt in contact met de (technologische) buitenwereld 4. Leerling reflecteert 5. Docent gaat in gesprek met leerling

Opdracht (expertgroepen) 4 richtinggevend principes LOB voor leerlingen Kies 1 richtinggevend principe waar je in ‘de les van morgen’ waarmee je aan de slag wilt gaan Ontwerp m.b.v. de collega’s van andere scholen en je eigen lesmateriaal een les waarin het gekozen richtinggevend principe in is verwerkt Presenteer plenair de voorbeeldopdrachten, ideeën

Van monoloog naar dialoog Advies, feedback of informatie geven Dialoog: Gedachten, gevoelens en gedrag centraal Lerende (mede)zeggenschap waar het gesprek overgaat

Van Discussie Naar Dialoog Houding Ik ben het ook…. Ik vind dat … Vroeger was.. Strijd voor eigen belang Heftig/minder open Voor en tegenstanders Verantwoorden Wijzen Medestanders betrekken Ja maar ….. verdedigen Anton, luister…… Ik heb wel wat beters te doen zeg Niet luisteren naar elkaar Nog even doorgaan, het laatste woord willen hebben Wat kunnen we daar eens aan gaan doen! Overleg met elkaar Ll’n betrekken Groepsbelang Wil ideeën anderen horen Er een andere ervaring naast zetten Wat kan ik doen Hoe kunnen we… Invoelen, ik begrijp dat …. Ja en…

In contact komen met elkaar Ik ontvang(hoor) van jou…. Ik denk daarbij …. Ik voel daarbij… Ik wil tegen je zeggen ….

‘dialogische begeleiding’ affectieve component: opbouwen goede relatie met wederzijds vertrouwen; informatieve component: aanbieden juiste, relevante informatie verschillende alternatieven aanreiken; reflectieve component: ‘meaning-making’ factor dialoog over recente ervaringen; actiefmakende component: de ‘agency’ factor; netwerkcomponent: onderhandelen, netwerkontwikkeling en toegang verlenen tot netwerken Bron: leren kiezen/kiezen leren

Huiswerkopracht Kies een richtinggevend principe, maak groepjes met collega’s van andere scholen Plan een lesmoment waarin je aan de slag gaat met loopbaandialogen, met minimaal 1 richtinggevend principe Vorm maatjes met een collega van een andere school en reflecteer tussentijds met elkaar ( real life, social media, skype) Bedenk een vorm wat je op de volgende bijeenkomst aan elkaar wil laten zien ( portfolio)